وقتی تانکرها مسافر راه‌های دور بلوچستان می‌شوند؛ داستان آبی که هنوز به همه نمی‌رسد

اقتصاد۲۴- هنوز هم در ایران روستا‌هایی هستند که مردمشان برای مصرف روزانه از چشمه آب می‌آورند. بعضی روستا‌ها هم با تانکر آبرسانی می‌شوند، مردم آب را در مخزن‌هایی دخیره می‌کنند و چند روزشان را با آن جیره می‌گذرانند.

صحبت از روستا‌هایی در پهناورترین استان کشور است؛ سیستان و بلوچستان. استانی که حدود ۱۱ درصد از مساحت ایران را تشکیل داده، اما در مواردی هنوز محرومیت دارد. یکی از آنها مساله آب است.

سیستان و بلوچستان ۵ هزار و ۵۹۴ آبادی دارد که طبق اعلام شرکت آب و فاضلاب این استان در زمستان سال قبل، ۳ هزار و ۲۴۴ روستا دارای تأسیسات آبرسانی هستند، اما حالا صحبت از اجرای طرح‌هایی است که حدود ۲ هزار و ۳۰۰ روستای دیگر هم به تاسیسات مجهز شوند.

در دولت سیزدهم یک طرح با نام «جهاد آبرسانی» تصویب شد که در آن قرار بود برای ۱۲ مجتمع آبرسانی در منطقه دشت سیستان، منطقه بلوچستان، شهر‌های پیشین و چابهار، سد کهیر، آبخوان، پلان، پیر سهراب و سایر نقاط مختلف برنامه‌ریزی شود.

بیشتر بخوانید: آدرس غلط وزارت نیرو درباره وضعیت آب تهران/ چرا طرح فریز پایتخت راه‌حلی عاقلانه برای حل بحران آب نیست؟ + نمودار ساخت و ساز

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان در این باره به ایسنا گفته بود: طرح جهاد آبرسانی با هدف تأمین آب پایدار برای ۲ هزار و ۳۵۱ روستای فاقد آب یا دارای تنش آبی در سراسر استان سیستان و بلوچستان در حال اجراست؛ این طرح شامل بیش از ۷ هزار کیلومتر لوله‌گذاری در خطوط انتقال و شبکه توزیع است و تمام شهرستان‌های استان را در بر می‌گیرد.

به گفته علیرضا قاسمی؛ جهاد آبرسانی به روستا‌های سیستان و بلوچستان طرحی که با همت وزارت نیرو برای تأمین آب پایدار کلیه روستا‌های فاقد آب استان و یا دارای تنش آبی در حال اجراست، بزرگ‌ترین طرح آبرسانی به لحاظ حجم عملیات و گستردگی جغرافیایی به‌گونه‌ای که تمام شهرستان‌های استان را در بر خواهد گرفت.

او ادامه داد: در قالب این طرح، پروژه‌های متعددی با همکاری قرارگاه امام حسن مجتبی (ع)، مجمع خیرین آبرسان و طرح ملی مجتمع‌های آبرسانی روستایی کشور اجرا شده است.

وی اظهار کرد: در این بخش، آبرسانی به یک هزار و ۷۵۱ روستا با جمعیت ۵۵۴ هزار نفر در دستور کار قرار دارد.

تنش آبی در شهر‌های سیستان و بلوچستان

همین مدیر حدود ۴ سال قبل گفته بود: ۱۸ شهرستان سیستان و بلوچستان در تنش آبی هستند و ۴۰ درصد منابع آب استان هم به هیرمند و حق آبه افغانستان وابسته است.

این در حالی است که طالبان در افغانستان با احداث سد کمالخان بر روی رود هیرمند، سال‌ها است حقابه ایران را به اندازه لازم نمی‌دهد و در حالی که این حقابه سالانه حدود ۸۰۰ میلیون مترمکعب است، حتی یک دهم این میزان هم به ایران داده نمی‌شود.

حالا با وجود آغاز به کار طرح‌هایی مانند جهاد آبرسانی همچنان بعضی مردم بلوچستان با شرایط قبلی به زندگی ادامه می‌دهند.

بعضی از مردم شهرنشین بلوچستان خبر می‌دهند که گاهی آب در شهر‌هایی مانند فنوج تا ۴۸ ساعت قطع است و تنها چند ساعت وصل می‌شود و اهالی مجبورند آب را در تانکر‌ها ذخیره کنند. اکنون با قطع برق سراسری در کشور، گاهی قطع برق و وصل شدن آب همزمان می‌شود که در نتبجه پمپ‌ها از کار می‌افتد و مردم نمی‌توانند آب را ذخیره کنند.

لوله‌کشی هست، اما آبی در آن نیست

یک فعال اجتماعی در بلوچستان در این باره به خبرنگار عصر ایران گفت: درباره روستا‌ها هم بعضی روستا‌ها لوله‌کشی دارند و بعضی دیگر با تانکر آبرسانی می‌شوند.

محمد بلوچی عنوان کرد: با این حال در جنوب بلوچستان تنش آبی وجود دارد و بسیاری از مردم از وضعیت آب راضی نیستند.

او بیان کرد: شرایط به صورتی است که حتی معین‌الدین سعیدی نماینده دوره پیشین مجلس هم یک لیوان آب گل‌آلود را به صحن برد و وضعیت آب را نشان داد.

او تاکید کرد: در بعضی روستا‌ها چاه‌هایی وجود داشت که آب مورد نیاز مردم را تامین می‌کرد، اما این چاه‌ها هم خشک شده‌اند.

بلوچی گفت: بسیاری از روستا‌ها هم آب لوله‌کشی دارند، اما شبکه فرسوده است یا برای مثال برای ۲۰ خانوار جوابگو بوده که با افزایش جمعیت و گسترش روستا دیگر شبکه قبلی جوابگوی مردم نیست و با وجود لوله‌کشی، اما خیلی وقت‌ها آبی در لوله نیست.

آبرسانی سیار و سقایی برای بعضی روستا‌ها

درباره آخرین وضعیت آبرسانی به روستا‌های سیستان و بلوچستان با نماینده مجری طرح جهاد آبرسانی وزارت نیرو در سیستان و بلوچستان گفت‌و‌گو کردم.

مصطفی سیاسر گفت: روستای فاقد آب در استان سیستان و بلوچستان وجود ندارد، به هر طریق ممکن آب به روستا‌ها می‌رسد، فقط بعضی از روستا‌ها شبکه توزیع آب ندارند.

او بیان کرد: اگر روستا لوله‎‌کشی نداشته باشد، از چشمه‌سار برای آنها آب تامین می‌شود. ما به هر نحو ممکن به روستا‌های بالای ۲۰ خانوار آب می‌رسانیم که به صورت سیار یا سقایی است.

او تاکید کرد: منطقه‌ای در استان وجود ندارد که آب نداشته باشند، حتی بعضی روستا‌ها که منابع آبی خود مانند چشمه‌ها را از دست داده‌اند به صورت سیار آبرسانی می‌شوند.

سیاسر گفت: روستا‌های زیر ۲۰ خانوار هم یا به صورت سیار یا از طریق چاه که خودشان حفر کرده‌اند، آبرسانی می‌شوند.

او درباره بهداشتی بودن آب چاه یا چشمه‌ها گفت: این آب توسط مراکز بهداشت کنترل می‌شود یا کلر در اختیار روستاییان قرار می‌گیرد.

نماینده مجری طرح جهاد آبرسانی وزارت نیرو در سیستان و بلوچستان درباره مسافت زیاد میان چشمه‌ها و خانه‌های اهالی در بعضی روستا‌ها گفت: در بعضی جا‌ها کمبود پیدا می‌شود، اما به این صورت نیست که کیلومتر‌ها باید راه بروند تا به آب برسند.

سیاسر ادامه داد: در روستا‌هایی که چشمه‌ها خشک شوند، سریع شناسایی می‌شوند و آبرسانی سیار برای آنها صورت می‌گیرد، مگر جا‌هایی که کد آبادی نداشته باشد یا روستا نباشد و سکونتگاه‌های غیررسمی باشد.

او گفت: برنامه‌هایی برای روستا‌های استان در نظر داریم که شروع شده است و اعتبارات خوبی برای آن در نظر گرفته می‌شود که در جنوب و مرکز استان انجام می‌شود و شاخصه‌های آب شرب استان در حوزه روستایی به بالای ۹۵ درصد می‌رساند.

او درباره نتایج طرح جهاد آبرسانی که در دولت سیزدهم شروع شد گفت: طرح‌هایی در قالب جهاد آبرسانی، مجتمع‌های آبرسانی و کاهش تنش آبی روستایی در دست اجرا است که ۲ هزار و ۳۰۰ روستا را شامل می‌شود.

سیاسر ادامه داد: از این تعداد روستا بعضی فاقد شبکه‌اند، بعضی هم لوله‌گذاری شده، اما تنش آبی دارند. با تکمیل این پروژه‌ها این روستا‌ها وارد مدار می‌شوند و شاخص آب استان در حوزه روستایی به بالای ۹۵ درصد می‌رسد.

۹۰۰ روستا به شبکه توزیع آب وصل نیستند

نماینده مجری طرح جهاد آبرسانی وزارت نیرو در سیستان و بلوچستان درباره میزان پیشرفت پروژه‌ها تاکنون گفت: الان شاخص آب شرب نزدیک به ۷۳ درصد است. در حال حاضر کمتر از ۹۰۰ روستا در استان فاقد شبکه آبرسانی شرب هستند.

سیاسر ادامه داد: در طرح‌های آبرسانی که در دست انجام است، این تعداد روستا تحت پوشش شبکه آبرسانی خواهند رفت.

او درباره قطع آب در شهر‌های استان گفت: اکنون چاه‌هایی در بلوچستان حفر شده است که مشکل آب در شهر‌هایی مثل فنوج را رفع کند و اکنون قطعی آب در حد دو ساعت در روز است.

او درباره منابع تامین آب در استان سیستان و بلوچستان گفت: در این استان هم آب‌های سطحی و هم آب‌های زیرزمینی وجود دارد و در حاشیه دریا آب شیرین‌کن هم مستقر است.

سیاسر اضافه کرد: در سیستان منابع تامین آب بیشتر سطحی است که از طریق رود هیرمند و چاه‌نیمه‌ها است. در سیستان حدود ۸۵۰ روستا وجود دارد که همگی شبکه و آب شرب دارند ولی تنش آبی یعنی افت فشار و قطعی دارند، چراکه شبکه آب فرسوده است.

او درباره میزان حقابه‌ای که افغانستان در سال جاری برای هیرمند آزاد کرده است، گفت: رقم آن بسیار ناچیز بوده و فکر می‌کنم حدود ۲۵ تا ۳۰ میلیون مترمکعب بوده است.