۱۶ حقیقت شگفت انگیز درباره جنگنده ها

اقتصاد۲۴- جنگنده‌ها نماد پیشرفته‌ترین فناوری‌هایی هستند که بشر تاکنون ساخته است. اما فراتر از سرعت و قدرت آتش چشمگیرشان، این شکارچیان هوایی اسراری دارند که واقعاً ذهن را شگفت‌زده می‌کند. از خلبانانی که بدون کمک نمی‌توانند نفس بکشند تا هواپیما‌هایی که هزینه‌شان بیشتر از بودجه کل برخی کشورهاست، دنیای هوانوردی نظامی پر از جزئیاتی است که حتی علاقه‌مندان به هواپیما را هم متعجب می‌کند.

این ماشین‌ها مرز‌های فیزیک، مهندسی و توانایی‌های انسانی را به شکلی جابه‌جا می‌کنند که اکثر مردم هرگز درک نمی‌کنند. در اینجا فهرستی از ۱۶ حقیقت شگفت‌انگیز درباره جنگنده‌ها آمده است که نشان می‌دهد این پرنده‌های آهنین تا چه اندازه خارق‌العاده‌اند.

۱. آنها می‌توانند فشار جی بیشتری از فضانوردان تحمل کنند

خلبانان جنگنده به طور معمول نیرو‌هایی را تجربه می‌کنند که افراد عادی را بیهوش می‌کند. جنگنده‌های مدرن می‌توانند بیش از ۹ جی در مانور‌های رزمی ایجاد کنند. این یعنی نیرویی معادل ۹ برابر جاذبه زمین به بدن خلبان وارد می‌شود؛ به گونه‌ای که فردی با وزن ۲۰۰ پوند (۹۰ کیلوگرم) احساس می‌کند ۱۸۰۰ پوند (۸۱۰ کیلوگرم) وزن دارد.

فضانوردان در هنگام پرتاب موشک معمولاً تنها ۳ تا ۴ جی را تجربه می‌کنند، بنابراین خلبانان جنگنده از نظر فشار جسمانی جزو تحت‌فشارترین افراد روی زمین هستند.

۲. جنگنده F-۲۲ رپتور ۴۱۲ میلیون دلار قیمت دارد

با احتساب هزینه‌های توسعه، هر جنگنده F-۲۲ رپتور برای مالیات‌دهندگان آمریکایی حدود ۴۱۲ میلیون دلار هزینه داشته است؛ رقمی که از تولید ناخالص داخلی برخی کشور‌های کوچک هم بیشتر است. این برنامه آن‌قدر پرهزینه بود که نیروی هوایی آمریکا در ابتدا ۷۵۰ فروند سفارش داد، اما در نهایت به دلیل محدودیت بودجه فقط ۱۸۷ فروند تولید شد.

علاوه بر این، هر پرواز این جنگنده ساعتی حدود ۷۰ هزار دلار هزینه دارد؛ بدون احتساب آموزش خلبان یا تعمیر و نگهداری.

۳. خلبانان لباس‌های مخصوص می‌پوشند تا بیهوش نشوند

لباس‌های جی (G-suit) در واقع شلوار‌های بادی هستند که پا‌ها و شکم خلبان را فشار می‌دهند تا از تجمع خون در پایین بدن در هنگام مانور‌های پرشتاب جلوگیری کنند. بدون این لباس‌ها، خلبان در عرض چند ثانیه در حین پیچ‌ها یا اوج‌گیری‌های شدید بیهوش می‌شود.

بیشتر بخوانید: چرا جنگنده جی ۲۰ چین از اف ۳۵ آمریکا گران تر است؟

این لباس‌ها به طور خودکار و متناسب با میزان نیروی جی باد می‌شوند و در عمل نوعی "آغوش مکانیکی" به خلبان می‌دهند که او را هوشیار نگه می‌دارد.

۴. هواپیمای SR-۷۱ بلک‌برد روی زمین سوخت نشت می‌کرد

جاسوس‌پرنده افسانه‌ای SR-۷۱ بلک‌برد طوری طراحی شده بود که با سرعتی پرواز کند که قاب فلزی‌اش بر اثر گرما منبسط شود. به همین دلیل، زمانی که هواپیما سرد و روی زمین بود، مخازن سوخت به‌طور کامل آب‌بندی نمی‌شدند و پرنده literally سوخت چکه می‌کرد.

این یک نقص طراحی نبود، بلکه انتخابی مهندسی برای تحمل دما‌های شدید در سرعت‌های بالاتر از ماخ ۳ بود.

۵. جنگنده‌ها می‌توانند به صورت عمودی دیوار صوتی را بشکنند

اکثر مردم تصور می‌کنند پرواز مافوق صوت فقط به صورت افقی انجام می‌شود، اما جنگنده‌های مدرن می‌توانند مستقیماً به سمت بالا شتاب بگیرند و در حال صعود عمودی دیوار صوتی را بشکنند. به عنوان مثال، F-۱۵ ایگل می‌تواند با نرخ صعود بیش از ۵۰ هزار فوت در دقیقه اوج بگیرد و در پرواز عمودی به سرعتی بیش از ماخ ۱ برسد؛ چیزی شبیه به یک موشک.

این توانایی به خلبان اجازه می‌دهد خیلی سریع برتری ارتفاعی کسب کند یا از تهدیدات بگریزد؛ به شکلی که با منطق معمول پرواز جور درنمی‌آید.

۶. صندلی‌های پران می‌توانند خلبان را تا ۳۰۰ فوت به بالا پرتاب کنند

صندلی‌های پران مدرن از مواد منفجره استفاده می‌کنند تا خلبان را در کسری از ثانیه از هواپیما بیرون بیندازند. سرعت خروج می‌تواند در ۰٫۲ ثانیه به ۱۲۰ مایل در ساعت (۱۹۳ کیلومتر بر ساعت) برسد. این صندلی‌ها می‌توانند خلبان را تا ارتفاع ۳۰۰ فوت (۹۰ متر) بالای هواپیما پرتاب کنند و به او فرصت دهند حتی در ارتفاع بسیار پایین هم به‌طور ایمن با چتر نجات فرود بیاید.

نیرو‌های واردشده آن‌قدر شدید هستند که می‌توانند ستون فقرات خلبان را تا یک اینچ (۲٫۵ سانتی‌متر) فشرده کنند و مشکلات مادام‌العمر کمر ایجاد نمایند.

۷. هواپیما‌های رادارگریز با رنگ جاذب رادار رنگ‌آمیزی می‌شوند

مواد جاذب رادار روی جنگنده‌های پنهان‌کار شامل کره‌های آهنی بسیار ریز و دیگر مواد خاص است که انرژی رادار را به گرما تبدیل می‌کنند، به‌جای اینکه آن را به سیستم‌های راداری دشمن بازتاب دهند. این رنگ بسیار گران‌قیمت و حساس است و پس از هر پرواز نیاز به نگهداری و تجدید دارد.

این پوشش آن‌قدر ظریف است که حتی فضولات پرندگان هم می‌تواند رد راداری ایجاد کند و قابلیت پنهان‌کاری هواپیما را به خطر بیندازد.

۸. هواپیمای A-۱۰ وارهاگ حول توپش ساخته شده است

هواپیمای A-۱۰ Thunderbolt II عملاً حول توپ GAU-۸ Avenger طراحی شد؛ یک توپ گردان هفت لوله‌ای که گلوله‌های ۳۰ میلی‌متری را با نرخ ۴۲۰۰ گلوله در دقیقه شلیک می‌کند. این توپ آن‌قدر قدرتمند است که هنگام شلیک، به دلیل پس‌زنی سرعت هواپیما کاهش می‌یابد و کل هواپیما باید به‌طور خاص برای تحمل وزن و نیروی پس‌زنی این سلاح متعادل‌سازی می‌شد.

زمانی که توپ با مهمات کامل پر است، حدود ۱۶ درصد از وزن کل هواپیما را تشکیل می‌دهد.

۹. خلبانان می‌توانند به دلیل فشار جی دچار دید تونلی شوند

با افزایش نیروی جی، خون از چشم‌های خلبان دور می‌شود و باعث می‌شود میدان دید جانبی محو گردد تا جایی که او تنها مستقیم روبه‌رو را ببیند؛ مثل نگاه کردن از درون یک تونل. این حالت که به آن Grey-out می‌گویند، قبل از بیهوشی کامل رخ می‌دهد و می‌تواند خواندن ابزار‌ها یا دیدن تهدید‌ها را تقریباً غیرممکن کند.

خلبانان به‌شدت آموزش می‌بینند تا این نشانه‌ها را بشناسند و قبل از بیهوش شدن کامل به حالت عادی بازگردند.

۱۰. اف-۱۶ ذاتاً ناپایدار است و برای پرواز به کامپیوتر نیاز دارد

جنگنده F-۱۶ Fighting Falcon از نظر آیرودینامیکی ذاتاً ناپایدار طراحی شده است؛ به این معنا که بدون سیستم کنترل پرواز رایانه‌ای که دائماً اصلاحات انجام دهد، فوراً سقوط می‌کند. این ناپایداری در واقع باعث مانورپذیری بیشتر هواپیما می‌شود، اما رایانه پرواز باید در هر ثانیه صد‌ها اصلاح انجام دهد تا هواپیما در آسمان باقی بماند.

اگر کامپیوتر از کار بیفتد، خلبان فقط چند ثانیه فرصت دارد تا سیستم‌های پشتیبان را فعال کند یا از هواپیما خارج شود.

۱۱. برخی جنگنده‌ها می‌توانند با سرعت ۲۴۰ کیلومتر در ساعت روی ناو فرود بیایند

فرود روی ناو‌های هواپیمابر در واقع نوعی سقوط کنترل‌شده است؛ جایی که خلبانان باید هواپیمای خود را با سرعت حدود ۱۵۰ مایل بر ساعت (۲۴۰ کیلومتر بر ساعت) روی عرشه در حال حرکت بکوبند و امیدوار باشند که قلاب هواپیما یکی از چهار کابل فولادی کشیده شده روی عرشه را بگیرد.

نیرو‌های کاهش سرعت آن‌قدر شدید هستند که خلبان حدود ۴ جی در جهت مخالف را تجربه می‌کند. اگر هیچ‌یک از کابل‌ها گرفته نشود، خلبان باید تلاش کند دوباره از باقی‌مانده عرشه برخیزد. تنها حدود ۱ درصد از خلبانان نظامی صلاحیت انجام عملیات روی ناو را دارند.

۱۲. کلاه‌خود خلبانان جنگنده از خودرو‌های لوکس گران‌تر است

یک کلاه‌خود مدرن خلبان جنگنده با تمام سیستم‌های الکترونیکی‌اش می‌تواند بیش از ۴۰۰ هزار دلار قیمت داشته باشد؛ یعنی بیشتر از قیمت خانه اکثر مردم. این کلاه‌خود‌ها شامل نمایشگر سربالا (HUD)، سیستم دید در شب، رایانه هدف‌گیری و تجهیزات ارتباطی هستند که عملاً سر خلبان را به یک سامانه جنگی تبدیل می‌کنند.

نمایشگر‌های نصب‌شده روی کلاه‌خود می‌توانند اطلاعات رادار، داده‌های هدف‌گیری و اطلاعات پرواز را مستقیماً در خط دید خلبان نمایش دهند.

۱۳. بمب‌افکن B-۲ اسپیریت ۲.۱ میلیارد دلار قیمت دارد

بمب‌افکن پنهان‌کار B-۲ Spirit رکورد گران‌ترین هواپیمای ساخته‌شده را در دست دارد؛ به‌طوری که هر فروند آن با احتساب هزینه‌های توسعه حدود ۲.۱ میلیارد دلار تمام شده است. تنها ۲۱ فروند از این هواپیما ساخته شد که آن را از بسیاری از فلزات گران‌بها کمیاب‌تر و ارزشمندتر می‌کند.

این هواپیما نیازمند آشیانه‌های با کنترل دمایی و نگهداری ویژه‌ای است که سالانه میلیون‌ها دلار به ازای هر فروند هزینه دارد.

۱۴. جت‌های مافوق صوت می‌توانند موج صوتی‌ای ایجاد کنند که شیشه‌ها را بشکند

زمانی که جنگنده‌ها دیوار صوتی را می‌شکنند، امواج ضربه‌ای ایجاد می‌کنند که صدای انفجار صوتی (Sonic Boom) تولید می‌کند؛ صدایی که می‌تواند شیشه‌ها را بشکند و آژیر خودرو‌ها را در کیلومتر‌ها اطراف مسیر پرواز به صدا درآورد. هواپیمای مسافربری مافوق صوت کنکورد به‌طور خاص به همین دلیل از پرواز بر فراز مناطق مسکونی منع شد.

جنگنده‌های نظامی که با سرعت مافوق صوت بر فراز شهر‌ها پرواز می‌کنند، می‌توانند تنها از طریق شکستن شیشه‌ها میلیون‌ها دلار خسارت به اموال وارد کنند.

۱۵. خلبانان سال‌ها آموزش می‌بینند تا بتوانند به‌تنهایی جنگنده پرواز کنند

خلبان جنگنده شدن معمولاً به ۳ تا ۴ سال آموزش فشرده نیاز دارد؛ از آموزش پایه پرواز گرفته تا دوره‌های پیشرفته پرواز با جت و آموزش‌های ویژه برای هر نوع هواپیما که می‌تواند تا ۱۸ ماه طول بکشد. هزینه این آموزش‌ها برای ارتش چیزی حدود ۵ تا ۶ میلیون دلار به ازای هر خلبان است و نرخ ریزش بسیار بالاست؛ بیشتر داوطلبان هرگز به مرحله عملیاتی نمی‌رسند.

حتی پس از دریافت نشان خلبانی، خلبانان به صد‌ها ساعت پرواز اضافی نیاز دارند تا به‌عنوان آماده‌به‌جنگ شناخته شوند.

۱۶. وقتی مهندسی با غیرممکن روبه‌رو می‌شود

این ماشین‌های شگفت‌انگیز نمایانگر تلاش بی‌وقفه بشر برای غلبه بر محدودیت‌های بنیادی فیزیک، زیست‌شناسی و حتی عقل سلیم هستند. از خلبانانی که بدن خود را برای تحمل نیرو‌هایی تمرین می‌دهند که می‌تواند بیشتر انسان‌ها را بکشد، گرفته تا هواپیما‌هایی که هزینه‌شان از کل یک شهر بیشتر است، جنگنده‌ها در مرز نهایی آنچه از نظر فنی ممکن است قرار دارند.

نسل بعدی جنگنده‌ها نوید توانایی‌هایی حتی شگفت‌آورتر را می‌دهد؛ از جمله هوش مصنوعی که می‌تواند خلبانان انسانی را در مانور‌ها شکست دهد و سرعت‌های هایپرسونیک که جت‌های کنونی را کند جلوه می‌دهد. هر بار که مهندسان فکر می‌کنند به مرز نهایی فناوری هوانوردی رسیده‌اند، کسی راهی پیدا می‌کند تا کمی بیشتر به قلمروی آنچه غیرممکن به نظر می‌رسد پا بگذارد.