چه زمانی صفر‌ها پول ایرانیان دوباره برمی‌گردند؟

اقتصاد۲۴- مجلس شورای اسلامی دیروز ایرادات شورای نگهبان بر لایحه حذف ۴ صفر را برطرف کرد و بدین ترتیب در آینده‌ای نه‌چندان دور شاهد حذف ۴ صفر از واحد پول ایران خواهیم بود.

حذف ۴ صفر، تاریخچه طول و درازی دارد که شاید قدمت به سه دولت و یا سه مجلس می‌رسد. از مدت‌ها قبل از دولت احمدی‌نژاد حذف صفر‌ها از پول ایران مطرح بود، اما فقط در حد پیشنهاد‌های کارشناسی بود، اما در دولت احمدی‌نژاد این موضوع به بانک مرکزی کشیده شد و در نهایت در دولت حسن روحانی بحث‌های آن به هیئت وزیران رسید.

حتی در دولت روحانی بانک مرکزی بر روی چک‌پول‌هایی که منتشر می‌کرد ۴ صفر آن را کمرنگ‌تر از صفر‌های اصلی می‌کرد تا از لحاظ روانی اذهان مردم بازتر شود.

حذف ۴ صفر را بسیاری گمان می‌برند که می‌تواند بر کاهش نرخ تورم مؤثر باشد کما اینکه از زمانی که تصویب آن در مجلس رخ داد در شبکه‌های اجتماعی موضوع آن را با نرخ تورم مرتبط می‌کنند. اما واقعیت این است که حذف صفر‌ها هیچ ربطی به کاهش تورم ندارد بلکه بالعکس می‌توان آن را بیان کرد و آن این است که تورم بوده که باعث شده صفر‌های جلوی ارقام زیادتر شود. حذف صفر‌ها در واقع حسابرسی و حسابداری‌ها را آسان‌تر می‌کند.

در کشور‌های دیگر هم تاریخچه حذف صفر‌ها را داریم. در یک بررسی تاریخی می‌توان گفت که طی یک قرن گذشته بیش از ۵۰ کشور، صفر‌ها را از روی اسکناس خود برداشته‌اند.

شاید افراطی‌ترین آن مربوط به زیمبابوه باشد که طی ۳ سال مجبور شد ۲۵ صفر از روی اسکناس خود بردارد. درسال ۲۰۰۹ هر یک دلار آمریکا تقریباً معادل ۱۰۰ تریلیون دلار زیمبابوه بود. هر چند که در نهایت این کشور مجبور شد از پول رایج خود دست بکشد و دلار آمریکا و یا پوند انگلیس و رند آفریقای جنوبی را جایگزین پول رایج خود کند.

در ترکیه هم در سال ۲۰۰۵، شش صفر از پول رایج خود را برداشت و یک میلیون لیر معادل یک لیر شد. اما سوال این است که چه زمانی صفر‌ها برمی‌گردند؟

هرچند که حذف صفر‌ها تاثیری در کاهش نرخ تورم ندارد، اما تورم می‌تواند برگشت صفر‌ها را سرعت ببخشد. برای اینکه بدانیم چه زمانی صفر‌ها و به چه تعداد دوباره بر روی اسکناس‌ها نقش می‌بندد یک محاسبه ساده وجود دارد.

بیشتر بخوانید:فیلم/ جزییات تصویب حذف چهار صفر از پول ملی

فرض می‌کنیم نرخ تورم ایران در سطح همین ۴۴ درصد باشد. براساس فرمول ارزش آتی می‌توانیم بگوییم که بعد از حدود پنج شش سال اولین صفر دوباره به روی اسکناس‌ها برمی‌گردد. یعنی اگر طبق مصوبه مجلس هر ۱۰۰ قران معادل یک ریال باشد و هر ۱۰ ریال هم معادل یک تومان باشد بعد از پنج شش سال جلوی هر کدام از اینها یک صفر باید گذاشت تا ارزش آن معادل زمان حاضر باشد.

برخی از کشور‌ها مانند آرژانتین که در دهه ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ با ابرتورم مواجه بود طی دو دوره مجبور به حذف ۸ صفر شد، یعنی هر دوره ۴ صفر. با این‌حال هنوز این کشور با تورم بالا و ارزش پایین پول مواجه است؛ به‌طوری‌که رئیس‌جمهوری فعلی آن آقای میلئی که اقتصاددان هم هست در زمان انتخابات وعده داده بود که دلار آمریکا را جایگزین پزو می‌کند.

اما راه حل جلوگیری از برگشت صفرها، خیابان یکطرفه است و آن هم کاهش نرخ تورم است. جمله‌ای منسوب به لنین است که ریچارد کینز در کتاب «پیامد‌های اقتصادی صلح» آن را نقل کرده بود.

جالب است که این کتاب را کینز در نقد صلح ورسای – جنگ جهانی اول – نوشته بود و در آن هشدار داده بود که این قطعنامه صلح که بار سنگینی بر روی دوش آلمان می‌گذارد می‌تواند منجر به تورم بالا و کاهش ارزش پول آن شود که تبعات آن کشور‌های اروپایی را درخواهد نوردید.

جمله منسوب به لنین این است: «بهترین راه برای نابود کردن سیستم سرمایه‌داری، تضعیف پول است.» اگر دولت نتواند تورم را کنترل کند باز باید شاهد برگشت صفر‌ها بر روی اسکناس‌ها باشیم.