عوامل موثر بر ریزش بازار بورس چیست؟

اقتصاد۲۴- در سال‌های اخیر، احتمالاً بار‌ها با صحنه‌ای تکراری در سامانه معاملاتی کارگزاری مواجه شده‌اید: نماد‌های قرمز، صف‌های فروش سنگین و شاخص‌هایی که یکی پس از دیگری افت می‌کنند. این وضعیت همان ریزش بازار سهام است. اما سؤال اصلی اینجاست: علت ریزش بازار بورس چیست؟ آیا فقط یک خبر منفی می‌تواند چنین واکنشی ایجاد کند یا ترکیبی از عوامل بنیادی، روانی و اقتصادی در کار است؟ در این مقاله از کاریزما لرنینگ، تمام دلایل ریزش بورس را بررسی می‌کنیم تا در افت‌های بعدی بازار، غافلگیر نشوید.

مهم‌ترین دلایل ریزش سهام 

ریزش بازار سهام بخشی طبیعی از چرخه بازار‌های مالی است. پیتر لینچ، از مدیران افسانه‌ای وال‌استریت، می‌گوید: «کسانی که در بورس موفق می‌شوند، سقوط‌های دوره‌ای را بخشی از مسیر می‌دانند». با این حال، درک عوامل مؤثر بر ریزش سهام برای هر سرمایه‌گذار ضروری است. دلایل اصلی ریزش را می‌توان در چهار دسته کلی قرار داد:

• عوامل بنیادی و مالی شرکت‌ها
• رفتار‌های روان‌شناختی سرمایه‌گذاران و جو هیجانی بازار
• تحولات کلان اقتصادی و سیاسی
• نقش رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی در جهت‌دهی احساسات بازار

عوامل بنیادی مؤثر بر ریزش بازار سهام

عوامل بنیادی شامل وضعیت مالی شرکت‌ها، سیاست‌های اقتصادی و متغیر‌های کلان اقتصادی هستند که بر ارزش واقعی سهام اثر می‌گذارند. ضعف در هرکدام از این شاخص‌ها می‌تواند موجب افت قیمت‌ها شود.

کاهش سودآوری شرکت‌ها

وقتی شرکت‌ها عملکرد ضعیف‌تری نسبت به پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهند، سرمایه‌گذاران نگران آینده می‌شوند و شروع به فروش سهام می‌کنند. کاهش سودآوری یکی از واضح‌ترین نشانه‌های شروع روند نزولی است.

افزایش نرخ بهره و سیاست‌های پولی انقباضی

بالا رفتن نرخ بهره توسط بانک مرکزی باعث افزایش هزینه تأمین مالی شرکت‌ها و کاهش جذابیت سرمایه‌گذاری در بورس می‌شود. سرمایه‌گذاران در چنین شرایطی ترجیح می‌دهند پول خود را به بازار‌های مطمئن‌تری مانند سپرده‌های بانکی منتقل کنند.

خروج نقدینگی از بازار

وقتی جریان سرمایه از بورس به سمت بازار‌هایی مانند طلا، ارز یا مسکن حرکت کند، حجم معاملات کاهش می‌یابد و قیمت‌ها افت می‌کنند. این خروج نقدینگی یکی از نشانه‌های مهم ریزش است.

شکل‌گیری حباب قیمتی

اگر قیمت سهام بدون پشتوانه بنیادی و صرفاً بر اساس هیجان رشد کند، دیر یا زود حباب می‌ترکد و بازار دچار ریزش سنگین می‌شود.

بیشتر بخوانید: 

تورم چه تاثیری بر بازار سهام دارد؟

مفهوم بازده در سرمایه‌گذاری در سهام چیست؟

نقش رفتار سرمایه‌گذاران در ریزش بازار بورس

رفتار انسانی در بازار‌های مالی همیشه منطقی نیست و عواملی مانند ترس، طمع و رفتار جمعی می‌توانند موجب ایجاد نوسانات شدید شوند. در زمان بحران، بسیاری از سرمایه‌گذاران بدون تحلیل مستقل و صرفاً با تقلید از دیگران اقدام به فروش سهام می‌کنند. این رفتار که در روان‌شناسی بازار با عنوان Herd Behavior شناخته می‌شود، معمولاً شدت ریزش‌ها را افزایش می‌دهد. علاوه بر این، سوگیری‌های ذهنی مانند «امید به بازگشت قیمت» یا «انکار ضرر» باعث می‌شوند معامله‌گران دیر واکنش نشان دهند و زیان بیشتری را تجربه کنند. به‌ویژه سرمایه‌گذاران تازه‌کار در مواجهه با کاهش قیمت، از ترس زیان بیشتر به سرعت سهام خود را می‌فروشند و این فروش‌های شتاب‌زده می‌تواند موج دوم ریزش را ایجاد کند.

تأثیر مسائل اقتصادی و سیاسی بر ریزش بورس

رویداد‌های اقتصادی و سیاسی در سطح کلان از مهم‌ترین عوامل ریزش بازار سهام محسوب می‌شوند و این ریسک‌ها حتی با تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری نیز قابل حذف نیستند. تحریم‌ها، ناآرامی‌های داخلی و درگیری‌های بین‌المللی باعث کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران می‌شوند. برای مثال، پس از تنش‌های نظامی خرداد و تیر ۱۴۰۴، خروج گسترده پول از بورس و ورود آن به بازار طلا و صندوق‌های درآمد ثابت مشاهده شد. همچنین کاهش رشد تولید ناخالص داخلی (GDP) و رکود اقتصادی موجب کاهش سودآوری شرکت‌ها می‌شود و تورم بالا هزینه تولید را افزایش داده و ارزش پول ملی را کاهش می‌دهد. علاوه بر این، تصمیمات ناگهانی مانند تغییر دامنه نوسان یا وضع مالیات‌های جدید بر معاملات سهام، اعتماد عمومی را خدشه‌دار کرده و موج فروش ایجاد می‌کند.

نقش شبکه‌های اجتماعی در ریزش بازار بورس

امروزه شبکه‌های اجتماعی نقش مهمی در شکل‌دهی احساسات بازار دارند و گاهی انتشار یک خبر یا تحلیل اشتباه در فضای مجازی می‌تواند آغازگر سقوط شاخص‌ها باشد. رسانه‌ها با برجسته کردن اخبار منفی مانند افت شاخص کل یا بحران اقتصادی، فضای نااطمینانی را تشدید می‌کنند و حتی سرمایه‌گذاران منطقی را نیز به فروش ترغیب می‌کنند. علاوه بر رسانه‌ها، تحلیل‌های غیرتخصصی و شایعات منتشرشده توسط اینفلوئنسر‌ها درباره توقف نماد یا ورشکستگی شرکت‌ها می‌تواند موج‌های فروش گسترده‌ای در بازار ایجاد کند و روند نزولی را تشدید کند.

تفاوت اصلاح قیمتی و ریزش واقعی در بورس

درک تفاوت میان «اصلاح قیمتی» و «ریزش واقعی» اهمیت زیادی دارد. اصلاح‌ها معمولاً پس از دوره‌ای از رشد شدید رخ می‌دهند و موقتی هستند، در حالی که ریزش‌های سنگین نتیجه مشکلات بنیادی و ساختاری هستند. برای نمونه، سقوط بازار سهام در سال ۱۳۹۹ ایران یا بحران مالی ۲۰۰۸ نمونه‌هایی از ریزش‌های عمیق و سیستماتیک هستند که بازگشت از آنها زمان‌بر بوده است.

چگونه از ریزش بازار سهام سود ببریم؟

اگرچه ریزش بازار برای بسیاری از سرمایه‌گذاران ترسناک است، اما در بازار‌های پیشرفته ابزار‌هایی برای کسب سود از کاهش قیمت‌ها وجود دارد. یکی از این ابزار‌ها بازار اختیار معامله (آپشن) است که به معامله‌گر اجازه می‌دهد در صورت پیش‌بینی درست از افت بازار، سود قابل‌توجهی کسب کند. با این حال، فعالیت در این بازار نیازمند آموزش تخصصی است و باید با استراتژی‌های پوشش ریسک ترکیب شود تا عملکرد مؤثر داشته باشد.