هشدار یک اقتصاددان: وضعیت آینده از همین آب باریکه فعلی بدتر خواهد شد

اقتصاد۲۴- یک اقتصاددان می‌گوید: من از صحبت‌های سیاسیون برداشت می‌کنم که مصالحه‌ای در کار نخواهد بود و به این ترتیب، رکود عمیق‌تر و تورم بالاتر خواهد رفت.

سال ۱۴۰۵ سال بسیار سخت‌تری خواهد بود. با بازگشت تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل بسیاری بر این باورند که آثار تحریم‌ها در شاخص‌های اقتصادی سال آینده مشخص خواهد شد. البته فقط تحریم‌ها نیست. ناترازی‌ها خود را به گونه دیگری نشان می‌دهند؛ از ناترازی بودجه گرفته تا ناترازی انرژی. بحران آب و خشکسالی هم کار را به جایی رسانده که چند روز پیش مسعود پزشکیان رئیس جمهور اعلام کرد اگر باران نبارد باید تهران تخیله شود!

امیرحسین خالقی اقتصاددان، معتقد است تنها راه برای کاستن شدت آسیب‌های ناشی از همگرایی ابربحران‌ها در سال آینده تصمیم شجاعانه در حوزه سیاست خارجی است؛ در غیراین‌صورت، باید انتظار تورم بالای ۵۰ درصد و ... داشت.

محمدمهدی بهکیش، در بخشی از مصاحبه خود با «کیاوش حافظی» در اقتصادنیوز به تشریح وضعیت اقتصادی آینده در ایران می‌پردازد و با توجه به تنش‌های سیاسی و طبیعی و انتظار برای تورم بیشتر در پاسخ به این سوال که «آیا دولت هیچ راهکاری برای شکستن این روند دارد؟ مردم چه تأثیری از این تورم و رکود خواهند دید و چگونه می‌توانند خود را آماده کنند؟»

بیشتر بخوانید: اینفوگرافی/ مسافرت خارجی برای ایرانی‌ها با دلار ۱۱۰ هزار تومانی چقدر خرج دارد؟

گفت: من از صحبت‌های سیاسیون برداشت می‌کنم که مصالحه‌ای در کار نخواهد بود و به این ترتیب، رکود عمیق‌تر و تورم بالاتر خواهد رفت.

او ادامه داد: ما در کشور پتانسیل‌های زیادی داریم و افراد باهوشی هم وجود دارند، اما فضای کسب‌وکار روزبه‌روز محدودتر می‌شود. حتی نمی‌توانیم با چین و روسیه هم مبادلات تجاری مناسبی داشته باشیم. اگر به بازار نگاه کنید، یک کالای روسی هم پیدا نمی‌کنید. این نشان می‌دهد که تجار نمی‌توانند در این کشور فعالیت کنند.

بهکیش همچنین گفت: اگر کالا‌های چینی در بازار وجود دارد به خاطر فروش نفت به آنها است؛ ما نفت را می‌فروشیم و در مقابل، پول آن را به صورت کالا دریافت می‌کنیم. اما متأسفانه، بیشتر این کالا‌ها از رده‌های سوم، چهارم و پنجم، یعنی با کیفیت بسیار پایین هستند. بخشی از این کالا‌های دست‌چندم که وارد می‌شود هم کالا‌های صنعتی هستند و در واقع کیفیت تولید صنعتی ما پایین می‌آورند و همین امر باعث می‌شود محصولاتمان دیگر قابل صادرات نباشد.

آینده بازار وخیم‌تر از شرایط فعلی پیش‌بینی می‌شود

این اقتصاددان گفت: وقتی که یک ماشین، موتور یا حتی یک پمپ آب مربوط به کشاورزی خراب شود، به قطعات نامرغوب چینی روی می‌آوریم. در حالی که قبلاً آنها را با تکنولوژی بالا خریداری می‌کردیم یا خودمان آنها را می‌ساختیم. اما حالا به خاطر نبود امکانات باید قطعات را وارد کنیم. به این ترتیب، آن پمپ آب اگر در داخل ساخته شود، مرغوب نخواهد بود و آب را به درستی از چاه بیرون نمی‌کشد. این روند در همه چیز‌های دیگر هم ادامه پیدا می‌کند. مثلاً بلبرینگی که در اتومبیل کار گذاشته می‌شود، باید هر شش ماه عوض شود.

او ادامه می‌دهد: در نتیجه، کار تعمیرکاران رونق پیدا می‌کند، اما متأسفانه وضعیت تولید روزبه‌روز بدتر می‌شود و طبیعتا کالا‌ها طبیعتاً قابل صادرات نیستند. به همسایگانمان هم نمی‌توانیم کالای مناسبی صادر کنیم، چون کالای ما قابل رقابت نیست. خودرو شاخص خوبی است، اما دیگر به هیچ‌جا نمی‌توانیم خودرو صادر کنیم و فقط باید در داخل به فروش برسند.

محمدمهدی بهکیش می‌گوید: اگر ایرانی‌ها نتوانند آن را بخرند ... البته مجبورند همین خودرو‌ها را خریداری کنند چراکه جایگزینی وجود ندارد. بنابراین، من شرایط پیش‌رو را با رکود بیشتر، بیکاری بالاتر و صادرات غیرنفتی ضعیف‌تر می‌بینم. همین آب‌باریکه فعلی هم بدتر خواهد شد.

این اقتصاددان در پاسخ به این «آیا این وضعیت بر مواد غذایی و هم تاثیر دارد؟» گفت: محصولات کشاورزی هم راندمانشان پایین خواهد آمد، چون وضعیت آب بسیار بد شده است. شنیده‌ام بعضی چاه‌ها در اطراف اصفهان که قبلاً با پنج یا شش متر عمق به آب می‌رسیدند، حالا باید نزدیک ۳۰۰ متر عمیق شوند تا آب پیدا کنند. چاه‌ها به شدت خشک می‌شوند، یعنی سفره‌های آب زیرزمینی تا ۲۰۰ یا ۳۰۰ متر را تخلیه کرده‌ایم و حالا به سراغ سفره‌های پایین‌تر می‌رویم، تازه اگر به آب برسیم.

او گفت: آبی که از ۳۰۰ متر بالا بیاید، طبیعتاً محصول گران‌تری تولید می‌کند، چون برق، ابزار و موتوری که برای پمپاژ مصرف می‌شود، هزینه‌اش خیلی بیشتر از وقتی است که آب از سه متر بالا می‌آمد. بنابراین، قیمت‌ها حتی از سمت هزینه‌ها هم به شدت افزایش پیدا می‌کند و محصولاتمان نامرغوب‌تر می‌شود. زمین‌ها بازسازی طبیعی نمی‌شوند؛ آب مناسب داخلشان نمی‌رود، کود مناسب اضافه نمی‌شود و همین‌طور ادامه دارد.

بیشتر بخوانید:قدرت خرید خانوار‌های ایرانی در پایین‌ترین و بدترین سطح تاریخی

بهکیش می‌گوید: در نتیجه، اگر مصالحه‌ای در کار نباشد و نتوانیم با دنیا ارتباط برقرار کنیم، شرایط بدتر می‌شود. البته ما علاوه بر تحریم‌های خارجی، خودمان هم خودمان را تحریم کرده‌ایم. مثلاً با چین رابطه خوبی داریم، ظاهراً. اما تجارت با چین هم راه نمی‌افتد. چرا؟ چون بانک‌ها نمی‌توانند کار کنند. بانک‌ها چرا نمی‌توانند؟ چون بازار مالی دنیا، حتی در چین، زیر نفوذ آمریکا است. یعنی ما حتی با دوستانمان هم نمی‌توانیم تجارت درست داشته باشیم. با روسیه هم قرارداد‌های همکاری نزدیک داریم، اما تجارت راحتی نداریم، چون سیستم مالی درست کار نمی‌کند.

 بانک‌ها نمی‌توانند فعالیت کنند، چون تحریم‌های مختلف بر شرکت‌ها اعمال می‌شود... هر شرکتی که حالا با ایران کار کند، متأسفانه به خاطر بازگشت تحریم‌های شورای امنیت فعالیتش با ایران بسیار محدودتر خواهد شد؛ هرچند که تحریم‌های اولیه و ثانویه خود آمریکا هم هنوز وجود دارد.

او ادامه می‌دهد: تحریم‌های ثانویه می‌گوید اگر شرکتی با ایران کار کند، دیگر نمی‌تواند با بازار آمریکا کار کند. شرکت‌ها، حتی در شرق آسیا مثل مالزی، اندونزی و چین، که بسیار فراوان هستند، همه از بازار آمریکا تغذیه می‌کنند و بنابراین یک معامله کوچک با ایران را فدای همکاری خود با آمریکا نمی‌کنند.

بهکیش گفت: بنابراین، از چند جهت نمی‌توانیم فعالیت کنیم: هم تحریم‌ها وجود دارد، هم سیستم بانکی خودمان را به گونه‌ای کرده‌ایم که در سطح بین‌الملل کار نمی‌کند. بنابراین، بلای اصلی ما یکی تحریم‌های بیرونی است. اگر بخواهیم تغییری ایجاد شود، راه‌حلی اگر بخواهیم دنبال کنیم، به عقلم چیزی نمی‌رسد جز اینکه باید تحریم‌ها برداشته شود و مصالحه‌ای صورت بگیرد.