حرکت آرام بورس به سوی قله‌های تازه

اقتصاد۲۴- بهرنگ شادرو، کارشناس بازار سرمایه، چشم‌انداز کوتاه‌مدت بازار را بررسی کرد و گفت: به‌نظر می‌رسد بازار توان حرکت تا محدوده‌های ۳‌میلیون و ۴۵۰ هزار واحد و حتی ۳‌میلیون و ۵۰۰ هزار واحد را دارد. سقف تاریخی شاخص در محدوده ۳‌میلیون و ۲۷۰ هزار واحد طی روز‌های اخیر شکسته شد و شاخص چند روزی بالاتر از این سطح نوسان کرده است. همچنین یک خط روند صعودی در بازار وجود دارد که شاخص در حال نزدیک شدن به آن است و احتمالا دوشنبه دهم آذر، این خط روند لمس خواهد شد. با توجه به قیمت پایانی دیروز، انتظار می‌رود بازار امروز روند صعودی داشته باشد.

اما در نگاه بلندمدت، بازار برای ادامه روند صعودی نیازمند آن است که بتواند سطوح فعلی را حفظ کند. به‌نظر من، اگر شرایط سیاسی به همین صورت پایدار پیش برود و اتفاق غیرمنتظره‌ای رخ ندهد، این امکان وجود دارد که بازار در این محدوده تثبیت شود. بازار در حال حاضر گران نیست و اگر ارزش بازار را به‌صورت دلاری مقایسه کنیم، حتی می‌توان گفت ارزان است.

 اکنون ارزش کل بازار حدود ۳۰‌میلیارد دلار کمتر از روزی است که جنگ ۱۲روزه آغاز شد؛ بنابراین از منظر ارزش دلاری، بازار حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد ظرفیت رشد دارد تا تنها به سطح پیش از آن مقطع بازگردد، به‌طوری‌که بتوان گفت از خرداد تاکنون بازار در وضعیت سر به سر قرار گرفته است.

موضوع مهم‌تر، جنبه بنیادی بازار است. عمده معیار مقایسه شرکت‌ها نسبت قیمت به درآمد (P/E) است که در برابر نرخ بازده بدون ریسک سنجیده می‌شود. دیروز نرخ‌های اخزا به نزدیکی ۴۰ درصد رسیده بود و این یعنی نسبت P/E آن معادل حدود ۲.۵ است. در چنین شرایطی، کدام صنعت یا سهم با این سطح از بازدهی قابل قیاس است؟

 به‌طور طبیعی این موضوع نقدینگی را از بازار سهام دور می‌کند. از سوی دیگر، دولت تمایل دارد نقدینگی به سمت صندوق‌های کالایی مانند طلا و نقره که اخیرا جذابیت بالایی پیدا کرده‌اند، حرکت نکند. در شرایط تورمی، رشد نرخ ارز از یک طرف و افزایش قیمت جهانی طلا و نقره از سوی دیگر، باعث شده این صندوق‌ها برای سرمایه‌گذاران جذاب باشند. اگر دولت قصد دارد مانع خروج نقدینگی از بازار سرمایه به سمت این بازار‌های موازی شود، باید توجه شود که بخش زیادی از این پول‌ها به شکل فیزیکی وارد بازار‌های موازی می‌شود و عملا از چرخه تولید و اقتصاد خارج خواهد شد.

برای جلوگیری از حرکت نقدینگی به سمت دلار و ایجاد حباب در بازار ارز، راهکار‌های متعددی وجود دارد. با این حال دو نکته بسیار مهم وجود دارد؛ نخست نرخ بهره بالا که تولید را توجیه‌ناپذیر کرده و دوم نرخ دلاری که در سامانه مبادله استفاده می‌شود و اکنون حدود ۶۲ درصد پایین‌تر از نرخ آزاد است. تفاوت قابل‌توجه میان این دو نرخ نه‌تنها منطق مشخصی ندارد، بلکه در عمل بخش زیادی از این اختلاف قیمتی به مصرف‌کننده نهایی منتقل نمی‌شود و صرفا منجر به سودجویی برخی افراد می‌شود.

اگر این دو چالش اصلاح شود، تاثیر آن بر بازار سرمایه و اقتصاد بسیار سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر از مسائلی مانند قیمت‌گذاری یا نرخ خوراک خواهد بود. در صورت رفع این موانع، بازار سرمایه به‌شدت ظرفیت رشد خواهد داشت، اما فعلا این موانع باعث نگرانی و احتیاط فعالان بازار شده است. در مقابل، بازار‌هایی مانند طلا و دلار در حال رشد هستند و نقدینگی را به سمت سفته‌بازی جذب می‌کنند. اگر هدف حمایت از تولید و هدایت نقدینگی به سمت فعالیت‌های مولد است، باید تمهیدات لازم برای تقویت اقتصاد و در نتیجه بازار سرمایه اندیشیده شود.

بیشتر بخوانید: بورس پس از سقف‌شکنی تاریخی

مسعود مهدیان، کارشناس بازار سرمایه گفت: معاملات روز گذشته بورس تهران در ادامه روند منفی روز گذشته و روز‌های اخیر با نوسانات کاهشی آغاز شد، هرچند شدت فشار فروش نسبت به دیروز کمتر بود. در نیمه دوم بازار شاهد افزایش تقاضا در کلیت بازار بودیم، به‌ویژه در گروه‌های پالایشی، پتروشیمی و فولادی و در نهایت شاخص کل از محدوده منفی فاصله گرفت و با رشد حدود ۱۵۰۰ واحدی به کار خود پایان داد. ارزش معاملات خرد با کاهش همراه بود و حدود ۹ هزار‌میلیارد تومان ثبت شد. اگرچه حجم معاملات پایین بود، اما خروج پول حقیقی حدودا ۴۸۶ میلیارد تومان از سهام و حق‌تقدم مشاهده شد.

 اخبار تکمیلی درباره جزئیات سهمیه‌بندی جدید ارز فولادسازان در تالار دوم و مثبت شدن رنج‌ها در صنایع پالایشی، فولادی و نماد‌های اهرمی در پایان بازار، به بهبود جو معاملاتی کمک کرد. افزایش نرخ دلار و ادامه روند صعودی دلار نیمایی که امید می‌رود به کاهش شکاف میان نرخ نیمایی و آزاد منجر شود، در کنار وضعیت تکنیکال شاخص کل که برای تثبیت بالای مقاومت شکسته تلاش می‌کند، متغیر‌های اقتصادی مذکور نوید می‌دهد که امروز و در روز‌های آینده شاهد بازار بهتری با رشد تقاضا باشیم. با این حال نباید از ریسک‌های سیاسی و تنش‌های منطقه‌ای چشم‌پوشی کرد؛ عواملی که در روز‌های اخیر شدت گرفته و به یکی از اثرگذارترین متغیر‌های اقتصادی و بورسی تبدیل شده‌اند. در صورت فروکش کردن این ریسک‌ها، بازار سرمایه می‌تواند روند صعودی جدیدی را آغاز کند و ظرفیت حرکت تا محدوده ۳‌میلیون و ۴۰۰ تا ۳‌میلیون و ۶۰۰ هزار واحد را دارد. با این وجود رفتار بازارساز و عزم او برای فراهم کردن بستر ورود نقدینگی و بازگشت اعتماد سرمایه‌گذاران نقشی تعیین‌کننده دارد و در صورت ایجاد ثبات سیاسی و اقتصادی، بازار سرمایه می‌تواند در کنترل تورم و کاهش فشار تقاضا در بازار‌های موازی نقش مهمی ایفا کند.

مهدیان چشم‌انداز بلندمدت را ترسیم کرد و گفت: در شرایط نابسامان اقتصاد از منظر رشد نقدینگی، افزایش پایه پولی و تورم افسارگسیخته، همراه با شدت‌گیری دوباره ریسک‌های منطقه‌ای، نمی‌توان چشم‌انداز مثبت و شفافی برای آینده اقتصادی و بازار ترسیم کرد. فعالان بورسی و اقتصادی نیز در مواجهه با این ابهامات دچار سردرگمی هستند و براساس داده‌های کلان و حتی اطلاعات خرد اقتصادی نیز امکان ارائه پیش‌بینی روشن وجود ندارد.

 در این میان، موضوع بودجه سال ۱۴۰۵ نیز اهمیت بسزایی دارد، زیرا می‌تواند بر نرخ بهره، سودآوری صنایع، جریان نقدینگی و حتی سطوح مختلف ریسک اثر مستقیم داشته باشد. همواره تدوین بودجه از عوامل اثرگذار بر رفتار بازار سرمایه بوده و واکنش بازار به این فرآیند می‌تواند تعیین‌کننده باشد. در نهایت لازم است اشاره شود که برخلاف تصور اولیه، خروج پول حقیقی دیروز با توجه به ارزش معاملات بیش از ۸ همت، ناچیز نبود و نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران محتاطانه عمل می‌کنند.