یکم دی ۱۴۰۴ زیر ذره‌بین/ آیا فردای شب یلدا تعطیل رسمی خواهد بود؟

اقتصاد۲۴- در روز‌های منتهی به شب یلدا، یک عبارت دوباره در شبکه‌های اجتماعی و برخی تیتر‌ها پررنگ شده است: «فردای شب یلدا تعطیل اعلام شد» یا «هدیه ویژه دولت برای شب یلدا». اما وقتی دقیق‌تر نگاه می‌کنیم، بخش مهمی از محتوایی که منتشر شده، نه یک اعلام رسمی تعطیلی سراسری، بلکه ترکیبی از یادداشت و تحلیل رسانه‌ای (از جمله روزنامه خراسان) و همچنین کارزار مطالبه‌گری مردمی برای تعطیلی رسمی یکم دی‌ماه است.

مرز بین «خبر رسمی تعطیلی سراسری» و «مطالبه اجتماعی برای تعطیلی سراسری» روشن شود؛ همچنین توضیح می‌دهد چرا این ایده مطرح شده، چه موافقان و مخالفانی دارد، و اگر قرار باشد تعطیلی سراسری رخ دهد مسیر اجرایی‌اش چیست.

تعطیلی سراسری فردای شب یلدا؛ خبر رسمی است یا یک مطالبه اجتماعی؟

آنچه این روز‌ها با عنوان «تعطیلی سراسری فردای شب یلدا» بازنشر می‌شود، عمدتاً به دو محور برمی‌گردد:

کارزار رسمی در پلتفرم کارزار با عنوان «درخواست تعطیلی رسمی فردای شب یلدا (یکم دی‌ماه)» که در آن امضاکنندگان از نهاد‌های تصمیم‌گیر می‌خواهند یکم دی تعطیل رسمی شود.

بنابراین، تا اینجا آنچه مستند و قابل استناد است، «طرح ایده و مطالبه» است؛ نه اینکه یک اطلاعیه قطعی با مضمون «تعطیلی سراسری فردای شب یلدا تصویب شد» منتشر شده باشد. (اگر تصمیم رسمی اتخاذ شود، معمولاً از مسیر اعلامیه‌های رسمی دولت/وزارت کشور/سازمان اداری و استخدامی یا مصوبات هیئت وزیران اطلاع‌رسانی می‌شود.)

تعطیلی سراسری فردای شب یلدا؛ چرا این پیشنهاد جدی گرفته شد؟

حامیان ایده «تعطیلی سراسری فردای شب یلدا» روی یک گزاره اصلی دست می‌گذارند: یلدا یک شب خانوادگیِ دیرهنگام است؛ بخش زیادی از مردم تا دیر وقت بیدار می‌مانند، دید و بازدید دارند یا برای دیدار خانواده سفر می‌کنند. نتیجه طبیعی‌اش این است که روز بعد، جامعه با کم‌خوابی و خستگی عمومی روبه‌روست.

در یادداشت منتشرشده، تعطیلی فردای یلدا نه صرفاً یک امتیاز اداری، بلکه «پیام همدلی» توصیف شده؛ پیام اینکه «خستگی دیده شده» و جامعه حق دارد گاهی بدون اضطراب فردا، کنار هم بماند.

تعطیلی سراسری فردای شب یلدا؛ سلامت روان و سرمایه اجتماعی چه نقشی دارد؟

یکی از کلیدواژه‌های اصلی این بحث، «هزینه‌های پنهان فرسایش روانی» است. استدلال موافقان این است که جامعه فقط با شاخص‌های مالی سنجیده نمی‌شود؛ شاخص‌های روانی و اجتماعی هم مهم‌اند و در بلندمدت می‌توانند هزینه‌هایی سنگین‌تر از یک روز تعطیلی تحمیل کنند؛ مثل کاهش انگیزه، افت بهره‌وری و تضعیف سرمایه اجتماعی.

از نگاه این گروه، یلدا فقط یک مراسم نیست؛ یک «سوپاپ همبستگی» است و هر سیاستی که آن را تقویت کند، در نهایت به تاب‌آوری جامعه کمک می‌کند.

تعطیلی سراسری فردای شب یلدا؛ تبعات اقتصادی چه می‌شود؟

مهم‌ترین نقطه مقابلِ این ایده، دغدغه اقتصادی است:

کاهش یک روز کاری در بخش‌های دولتی و خصوصی

احتمال عقب افتادن برخی خدمات

هزینه برای کسب‌وکار‌هایی که به چرخه روزانه وابسته‌اند.

اما حتی در همان یادداشت هم پذیرفته می‌شود که تعطیلی تبعات اقتصادی دارد؛ اختلاف در این است که موافقان می‌گویند «هزینه را فقط مالی نبینیم».

در عمل، اگر روزی تصمیمی به سمت تعطیلی سراسری برود، معمولاً راه‌حل‌های «میانه» هم مطرح می‌شود: مانند شناورسازی یا تأخیر در شروع کار ادارات، که در برخی کارزار‌های مرتبط هم پیشنهاد شده است.

کارزار‌هایی که شکل گرفته‌اند دقیقاً یک مطالبه مشخص دارند: تعطیلی رسمی روز یکم دی‌ماه به مناسبت فردای شب یلدا. در متن کارزار، انگیزه‌ها «حفظ آیین»، «فرصت برای دیدار خانواده» و «برنامه‌ریزی بهتر» عنوان شده است.

اما تبدیل شدن یک روز به «تعطیل رسمی» معمولاً نیازمند طی شدن مسیر‌های قانونی و تصمیم‌گیری در سطح سیاست‌گذاری است. به همین دلیل، بسیاری از این مطالب فعلاً در حد «مطالبه» هستند و نه «ابلاغ».

ترکیب دو عامل باعث سوءبرداشت می‌شود:

تیتر‌های هیجانی مثل «هدیه ویژه دولت» که ذهن مخاطب را به سمت «تصمیم قطعی» می‌برد.

انتشار همزمان خبر‌های اداری دیگر مثل تغییر ساعت کاری ادارات از اول دی‌ماه که ممکن است با «تعطیلی سراسری یکم دی» اشتباه گرفته شود. برای نمونه، خبرگزاری‌های رسمی از ابلاغ بخشنامه تغییر ساعت کاری ادارات از اول دی‌ماه گزارش داده‌اند که موضوعی متفاوت از «تعطیلی سراسری فردای یلدا» است.

تعطیلی سراسری فردای شب یلدا؛ تفاوت «تعطیلی» با «تغییر ساعت کاری» را اشتباه نگیریم

این نکته برای مخاطب مهم است:

تعطیلی سراسری یعنی تعطیل شدن کامل فعالیت‌های اداری (و گاهی آموزشی) در یک روز مشخص.

تغییر ساعت کاری یعنی فعالیت برقرار است، اما ساعات شروع/پایان تغییر می‌کند یا شناور می‌شود.

در روز‌های اخیر، خبر «بخشنامه تغییر ساعت کاری ادارات از اول دی» به صورت گسترده منتشر شده است.

این خبر، به‌تنهایی به معنای تعطیلی سراسری فردای شب یلدا نیست؛ اما، چون تاریخ‌ها نزدیک است، در فضای مجازی با هم قاطی می‌شوند.

تعطیلی سراسری فردای شب یلدا؛ اگر قرار باشد اجرا شود، چه سناریو‌هایی محتمل است؟

اگر فرض کنیم سیاست‌گذار بخواهد به مطالبه «تعطیلی سراسری فردای شب یلدا» پاسخ دهد، چند سناریو محتمل‌تر از بقیه است:

بیشتر بخوانید:مردم خواستار تعطیلی بعد از شب یلدا هستند

سناریو اول: تعطیلی رسمی یکم دی (در بلندمدت و در چارچوب تقویم)

سناریو دوم: تعطیلی موردی در همان سال (با مصوبه یا اعلامیه مشخص)

سناریو سوم: تأخیر شروع کار ادارات/شناورسازی ساعات برای کاهش فشار کم‌خوابی (پیشنهادی که در برخی کارزار‌ها هم آمده است). سناریو چهارم: تعطیلی محدود فقط برای بخشی از دستگاه‌ها یا در برخی استان‌ها (کمتر محتمل برای «سراسری»)

تعطیلی سراسری فردای شب یلدا؛ مردم دقیقاً چه می‌خواهند؟

کارزار «درخواست تعطیلی رسمی فردای شب یلدا» به‌روشنی می‌گوید مردم دنبال این هستند که بتوانند «بهتر برنامه‌ریزی کنند»، «آیین یلدا را کامل‌تر برگزار کنند» و «با خیال آسوده‌تر کنار خانواده باشند».

در یک کارزار دیگر نیز گزینه جایگزین مطرح شده: اگر تعطیلی رسمی ممکن نیست، حداقل «شروع کار با تأخیر» اجرا شود.

خلاصه روشن است:

فعلاً آنچه به صورت مستند منتشر شده، یادداشت رسانه‌ای و کارزار مطالبه‌گری است.

خبر‌های مربوط به تغییر ساعت کاری ادارات از اول دی وجود دارد، اما این موضوع جدا از «تعطیلی سراسری فردای یلدا» است.

اگر قرار باشد «تعطیلی سراسری» رسمی شود، باید اطلاعیه شفاف و قابل استناد از مراجع رسمی منتشر شود.

۱) آیا تعطیلی سراسری فردای شب یلدا قطعی و رسمی اعلام شده است؟

بر اساس آنچه منتشر شده، محور اصلی مطالب موجود «یادداشت رسانه‌ای» و «کارزار مطالبه‌گری» برای تعطیلی رسمی یکم دی است و لزوماً به معنای اعلام رسمی تعطیلی سراسری نیست.

۲) کارزار تعطیلی رسمی یکم دی چیست؟

یک درخواست ثبت‌شده برای تعطیلی رسمی فردای شب یلدا (یکم دی‌ماه) که هدف آن فرصت بیشتر برای برگزاری آیین یلدا و کنار خانواده بودن عنوان شده است.

۳) چرا بعضی‌ها «تغییر ساعت کاری ادارات» را با «تعطیلی سراسری» اشتباه می‌گیرند؟

چون همزمان خبر بخشنامه تغییر ساعت کاری ادارات از اول دی منتشر شده و نزدیکی تاریخ‌ها باعث برداشت اشتباه می‌شود.

۴) اگر تعطیلی رسمی یکم دی تصویب شود، چه اتفاقی می‌افتد؟

باید به صورت شفاف و رسمی از مسیر‌های قانونی و اطلاعیه‌های معتبر ابلاغ شود و سپس در تقویم و رویه اداری اثر می‌گذارد.

۵) جایگزین تعطیلی سراسری چیست؟

یکی از پیشنهاد‌های مطرح‌شده، «تعطیلی نبود، اما شروع کار با تأخیر یا شناورسازی ساعات» است.

برای اینکه در موج شایعات گرفتار نشوید، اخبار «تعطیلی سراسری» و تغییرات تقویم را فقط از اطلاعیه‌های رسمی و گزارش‌های راستی‌آزمایی‌شده دنبال کنید. اگر شما هم موافق یا مخالف تعطیلی سراسری فردای یلدا هستید، دیدگاهتان را برای ما بنویسید تا در گزارش تکمیلی فردا نیوز بازتاب دهیم.