سیستم تعلیق خودرو چیست؟/ عملکرد و نحوه نگهداری

اقتصاد۲۴ ـ سیستم تعلیق یا فنربندی خودرو یکی از مهم‌ترین بخش‌های ساختاری هر خودرو است که از انتقال تکان‌ها و ارتعاشات ناشی از حرکت بر سطح جاده به بدنه و سرنشینان جلوگیری می‌کند. این مجموعه شامل فنرها، کمک‌فنرها، چرخ‌ها، اتصالات و اجزای مرتبط با شاسی است و هدف آن ایجاد تعادل، کاهش لرزش و حفظ تماس پایدار چرخ‌ها با سطح جاده است. عملکرد صحیح این سیستم نه تنها راحتی سرنشینان را افزایش می‌دهد، بلکه موجب کنترل بهتر خودرو و افزایش ایمنی رانندگی نیز می‌شود.

در این سیستم، چرخ‌ها و محور‌های جلو و عقب به وسیله اجزای تعلیق به شاسی متصل می‌شوند. نتیجه این اتصال، کاهش اثر ناهمواری‌ها بر کابین و در عین حال حفظ اصطکاک مناسب میان تایر‌ها و جاده است. دو کارکرد اصلی سیستم تعلیق شامل جذب نوسان‌ها و تکان‌های وارد شده از سطح جاده و همچنین افزایش کنترل‌پذیری و تعادل خودرو در زمان حرکت است. این دو هدف در بسیاری مواقع با هم در تضاد هستند؛ به این معنا که بهبود یکی باعث کاهش کیفیت دیگری می‌شود.

وظایف اصلی سیستم تعلیق خودرو

سیستم تعلیق وظایف گسترده‌ای بر عهده دارد که همه آنها در راستای افزایش پایداری و راحتی خودرو است. مهم‌ترین وظیفه آن، کاهش انتقال ضربات و ارتعاشات به بدنه و سرنشینان است. همچنین سیستم تعلیق باعث حفظ تعادل خودرو هنگام عبور از پیچ‌ها، تغییر مسیر و ایجاد نوسان در چرخ‌ها می‌شود. بخش مهم دیگر این وظایف، کنترل ارتفاع خودرو و مدیریت انتقال وزن بین چرخ‌ها است که در حفظ پایداری نقش اساسی ایفا می‌کند.

بیشتر بخوانید: بهترین زمان تعویض لنت ترمز خودرو چه وقت است؟

تحمل وزن خودرو، جذب ضربات واردشده از ناهمواری‌های جاده، حفظ موقعیت چرخ‌ها، افزایش فرمان‌پذیری و پایداری خودرو از دیگر وظایفی است که این ساختار مکانیکی انجام می‌دهد. عملکرد درست سیستم تعلیق تأثیر مستقیمی بر عمر قطعات خودرو نیز دارد، زیرا با کاهش ضربات وارده، میزان استهلاک و برخورد قطعات مکانیکی به یکدیگر کمتر می‌شود.

پیشینه شکل‌گیری سیستم تعلیق و روند تکامل آن

سیستم‌های ابتدایی تعلیق بسیار ساده بودند، اما با گذشت زمان و توسعه صنعت خودرو، پیچیده‌تر و دقیق‌تر شدند. یکی از مهم‌ترین نقاط تحول این سیستم، معرفی سیستم تعلیق مک‌فرسون در سال ۱۹۴۷ توسط ارل اس. مک‌فرسون بود. از آن زمان تاکنون نسخه‌های پیشرفته‌تری از سیستم‌های تعلیق برای افزایش راحتی و عملکرد معرفی شده‌اند.

امروزه سیستم‌های تعلیق علاوه بر بهبود تجربه رانندگی، نقش مهمی در افزایش ایمنی و طول عمر خودرو ایفا می‌کنند. تعلیق‌های مدرن در انواع پیشرفته‌تری مانند سیستم‌های چنداتصاله، بادی، هیدرولیکی و الکترومغناطیسی طراحی شده‌اند. 

اجزای اصلی سیستم تعلیق خودرو

سیستم تعلیق از قطعات مختلفی تشکیل شده که هر یک نقش خاص و حیاتی دارد. فنر‌ها یکی از مهم‌ترین اجزای این سیستم هستند. فنر‌های لول، فنر‌های برگی و میله‌های پیچشی سه نوع رایج در خودرو‌ها محسوب می‌شوند. وظیفه آنها جذب ضربات و حفظ تماس پایدار تایر با زمین است. فنر‌ها انرژی وارده از سطح جاده را دریافت می‌کنند و با حرکت ارتجاعی خود مانع انتقال ناگهانی آن به کابین می‌شوند.

کمک‌فنر یا دمپر وظیفه کنترل نوسان فنر‌ها و میرا کردن ضربات را برعهده دارد. کمک‌فنر‌ها در انواع هیدرولیکی و گازی تولید می‌شوند و باعث می‌شوند خودرو هنگام عبور از ناهمواری‌ها حرکتی نرم‌تر داشته باشد.

سیبک‌ها اتصال چرخ‌ها به سیستم تعلیق را ممکن می‌سازند و به آنها امکان چرخش و حرکت در جهات مختلف را می‌دهند. میل تعادل نیز نقش مهمی در افزایش ثبات خودرو، به‌ویژه هنگام پیچیدن دارد و با اتصال کمک‌فنر‌های دو طرف، مانع از خم شدن بدنه به یک سمت می‌شود. بوش‌ها اتصالاتی لاستیکی هستند که برای کاهش صدا و لرزش در نقاط اتصال قطعات مختلف استفاده می‌شوند.

طبق‌ها نیز از دیگر اجزای اصلی این سیستم هستند که اتصال تعلیق به شاسی را برقرار می‌کنند و در نوع جناغی و کنترلی ساخته می‌شوند. رینگ و لاستیک نیز بخشی از سیستم تعلیق محسوب می‌شوند، چرا که اولین ضربات را جذب کرده و بخشی از نیرو را کاهش می‌دهند.

عملکرد سیستم تعلیق در زمان حرکت

سطوح ناهموار جاده نیرویی رو به بالا به چرخ وارد می‌کنند که اگر سیستم تعلیق وجود نداشته باشد، مستقیماً به کابین منتقل می‌شود و علاوه بر کاهش راحتی، خطر از دست رفتن کنترل خودرو را نیز افزایش می‌دهد. سیستم تعلیق با جذب و توزیع این نیرو، مانع از پرش خودرو و از دست رفتن چسبندگی چرخ‌ها می‌شود. شدت نرمی یا خشکی سیستم تعلیق در خودرو‌های مختلف متفاوت است و به نوع کاربری آنها بستگی دارد. مثلاً خودرو‌های اسپرت سیستم تعلیق خشک‌تر و سفت‌تری دارند تا کنترل آنها در سرعت‌های بالا بهتر باشد.

انواع سیستم تعلیق و شیوه نگهداری آن

سیستم‌های تعلیق به دو دسته مستقل و وابسته تقسیم می‌شوند. در سیستم مستقل، هر چرخ بدون وابستگی به چرخ دیگر حرکت می‌کند، در حالی که در سیستم وابسته محور مشترکی وجود دارد و حرکت یک چرخ بر دیگری تأثیر می‌گذارد. در کنار این دو، سیستم‌های نوین نیز معرفی شده‌اند که دقت بیشتر و راحتی بالاتری را فراهم می‌کنند.

طول عمر سیستم تعلیق معمولاً بین ۶۰ تا ۸۰ هزار کیلومتر است، هرچند شرایط رانندگی، کیفیت جاده و نوع خودرو می‌تواند این مقدار را تغییر دهد. علائم خرابی مانند روغنی شدن کمک‌فنر، صدای زیاد، کوبش شدید و پارگی بوش‌ها باید جدی گرفته شوند.