مقایسه سهم دولت‌ها در تخصیص ارز بانک مرکزی برای کنترل نرخ ارز

 

اقتصاد24 - از دیگر یافته‌های این بازخوانی، تأکید مستندی بر این واقعیت است گه تمام دولت‌های ایران باوجود تفاوت ارقام، در اصل «مداخله ارزی»، اشتراک عمل دارند و هیچ دولتی از این قاعده مستثنا نبوده است. برای ورود به بحث، یادآوری این نکته ضروری است که بانک مرکزی، ارز موردنیاز کشور را از طریق دو بازار شامل بازار اصلی (بین‌بانکی) به‌منظور تأمین واردات رسمی و بازار فرعی (مداخله‌ای) برای تأمین واردات غیربانکی و تنظیم بازار به فروش می‌رساند. بدین ترتیب ارزی که از سوی بانک مرکزی در بازار فرعی فروخته‌شده، نشان‌دهنده مداخله این بانک در بازار برای مدیریت و کنترل نوسانات قیمت است که در مواردی بنابر شرایط به‌صورت پوششی (توسط کارگزاران) صورت می‌گیرد.

 

 

طبق آمار و اطلاعات رسمی، در دولت هشتم درمجموع ۵۹ میلیارد و ۴۷۹ میلیون دلار ارز توسط بانک مرکزی فروخته‌شده که بالغ‌بر ۳۶ میلیارد و ۶۶۹ میلیون دلار معادل ۶۱.۷ درصد در بازار اصلی و برای واردات رسمی تخصیص داده شده است. ۲۲ میلیارد و ۸۰۹ میلیون دلار برابر با ۳۸.۳ درصد از کل ارز تخصیصی نیز راهی بازار فرعی و برای مداخله تزریق شده است.

در دولت نهم با تغییر شرایط سهم بازار اصلی و مداخله نیز تغییر می‌کند به‌طوری‌که کل ارز تخصیصی در این دولت به ۱۴۹ میلیارد و ۲۹۵ میلیون دلار می‌رسد که ۶۵.۱ درصد از آن برای مداخله و در بازار فرعی مصرف شده است یعنی رقمی معادل ۹۷ میلیارد و ۲۰۷ میلیون دلار. در دولت نهم ۵۲ میلیارد و ۸۸ میلیون دلار یعنی ۳۴.۹ درصد از کل ارز نیز در بازار اصلی به فروش رسیده است.

در دولت دهم از ۲۰۱ میلیارد و ۵۷۷ میلیون دلاری که توسط بانک مرکزی به فروش رسیده است، ۱۰۵ میلیارد و ۲۶ میلیون دلار برابر با ۵۲.۱ درصد برای مداخله در بازار ارز به مصرف رسیده است. ۹۶ میلیارد و ۵۵۱ میلیون دلار باقی‌مانده که ۴۷.۹ درصد از کل ارز فروخته‌شده در این دولت را تشکیل می‌دهد هم در بازار اصلی فروخته‌شده است.

در دولت یازدهم نیز همانند دولت‌های قبل بخشی از ارز تخصیصی بانک مرکزی برای مداخله در بازار فروخته‌شده است. براین اساس از ۱۱۸ میلیارد و ۷۴۳ میلیون دلاری که در دولت یازدهم مصرف شده است، ۲۱.۹ درصد معادل ۲۶ میلیارد و ۵۰ میلیون دلار برای بازار فرعی و مداخله بوده است. همچنین رقم ۹۶ میلیارد و ۶۹۳ میلیون دلار که سهم ۷۸.۱ درصدی از کل ارز تخصیصی دارد در بازار اصلی و به‌منظور تأمین واردات رسمی فروخته‌شده است.

همان‌گونه که آمار و ارقام نشان می‌دهد درمیان چهار دولت موردبررسی بیشترین فروش ارز مداخله‌ای با ۶۵.۱ درصد از کل ارز تخصیصی مربوط به دولت نهم و کمترین آن با ۲۱.۹ درصد در دولت یازدهم رقم خورده است.
در طول ۱۶ سال فعالیت این چهار دولت درمجموع ۵۲۹ میلیارد و ۹۴ میلیون دلار ارز توسط بانک مرکزی تخصیص داده شده که ۲۵۱ میلیارد و ۹۲ میلیون دلار آن یعنی ۴۷.۴ درصد صرف مداخله در بازار شده است. از این رقم نیز ۲۰۲ میلیارد و ۲۳۳ میلیون دلار یعنی ۸۰.۵ درصد آن تنها در دو دولت نهم و دهم راهی بازار شده است.