کرونا چقدر بر اقتصاد ایران اثرگذار خواهد بود؟/ ویروس تحریم قبل از ویروس کرونا

ژوبین صفاری، اقتصاد ۲۴-  «کرونا به ایران آمد»؛ این خبر بدی بود که البته هراس آن همواره طی یک ماه اخیر با مردم ایران همراه بود، اما این ویروس که البته وحشت آن از خود آن کشنده‌تر است توانست اقتصاد بسیاری از کشور‌های دنیا را تحت تاثیر خود قرار دهد. اقتصاد چین نیز به عنوان دومین اقتصاد بزرگ دنیا که منشا این ویروس از آنجاست هم با همه تمهیداتی که اندیشید نتوانست از زیر بار تبعات اقتصادی آن فرار کند. چنانکه برخی از اقتصاددان‌های چینی پیش‌بینی می‌کنند که رشد اقتصادی این کشور در پی شیوع ویروس کرونا دو تا پنج درصد در پایان سه ماهه اول ۲۰۲۰ کاهش خواهد یافت.

هنوز برآورد دقیق آثار اقتصادی این ویروس غیرممکن است، اما یک رسانه دولتی در چین اعلام کرده است که به اعتقاد اقتصاددانان، این ویروس، رشد اقتصادی سه ماهه چین را دو درصد کاهش می‌دهد. چنین خسرانی، به معانی از بین رفتن ۶۲ میلیارد دلار از اقتصاد چین است.

 

اما سوال اصلی اینجاست که اقتصاد ایران با توجه به رکودی که گریبان آن را گرفته است تا چه حد شیوع این ویروس می‌تواند به ضرر آن عمل کند. در حالی که در آستانه سال نو قرار داریم آیا ویروس کرونا می‌تواند بر رشد اقتصادی ایران هم اثرگذار باشد.

یکی از حوزه‌های اقتصادی که بیشترین تاثیر را از کرونا داشته است، گردشگری است. محمدعلی فرخ مهر در خصوص میزان ورودی گردشگران خارجی در کشور در سال جاری گفته بود: با توجه به تحریم‌ها و برنامه ریزی‌های صورت گرفته انتظار داشتیم که بیشترین ورودی گردشگر خارجی از کشور چین باشد.

 

رئیس اتحادیه هتلداران اظهار کرده بود: قرار بود هتل‌های ایرانی در ایام سال نو چینی، ۵۰ درصد تخفیف برای تور‌های چینی قائل شوند، اما ویروس کرونا تمام این زحمات و برنامه ریزی‌ها را بهم زد. اگر این اتفاق صورت می‌گرفت به جرات می‌توان گفت که در صنعت هتل‌داری کشور دگرگونی ایجاد می‌شد.

اما تبعات کرونا تنها به گردشگری معطوف نخواهد شد. شاید از یک جنبه بتوان شیوع این ویروس را در کاهش تقاضای ارز بررسی کرد و عامل محرک قیمت ارز که می‌تواند سفر‌های نوروزی باشد با شیوع ویروس کرونا سفر به کشور‌های آسیای که تقاضای زیادی دارد نیز کاهش یابد. اما همه ماجرا به اینجا ختم نمی‌شود. غیر از کرونا موضوع قرار گرفتن ایران در لیست سیاه FATF می‌تواند یک متغیر اثرگذار در بازار‌ها باشد؛ هر چند رئیس کل بانک مرکزی معتقد است این مسئله تاثیری در بازار‌ها نخواهد داشت، وعده‌ای که البته در بسیاری از موارد توسط همتی عملی شده است. با این حال باید دید افزایش قیمت ارز و طلا در هفته گذشته این هفته تحت تاثیر FATF و کرونا ادامه خواهد داشت یا خیر؟

اما اثر اقتصادی ویروس کرونا بر اقتصاد ایران در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. با این حال میثم رادپور کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با اقتصاد ۲۴ معتقد است ویروس تحریم، پیش از ویروس کرونا اثر خود را بر اقتصاد گذاشته است.

 

وی می‌گوید: بحث عمده نگران کننده بودن ویروس کرونا ظاهراً مربوط به مسری بودن آن است و آنچه آمار‌ها می‌گوید میزان کشنده بودن آن نسبت به سایر ویروس‌ها کمتر است. با این همه باید گفت اقتصاد چین به هر حال در معرض یک دوره رکود قرار دارد چرا که بعد از یک دهه رشد حدود ۷ تا ۱۰ درصدی می‌توانستیم دوره رکود این اقتصاد را پیش بینی کنیم.

رادپور می‌افزاید: بدهی‌های شرکت‌های چینی حدود یک و نیم برابر تولید ناخالص داخلی آنهاست که این موضوع می‌تواند یک عامل موثر در کاهش رشد اقتصادی این کشور باشد. زمانی که میزان بدهی‌های شرکت‌های افزایش یابد به این معنی است که افق ترسیم شده برای آن‌ها و ظرفیت‌های ایجاد شده تحت تاثیر قرار می‌گیرند.

 

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه نگرانی جدی این است که ویروس کرونا به این رکود دامن زده است، اظهار می‌کند: علیرغم کنترل دولت نمی‌توان اثر آن را بر اقتصاد نادیده گرفت و کرونا جرقه ورود چین به دوران رکود را زد.

 

وی می‌افزاید: کاهش رشد اقتصادی حتی به میزان ۲ درصد برای اقتصادی به بزرگی چین اثر فراوانی خواهد داشت و این مسئله می‌تواند سایر کشور‌های دیگر دنیا که با این کشور تبادلات تجاری قابل توجهیی دارند را تحت تاثیر قرار دهد.

رادپور می‌گوید: اثر این ویروس بر اقتصاد ایران به دلیل بسته بودن آن کمتر از سایر کشور‌هایی است که تبادلات تجاری بالاتری دارند. در ایران به دلیل تحریم‌ها، از حجم مبادلات تجاری رسمی کاسته شده است و اقتصادی که به طور سیستماتیک مبادلات رسمی آن محدود است کمتر آسیب خواهد دید.

 

وی می‌افزاید: ایران کمتر از آن چیزی که ظرفیت دارد با دنیا در ارتباط است و طبیعتاً بحران‌هایی از دست تاثیر قابل توجهی نخواهد داشت. همان طور که در بحران اقتصادی دنیا طی سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ نیز ایران چندان تحت تاثیر قرار نگرفت.

 

این کارشناس اقتصادی یادآور می‌شود: ما نمی‌توانیم آینده این ویروس را حدس بزنیم، اگر با ورود به فصل گرما این ویروس از بین برود شرایط اقتصادی طبیعی‌تر خواهد شد. اما این اثر در اقتصاد ایران نسبت به کشوری مانند چین که با تمام دنیا در ارتباط است متفاوت است.

همچنین مجیدرضا حریری رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین در گفتگو با تابناک درباره تاثیر ویروس کرونا بر اقتصاد ایران گفته است: «در ابتدا باید به این نکته اشاره کنم که متاسفانه یا خوشبختانه آنقدر ارتباط اقتصادی کشور با دنیا کم شده است که اینگونه مسائل بین‌المللی زیاد بر اقتصاد ما تاثیرگذار نیست. اگر اقتصاد ما به مانند همیشه می‌توانست نفت به چین صادر کند. این اُفت قیمت انرژی می‌توانست بر اقتصاد ما تاثیرگذار باشد، اما هم اکنون که به دلیل تحریم‌ها صادرات نفت ایران به حداقل ممکن رسیده است درنتیجه می‌توان از تاثیر این اُفت قیمت انرژی (به هر دلیلی) چشم‌پوشی کرد. یک زمانی رکورد فروش نفت روزانه ایران تنها به چین ۸۵۰ هزار بشکه بود، اما الان در مجموع به همه کشور‌ها روزانه ۳۰۰ هزار بشکه نفت می‌فروشیم.»