جنجال استفاده از ذرت‌های آلوده برای تولید الکل

اقتصاد۲۴- گویا پرونده ذرت‌های آلوده بندر امام خمینی قصد ندارد به ایستگاه آخر برسد. در حالی که از نظر سازمان اموال تملیکی پرونده ذرت‌های آلوده بسته شده است، اما گروهی تلاش می‌کنند تا به جای صدور این محموله‌ها به کشور‌های دیگری که استاندارد‌های سخت گیرانه ندارند، از این ذرت‌ها برای تولید الکل در روز‌های کرونایی استفاده کنند؛ بنابراین ذرت‌های آلوده همچنان در لیست انتظارند تا مقصد نهایی آن‌ها مشخص شود. آن طور که جمشید قسوریان جهرمی، مدیرعامل سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی می‌گوید: این ذرت‌ها به یک فرد فروخته شده و پس از پاکسازی در انتظار صدور به کشور‌های با استاندارد‌های پایین‌تر بوده است که کرونا روند صادرات را متوقف می‌کند.

او اضافه می‌کند: استفاده از ذرت برای تولید الکل هم در انتظار نتایج آزمایش هاست. اگرچه منابع مطلع می‌گویند سلامت الکل حاصل از ذرت‌های آلوده مشکلی ندارد، اما این نگرانی وجود دارد که پسماند کارخانه الکل منابع آب و خاک را آلوده می‌کند و از سوی دیگر ممکن است ذرت‌های آلوده در مسیر انتقال به کارخانه محل تولید الکل به بازار داخلی هم نشت پیدا کند.

از سوی دیگر اگرچه تصمیم این است که بر اساس ظرفیت کارخانه الکل سازی متقاضی، ذرت به این مجموعه تحویل شود، اما کارخانه‌هایی هستند که حتی ادعای پذیرش ظرفیتی بیش از حجم ذرت‌های آلوده موجود در انبار‌های بندر امام را دارند. داستان ادامه دار ذرت‌های آلوده اگرچه به ظاهر با تحویل این محموله به سازمان اموال تملیکی خاتمه یافته بود، اما دست‌هایی در کار است که از این محموله پرمخاطره، به نحوی استفاده دیگری شود و این محموله‌ها به کشور‌های دارای استاندارد‌های غیرسختگیرانه‌تر ارسال نشوند.

---

بیشتر بخوانید:آخرین آمار تولید اقلام ضدکرونایی

---

البته این بار شرایط کشور، نیاز مضاعف به الکل، کمبود ماده اولیه برای تولید الکل با پایه گیاهی و بروز مشکل در پهلوگیری کشتی ها، همه دست به دست هم داده اند تا راه را برای کسانی که از ابتدا مقابل ورود این ذرت‌ها به داخل ایران ایستاده بودند، باز کند. تا پیش از شیوع کرونا سازمان استاندارد ایران بار‌ها اعلام کرده بود که اجازه ورود این محموله به کشور برای مصرف را نخواهد داد.

حتی مسئولان وزارت بهداشت هم اعلام کرده بودند که اجازه تولید الکل از ذرت‌های آلوده را نمی‌دهند، اما به نظر می‌رسد شرایط خاص کشور و نیاز به محصولات ضدعفونی کننده، دست این سازمان‌ها را هم بسته است. روابط عمومی سازمان استاندارد ایران درباره سلامت الکل حاصل از ذرت‌های آلوده و اثر این ذرت‌ها بر آلودگی آب و خاک عنوان می‌کند: استاندارد الکل یک استاندارد اجباری نیست. تعیین وضعیت سلامت الکل حاصل با سازمان غذا و دارو و تعیین اثر آلودگی آب و خاک، بر عهده سازمان حفاظت محیط زیست است. استفاده از این ذرت‌ها در خط تولید الکل شاید در شرایط کنونی از سر اجبار باشد، اما حمل ونقل این ذرت‌ها ممکن است در طول مسیر آلودگی ایجاد کند.

سم آفلاتوکسین موجود در پسماند کارخانه الکل سازی ممکن است به خاک منتقل شود و این نگرانی وجود دارد که ذرت‌های آلوده به بازار نشت یافته و وارد چرخه مصرف دام شود. آیا دولت به تبعات چنین تصمیمی توجه کرده است؟ آیا این مسئله می‌تواند مخاطرات ناشی از تولید الکل از ذرت آلوده را کاهش دهد؟

جمشید قسوریان جهرمی، مدیرعامل سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی درباره اختصاص ذرت‌های آلوده به تولید الکل به «شرق» می‌گوید: داستان ذرت‌های آلوده تمام شده است. بخشی از ذرت‌های آلوده به خارج از کشور مرجوع شد. با توجه به شیوع کرونا کشتی‌ها نمی‌توانند پهلو بگیرند به همین دلیل بارگیری محموله‌ها متوقف شده است.

برای آن وضعیتی که تولید الکل از ذرت بشود، چنانچه نمونه‌هایی که برای آزمایش برده اند، مشکلی نداشته باشد، بخشی از محموله به کارخانه الکل سازی خواهد رفت. او اضافه می‌کند: ذرت‌ها قبل از صدور از کشور سم زدایی و بوجاری شده به همین خاطر قرار شد میزان سم آن بررسی شود. اگر میزان سم کاهش یافت و در پسماند برای الکل مشکل ایجاد نکرد، با توجه به نیاز کشور به الکل بخشی هم برای تولید الکل اختصاص خواهد یافت.

جهرمی درباره حجم محموله احتمالی اعزامی به کارخانه تولید الکل بیان می‌کند: بر اساس درخواست و ظرفیت کارخانه این حجم تعیین می‌شود و می‌تواند هزار، ۱۰ هزار یا ۱۵۰ هزار تن باشد. هرچقدر بتوانند استفاده کنند، مجوز صادر می‌شود.

به گفته او کل ذرت‌های متروکه شده ۱۲۵ هزار تن بود که از این میزان نزدیک به ۲۵ هزار تن صادر شد و با ایجاد مشکل برای پهلوگیری کشتی به دلیل شیوع کرونا، این محموله‌ها در انبار‌های جنوب کشور ماند. کار آماده سازی محموله در حال انجام است که اگر کشتی پهلو بگیرد، صادرات انجام شود.

او درباره هزینه بوجاری و سم زدایی می‌گوید: کل محموله را یک بازرگان ایرانی خریداری کرده و این کار را خریدار انجام می‌دهد؛ بنابراین درباره هزینه‌های آن برآوردی ندارم.

براساس گزارش خبرگزاری فارس، امکان استفاده از ذرت‌های آلوده در تولید الکل در اصفهان مورد بررسی قرار می‌گیرد. فرشید حسن زاده، سرپرست معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان به این خبرگزاری اعلام می‌کند که استاندارد‌های خاصی برای تولید الکل از ذرت مثل میزان فلزات سنگین یا سموم مختلف موجود در آن وجود دارد که برای استفاده در تولید الکل باید میزان هر یک بررسی شده و با استاندارد‌ها تطبیق داده شود.

او می‌گوید: رئیس جمهور در ستاد ملی مبارزه با کرونا این مسئله را بر عهده اصفهان گذاشته تا بار مشکوک ذرت را بررسی کند. درحال حاضر آزمایش‌ها روی چند کیلو باری که در اختیار ما قرار گرفته است، در حال انجام بوده تا میزان سموم ادعا شده موجود در محموله بررسی شود. حسن زاده اعلام نتایج آزمایش‌ها را به روز‌های آینده موکول می‌کند.

البته با گذشت ۲۰ روز از انجام این مصاحبه هنوز هم نتایج آزمایش‌ها اعلام نشده و مدیرعامل سازمان اموال تملیکی می‌گوید هنوز نتیجه به آن‌ها ابلاغ نشده است.

اگرچه جهرمی، مدیرعامل سازمان اموال تملیکی واگذاری ذرت به کارخانه‌های متقاضی را متناسب با ظرفیت آن‌ها اعلام می‌کند، اما برخی از کارخانه‌های الکل سازی هستند که حجم ذرت درخواستی آن‌ها حتی بیش از محموله‌های موجود در انبار‌های بندر امام خمینی است. کارخانه‌ای در شمال کشور اعلام کرده است که می‌تواند از غلات از رده خارج کشور و تاریخ مصرف گذشته یا آلوده الکل تولید کند و اگر تمام ذرت‌های آلوده توقیف شده در بندر امام را به این کارخانه اختصاص دهند، می‌تواند با راه اندازی خط تولید جدیدش حدود ۲۰ تا ۲۵ میلیون لیتر الکل به ارزش ۲۰ تا ۲۵ میلیون دلار تولید کند.

از این دست ادعا‌ها در بازار آشفته تولید الکل کم نیست، اما آیا پسماند این کارخانه‌ها هیچ مخاطره‌ای ندارد. حسین بشارتی، رئیس سابق موسسه تحقیقات خاک و آب و دبیر انجمن علوم خاک درباره مخاطرات حاصل از پسماند چنین کارخانه‌هایی عنوان می‌کند: ذرتی که آفلاتوکسین دارد، می‌تواند برای یک مدت کوتاه (تقریبا معادل یک فصل زراعی) خاک را آلوده کند، اما چنین پسماندی در طولانی مدت تجزیه می‌شود. میزان آلودگی را دقیق نمی‌توان گفت و باید تست شود.

او ادامه می‌دهد: چنین پسماندی اگر بماند، ممکن است تجزیه شود. مدت ماندگاری ذرت در خاک و میزان آفلاتوکسین موجود در ذرت و پسماند روی آلایندگی خاک اثر دارند. اگر ذرت پاکسازی و سم زدایی شود و درصد آفلاتوکسین موجود در آن کاهش یابد، میزان آلوده کردن خاک کمتر می‌شود، اما بهترین روش این است که کلا از این ذرت استفاده نکنند.

دبیر انجمن علوم خاک تاکید می‌کند: بهتر است هر ماده آلاینده را در خاک نریزند یا با مواد دیگری مخلوط کنند تا غلظت آلایندگی آن را پایین بیاورند و بعد داخل خاک بریزند. ضمن آنکه دفن باید در خاک‌هایی انجام شود که قدرت خودپالایی بالایی دارند. خاک‌های با رطوبت بالا و جمعیت مناسب موجودات زنده واجد چنین شرایطی هستند، اما در ایران چنین جا‌هایی کم داریم.

او اضافه می‌کند: اگر رطوبت خاک کم باشد، مدت ماندگاری پسماند افزایش می‌یابد و تجزیه نخواهد شد. دفن پسماند در نزدیکی بستر رودخانه‌ها هم زمینه آلودگی آب را فراهم می‌کند.

به گفته بشارتی ریسک و مخاطره استفاده از ذرت آلوده در تولید الکل و پسماند حاصل از آن نیاز به بررسی دارد، اما عقل سلیم می‌گوید که هرگونه آلایندگی را نباید وارد خاک کنیم و اگر هم این کار را انجام دادیم، باید جوری باشد که زود پاکسازی شود. برای پاکسازی سریع باید دفن در جا‌هایی انجام شود که ظرفیت خودپالایی خاک بالاست. ضمن اینکه سم زدایی از محموله‌ها هم هزینه تولید را بالا می‌برد و کلا تولید را از حالت اقتصادی خارج می‌کند.