منطقه آزاد ماکو، منطقه‌ای با قابلیت تبدیل شدن به هاب تجارت بین‌المللی و تولید و صادرات محصولات کشاورزی

منطقه آزاد ماکو با دارا بودن توانمندی‌های ویژه، اراضی وسیع برای انواع کاربری‌ها و موقعیت خاص می‌تواند در آینده‌ای نزدیک به هاب تجارت بین‌المللی و قطب تولید و صادرات محصولات کشاورزی و صنایع تبدیلی تبدیل شود.

اقتصاد۲۴ - منطقه آزاد تجاری – صنعتی ماکو در شمال غرب کشور و مساحتی بالغ بر ۵۰۰ هزار هکتار، به عنوان هفتمین منطقه آزاد تجاری و اقتصادی کشور مطرح است. این منطقه به دلیل دارا بودن ظرفیت های مختلف از جمله قرارگیری مرز بازرگان در آن، نزدیکی به قطب صنعتی تبریز، همجواری با کشور‌های حوزه قفقاز و ...، اهمیت زیادی دارد.

ایده اولیه ایجاد منطقه آزاد ماکو در اوایل دهه ۸۰ پدید آمد و منطقه آزاد ماکو به برکت برخورداری از موقعیت جغرافیایی ممتاز و دسترسی به بازارهای بین المللی سرمایه و تکیه بر امکانات برجسته توسعه ترانزیت و صادرات مجدد، توانمندی‌های بالای صادراتی و با فراهم سازی زیرساخت های توسعه فعالیت های بازرگانی در کنار گمرکات و مراکز تخلیه و بارگیری کالا توانست تا حدی در جهت ارتقای نقش هم‌پیوندی اقتصاد ملی با اقتصاد جهانی، بسترساز تعامل سازنده کشور با جهان باشد و در راستای تحقق توسعه پایدار و اهداف هزاره سوم،با بهره‌گیری از سرمایه انسانی و اعمال مدیریت یکپارچه در بستری ایرانی-‌اسلامی تلاش کند.

از گذشته شهرستان ماکو و مرز بازرگان به‌عنوان دروازه تجاری- بازرگانی ایران به اروپا مطرح بوده اند و گستردگی روابط تجاری ایران و اروپا و حجم بالای تبادل کالا با کشور‌های این قاره سبب شده تا مرز بازرگان به یکی از فعال‌ترین مرز‌های زمینی کشور تبدیل شود.

این مرز از مهمترین نقاط گمرک ایران است که در سال ۱۳۰۵ از زمانی که روستای بازرگان حدود ۴۰ خانوار جمعیت داشته، در این منطقه مستقر بوده است. بازرگان به عنوان نقطه خروجی مرز ایران و ترکیه در دامنه کوه آرارات واقع شده و تنها مرز ۲۴ ساعته و بین‌المللی مابین ایران و ترکیه محسوب می شود.

منطقه آزاد ماکو با برخورداری از ظرفیت‌های اقتصادی قابل توجه و امکانات زیر بنایی مناسب و حاکمیت مجموعه‌ای از قوانین و مقررات ویژه حمایتی، فرصت‌های قابل توجهی را پیش روی سرمایه گذاران داخلی و خارجی فراهم کرده است. وجود دشت‌ها و اراضی وسیع برای انواع کاربری‌های صنعتی، کشاورزی، دامپروری، گردشگری، تجاری و طبیعت بکر و جاذبه‌های دیدنی (رودها، کوه‌ها، آبشارها و زندگی عشایر) از جمله قابلیت‌ها و ظرفیت‌های سرمایه گذاری منطقه آزاد ماکو است.

در حقیقت این منطقه کانونی برای گسترش همکاری و تعامل منطقه‌ای و بین‌المللی و تقویت پیوند دو سویه، خردمندانه و بالنده با اقتصاد جهانی است و الگوی پویایی قطب صادرات غیرنفتی و مدار صادرات مجدد اروپا – آسیا به حساب می آید.

ماکو از موقعیت استثنایی در حمل و نقل و ترانزیت کالا بواسطه اتصال به بازار‌های اروپا و آسیای میانه برخوردار است چرا که از شمال به جمهوری ترکیه، از شرق با مرز آبی ارس به جمهوری خود مختار نخجوان محدود است که این موقعیت، منطقه را بعنوان شاهراه ارتباطی ترانزیت کالا‌های کشور‌های آسیای میانه و اروپا بعنوان مهمترین شاخص تجارت جهانی مطرح کرده است.

همین امر باعث شده این منطقه از نظر آمار صادرات و واردات رقم خوبی را به خود اختصاص دهد و به گفته مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ماکو ارزش صادرات کالا و خدمات در سال ۹۸ بالغ بر ۴۹ میلیون دلار بود و کشور‌های افغانستان، عراق، آلمان، ترکیه، رومانی، ارمنستان و آذربایجان کشور‌های هدف صادراتی واحد‌های تولیدی بوده‌اند. بیشترین محصولات صادراتی نیز شامل کشمش و محصولات پلاستیکی و صادرات خدمات است.

اجرای طرح خط ترانزیت ریلی میان ایران و ترکیه به عنوان دو قطب مهم در تجارت منطقه‌ای و جهانی، می‌تواند اقتصاد آسیا و اروپا را به یکدیگر وصل کرده و منجر به شکوفایی منطقه شود در همین راستا مسیر ریلی تبریز ـ کارس ترکیه در منطقه آزاد ماکو دنبال می شود و به گفته معاون لجستیک و حمل و نقل سازمان منطقه آزاد ماکو مطالعات طراحی مسیر اتصال ریلی تبریز به کارس ترکیه از این منطقه در مراحل پایانی قرار دارد که با اتمام آن، عملیات عمرانی برای توسعه تجارت مرزی با استفاده از مسیر ریلی اجرایی خواهد شد.

فاصله اندک منطقه آزاد ماکو از بنادر مرسین در دریای مدیترانه و ترابوزان در دریای سیاه، امتیاز چشمگیری در دسترسی به بازار‌های اروپا از راه زمین ودریا است که در مقایسه با بنادر جنوبی کشور در خلیج فارس به دلیل مسافت و صرفه‌های اقتصادی ناشی از مقیاس جای تردیدی باقی نمی‌گذارد که این منطقه اقتصادی‌ترین گلوگاه در رقابت با راه دریایی شرق وغرب در خشکی است.

به طور کلی می‌توان گفت واقع شدن در کریدور شرق – غرب و نزدیکی به بازار اروپا (شاهراه ارتباط ترانزیتی) و دستیابی سریع، آسان و ارزان به بازار‌های اروپا و آسیای میانه، در دسترس بودن منابع انرژی و آب، وجود نیروی کار با هزینه پایین، وجود بزرگترین و مهمترین گمرک زمینی ایران با ترکیه (بازرگان) و وجود دشت‌ها و اراضی وسیع برای کاربری‌های صنعتی، کشاورزی، دامپروری، گردشگری، تجاری و ... از مهمترین مزیت های این منطقه به حساب می آید که شرایط را برای حضور و فعالیت اقتصادی علاقه مندان فراهم کرده است.

پیش از این محمدرضا عبدالرحیمی مدیرعامل منطقه آزاد ماکو به اقتصاد۲۴ گفته بود: امکان مشارکت با سرمایه گذاران خارجی بدون محدودیت در نسبت مشارکت و امکان سرمایه گذاری صددرصد خارجی و نیز امکان ثبت شرکت با صد در صد سهام خارجی و تضمین کامل سرمایه‌های خارجی توسط دولت از وفق ماده ۲۱ قانون چگونگی اداره مناطق آزاد کشور، ارائه خدمات پولی و بانکی و بیمه توسط بانک‌ها و بیمه‌های دولتی و خصوصی از دیگر مشوق‌های منطقه به سرمایه گذاران است.

به گفته وی در سال گذشته میزان سرمایه گذاری خارجی ۳۴.۶۱ میلیون دلار بود که با توجه به وجود تحریم‌ها و اثرات ناشی از آن سرمایه گذاری قابل توجهی به شمار می‌آید.

تجارت و ترانزیت دو مسئله مهم برای منطقه آزاد ماکو هستند که در کنار دیگر توانمندی های این منطقه می تواند به شکوفایی ملی و بین المللی این منطقه منجر شوند و می‌توان گفت این منطقه با اجرای پروژه دهکده لجستیک در آینده ای نزدیک به هاب تجارت بین المللی و قطب تولید و صادرات محصولات کشاورزی و صنایع تبدیلی مبدل خواهد شد.