نقش شکاف نقدینگی و تولید ناخالص داخلی در جهت‌گیری قیمت‌ها

اقتصاد۲۴ - بر اساس این گزارش، بررسی تغییرات قیمت اقلام سرمایه‌ای از جمله طلا، مسکن، خودرو و نرخ ارز (دلار) از فروردین ۱۳۹۵ تاکنون نشان از ۵ روند صعودی قیمت اقلام مذکور در دوره‌های اخیر دارد.

در این تحلیل آمده است که بر اساس اطلاعات شاخص قیمت مصرف کننده، شاخص قیمت طلا از عدد ۹۴.۴ در فروردین ماه ۱۳۹۵ به عدد ۶۴۹.۴ در خرداد ماه ۱۳۹۹ رسیده است. همچنین در مورد مسکن از شاخص عددی ۱۰۰ در فروردین ماه ۱۳۹۵ به ۴۶۰.۹ در خرداد ماه ۱۳۹۹ افزایش یافته است. در مورد خودرو نیز شاخص مذکور از عدد ۹۸.۲ در فروردین ماه ۱۳۹۵ به ۳۸۳.۶ در خرداد ماه ۱۳۹۹ رسیده است. در همین بازه زمانی متوسط نرخ دلار در بازار آزاد از ۳۴۶۸۵ ریال به ۱۷۴۲۰۰ ریال افزایش یافته است. بررسی اطلاعات بازار سهام نشان می‌دهد، شاخص کل بورس از عدد ۸۰۱۹۳.۷ در فروردین ماه ۱۳۹۵ به عدد ۱۰۸۳۷۷۰.۲ در خرداد ماه ۱۳۹۹ رسیده است.

در این گزارش آمده است که از فروردین ماه ۱۳۹۵ تا اسفند ماه ۱۳۹۶ روند با ثباتی در شاخص قیمت اقلام سرمایه‌ای مورد بررسی وجود دارد، اما از فروردین ماه ۱۳۹۷ بتدریج با شروع نوسانات در قیمت دلار، قیمت سایر اقلام سرمایه‌ای نیز دچار نوسان شده و تا آبان ماه ۱۳۹۸ همراه با روند صعودی است. از آذر ماه ۱۳۹۸ تا پایان دوره مورد بررسی روند صعودی با شیب بیشتری نسبت به دوره قبل در اقلام سرمایه‌ای دیده می‌شود. در این میان شاخص کل بورس نیز با شیب تندتری در مقایسه با دیگر اقلام سرمایه‌ای، رشد تاریخی بی‌سابقه‌ای را در اقتصاد ایران ثبت کرده به طوری که عدد شاخص از ۳۲۸۳۵۳.۹ در آذر ماه ۱۳۹۸ به ۱۰۸۳۷۷۷۰.۲۵ در خرداد ماه ۱۳۹۹ رسیده است.

بر اساس این تحلیل که توسط زهره مالی کارشناس قیمت مرکز آمار ایران صورت گرفته، روند حرکتی در دو قلم طلا و دلار از فروردین ۱۳۹۵ تا خرداد ۱۳۹۹ بسیار مشابه است. در همین بازه زمانی نوسانات تقریباً هم جهتی در مورد اقلام سرمایه‌ای مسکن و خودرو مشاهده می‌شود. آهنگ تغییرات شاخص بورس تا آبان ۱۳۹۸ با دیگر اقلام سرمایه‌ای همسو بوده، پس از این دوره زمانی، شاخص بورس نوسان بسیار شدیدی را در مقایسه با دیگر اقلام سرمایه‌ای تجربه کرده است.

بررسی روند تغییرات حجم نقدینگی و اقلام مورد بررسی:

بر اساس این گزارش، حجم نقدینگی به‌عنوان یکی از متغیر‌های تأثیرگذار در بازار‌های پولی و مالی، در دوره مورد بررسی از یکهزارو ۵۹ هزار میلیارد تومان در فصل بهار ۱۳۹۵ به ۲ هزار و ۴۷۲ هزار میلیارد تومان در فصل زمستان ۱۳۹۸ رسیده است. تغییرات نقطه به نقطه حجم نقدینگی در دوره مورد بررسی در بازه بین ۲۰.۳ تا ۳۱.۳ درصد در نوسان بوده است. مقایسه رشد نقدینگی و تولید ناخالص داخلی این فرض را قوت می‌بخشد که وجود شکاف میان حجم نقدینگی و تولید ناخالص داخلی سبب خواهد شد که این نقدینگی اضافی وارد بازار‌های سرمایه‌ای نظیر طلا، خودرو، مسکن، دلار و بورس شود.

بیشتر بخوانید: توصیه به سهامداران برای سود بیشتر

با توجه به این تحلیل، تا قبل از تابستان ۱۳۹۷ شکاف رشد نقدینگی در همسایگی ۲۰ درصد در حرکت بوده است. جهش شدید در پاییز ۱۳۹۷، این شکاف را به ۳۲.۸ درصد رسانده است. این نقطه اوج با جهش شاخص دیگر اقلام سرمایه‌ای و قیمت دلار همسو بوده است. پس از آن شکاف رشد نقدینگی و تولید ناخالص داخلی با افزایش و کاهش‌هایی در محدوده ۹۱ درصد در نوسان بوده است. با توجه به تغییرات حرکتی در طی دوره زمانی مورد بررسی، تقریباً تمامی اقلام سرمایه‌ای با نوسانات شکاف رشد نقدینگی و تولید ناخالص داخلی هم جهت بوده‌اند. بخصوص این همسویی را در بازار بورس با قدرت بیشتری می‌توان دید به طوری که به نظر می‌رسد از پاییز ۱۳۹۸، شکافی که میان رشد نقدینگی و تولید ناخالص داخلی وجود داشته، بیشتر به سمت بازار بورس حرکت کرده است.

بررسی تغییرات شاخص قیمت واردات:

این گزارش نشان می‌دهد یکی از بخش‌هایی که از نوسانات قیمت دلار و شکاف نقدینگی و تولید ناخالص داخلی تحت تأثیر قرار خواهد گرفت، بخش واردات است. افزایش نقدینگی و به تبع آن افزایش تقاضا برای کالا‌ها و خدمات سبب فشار برای افزایش واردات اقلام سرمایه‌ای، واسطه‌ای و مصرفی می‌شود. از طرفی افزایش نرخ دلار سبب گرانتر شدن واردات اقلام فوق و بنابراین کاهش حجم واردات خواهد شد؛ بنابراین می‌توان گفت افزایش شکاف نقدینگی و افزایش قیمت دلار به افزایش شاخص قیمت واردات می‌انجامد. این گزارش می‌گوید که شاخص قیمت واردات تا قبل از زمستان ۱۳۹۶، با درصد تغییرات منفی در حال کاهش بوده است. پس از این دوره، با افزایش شدید در قیمت دلار و رشد شکاف نقدینگی، شاخص قیمت واردات با شیب شدیدی افزایش یافته است. از زمستان ۱۳۹۷ با کاهش رشد قیمت دلار، رشد شاخص قیمت اقلام وارداتی در فصل بهار ۱۳۹۸ کاهش یافته، ولی بعد از آن رشد شاخص مذکور افزایش یافته است.

نتیجه‌گیری این تحلیل جالب است. بررسی روند تغییرات قیمت اقلام سرمایه‌ای نظیر طلا، مسکن و خودرو با سایر بازار‌ها نظیر بازار سهام و ارز (دلار) در دوره فروردین ۱۳۹۵ تا خرداد ۱۳۹۹ نشان می‌دهد نوسانات بازار‌های طلا، ارز و خودرو همسو و هم جهت و تقریباً در همسایگی هم بوده‌اند، اما در بازه‌هایی این نوسانات در یک یا چند بازار جهش بیشتری را نشان می‌دهد به‌عنوان مثال، در ماه‌های مهر و آبان ۱۳۹۷ نوسان قیمت با شدت بیشتری در بازار طلا و دلار در مقایسه با دیگر اقلام مشاهده می‌شد، اما در ماه‌های اخیر نوسانات شدید در سمت بازار سهام به چشم می‌خورد. شکاف میان نقدینگی و تولید ناخالص داخلی می‌تواند در ایجاد نوسانات قیمت اقلام سرمایه‌ای نقش داشته باشد و بازار‌های سرمایه‌ای را تحت تأثیر قرار دهد.