قیمت دلار می‌ریزد؟/ نگرانی‌ درباره فروپاشی نظام پولی کشور

اقتصاد۲۴ - قیمت دلار در اقتصاد ایران شاید ویترین ارزیابی افکار عمومی از شرایط است. نوسان در این بازار نیز به سرعت بر روی سایر بازار‌ها و قیمت کالا و خدمات اثرگذار می‌شود. حالا، اما ریال ایران در برابر ارز‌های خارجی و دلار روزانه کاهش می‌یابد. قیمت دلار طی چند هفته گذشته به سرعت مسیر صعود در پیش گرفت و حتی به کانال ۳۰ هزار تومان نیز نزدیک شد.

با این همه برخی کارشناسان معتقدند بازار در کوتاه مدت کاهشی خواهد بود، از جمله کامبیز اشرفی که به اقتصاد۲۴ می‌گوید هر چند قیمت ارز را باید در یک بازه بلند مدت بررسی کرد، اما شواهد دال بر این است که قیمت دلار در کوتاه مدت ریزشی خواهد بود.

از سوی دیگر فعالان اقتصادی معتقدند در صورتی که سیاست‌گذار به دنبال اصلا وضعیت اقتصادی کشور و ایجاد آرامش در بازار است، باید چشم اندازی قابل پیش بینی ترسیم کند و این موضوع با ثبات نرخ ارز به دست می‌آید.

موضوعی که در سال ۹۸ علیرغم بالا بودن قیمت دلار شاهد آن بودیم و قیمت در این سال با نوسان کمتری همراه بود.
حال، اما باید دید با توجه به اینکه عوامل خارجی مانند انتخابات آمریکا در پیش است قمیت ارز در کوتاه مدت و بلند مدت چه مسیری را در پیش خواهد گرفت؟

تورم با منشا غیر پولی

میثم رادپور، کارشناس مسائل اقتصادی درباره چرایی به‌هم ریختگی بازار ارز به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: از زمانی که درآمد‌های نفتی‌مان را از دست دادیم در بهترین حالت دخل و خرج ارزی کشور برابر شده بود. در واقع حدود ۴۰ میلیارد دلار صادرات نفتی و به همان میزان تقریبا صادرات غیر نفتی نفتی داشتیم که صادرات نفتی تقریباً به صفر رسید. از آن سو به بحران کرونا نیز رسیدیم که در این شرایط طرف تقاضا تحریک و طرف عرضه تضعیف شد.

این اقتصاددان می‌افزاید: در واقع کرونا کسری بودجه بزرگ دولت را بزرگتر کرد و حدود ۲۵۰ هزار میلیارد تومان برای امسال کسری بودجه پیش بینی می‌شود که بخشی از این عدد از مسیر تحریک پایه پولی و افزایش نقدینگی جبران می‌شود.

رادپور خاطرنشان می‌کند: در این شرایط در واقع طرف عرضه دچار مشکل شده است، اما متاسفانه آمار اقتصادی در این خصوص از سوی بانک مرکزی منتشر نشده است و اطلاعات درستی از شرایط نداریم.

دپو تکمیل: چند پیش‌بینی درباره آینده دلار

این کارشناس اقتصادی ادامه می‌دهد: از سوی دیگر انتظارات تورمی شکل گرفته است و می‌دانیم که تورم یا باید با حجم پول و یا با حجم کالا کمتر شود. اما در کوتاه مدت عوامل غیر پولی هم می‌توانند انتظارات تورمی ایجاد کنند که عادت‌های رفتاری اقتصادی طی این سال‌ها به انتظارات تورمی دامن زده است.

وی یادآور می‌شود: اما تورم‌هایی که منشا پولی ندارند، انتظار می‌رود موقت باشد و دوامی نیاورد، مگر اینکه خوراک پولی از راه برسد.

بازار ارز در کوتاه مدت به کدام سمت می‌رود؟

رادپور در پاسخ به این سوال که آینده بازار را در کوتاه مدت با جمیع این شرایط چگونه می‌توان بررسی کرد؟ می‌گوید: ما اگر قبول کنیم که بخشی از تورم‌های سال جدید غیر پولی بوده است و افزایش حجم پول یا محدودیت عرضه کالا موقتی است و دوام نمی‌آورد و اگر قبول کنیم که دولت به اندازه وسیع دچار کسری بودجه نمی‌شود چرا که ممکن است منابعی داشته باشد که بتواند آن را پوشش دهد و اگر بپذیریم که درآمد‌های ارزی ما به زمان پیش از کرونا نزدیک شده است هر چند که آماری از آن نیست و همچنین انتخابات آمریکا و عدم قطعیت نتایج آن بر انتظارات تورمی سایه بیندازد، به نظر می‌رسد در کوتاه مدت شاهد کاهش قیمت ارز باشیم.

نگرانی از ادامه چرخه خود تشدید شوندگی

رادپور تصریح می‌کند: نگرانی این است که نظام پولی ما وارد یک چرخه خود تشدید شوندگی شده باشد که در نهایت منجر به فروپاشی نظام پولی کشور شود هر چند که تا به امروز هم کم و بیش این موضوع رخ داده است.

وی در این خصوص توضیح می‌دهد: چرخه خود تشدیدشوندگی به این معنا است که عوامل غیر پولی که انتظارات تورمی را ایجاد می‌کند با خوراک پولی که از راه می‌رسد تبدیل به تورم‌های بلند مدت شود و این چرخه به همین صورت ادامه پیدا کند تا زمانی که نظام پولی ما به طور کامل فروبپاشد.

افزایش قیمت‌ها با شرایط پولی سازگار نیست

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه قیمت‌ها در بازار‌های مختلف دلار، طلا و بورس طوری افزایش پیدا کرد که با شرایط پولی ما سازگار نیست، اظهار می‌کند: بنابراین مسائل دیگری سبب ایجاد تورم می‌شود که که آن عوامل غیر پولی است.

رادپور خاطرنشان می‌کند: انتظار می‌رود این چرخه تبدیل تورم کوتاه مدت به بلند مدت، در این نقطه به دلایلی که گفته شد و همچنین عامل بیرونی انتخابات آمریکا متوقف شود البته در بلند مدت متاسفانه با امکانات کمی که در اختیار داریم و کسری بودجه مداوم بتوانیم چرخه خود تشدید شونده را منحرف کرد.

وی تاکید می‌کند: در حال حاضر فشار نقدینگی نسبت به شاخص عمومی قیمت‌ها و قیمت دلار در پایین‌ترین حالت تاریخی خود قرار دارد و این به معنای آن نیست که قیمت ارز از این پایین‌تر نخواهد آمد اگر مسئله‌ای کمک کند که از این چرخه منحرف شویم می‌توان انتظار داشت که با کاهش قیمت در بازار نیز روبرو شویم؛ این عامل برای مثال می‌تواند نتایج انتخابات آمریکا و انتخاب بایدن باشد.