آیا ترامپ جهان را غافلگیر می‌کند؟

اقتصاد۲۴ - رئیس جمهور آمریکا پس از چند روز بستری شدن در بیمارستان والتر رید، سرانجام به کاخ سفید بازگشت و پزشک او یعنی شان کانلی طی توضیحاتی عنوان کرد که روند درمانی او در کاخ سفید ادامه خواهد داشت. ترامپ به محض رسیدن به کاخ سفید بار دیگر از حاشیه سازی دست برنداشت و ماسک را از صورتش برداشت و به مردم توصیه کرد که از کرونا نترسند و نگذارند که این ویروس بر آن‌ها مسلط شود. از نفس زدن هایش مشخص بود که حالش آنچنان بهبود نیافته، اما ادعا کرد که بهتر است. وی همچنین خبر داد که در روز‌های آینده واکسن کرونا بیرون می‌آید. وضعیت ادامه رقابت‌های انتخاباتی هنوز نامشخص بود که ترامپ سرانجام در توئیتی خبر داد که در مناظره دوم که ۱۵ اکتبر در میامی برگزار می‌شود مشتاقانه شرکت خواهد کرد. حال باید دید تا زمان چهار هفته مانده به انتخابات ترامپ می‌تواند با این وضعیت جسمانی به مبارزات خود ادامه دهد یا خیر؛ در این باره با دکتر سیدهادی اعلمی فریمان کارشناس مسائل آمریکا گفتگو کرده ایم که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید:

*در خصوص ابتلای ترامپ به بیماری کوویدـ۱۹ شک و تردید‌هایی وجود دارد؛ برخی معتقدند با سابقه او در دروغگویی و فریبکاری این اقدامش می‌تواند یک تئاتر سیاسی برای جلب ترحم باشد. به خصوص اینکه اعلام آمادگی برای مناظره کرده. نظر شما در این باره چیست؟

-بعید است که چنین مساله‌ای صحت داشته باشد؛ ساختار سیاسی ایالات متحده آمریکا به گونه‌ای نیست که حقیقت مساله مهمی، چون ابتلا و یا عدم ابتلای ترامپ پنهان بماند. طرح این مسائل بیشتر در قالب تئوری توطئه می‌گنجد. نظام سیاسی آمریکا بر مبنای (checks and balances) است؛ بدین معنا قوای سه گانه هم را کنترل می‌کنند و اینکه دو بازوی قدرتمند دموکرات و جمهوری خواه را در این عرصه داریم که در این مسائل همدیگر را خنثی می‌کنند. اگر فرض را به عدم ابتلای ترامپ بگذاریم یک رسوایی بزرگی به راه خواهد افتاد. در نتیجه بدیهی است که ترامپ به این بیماری مبتلا شده و دلیل اصلی آن هم تمسخر بیماری کوویدـ۱۹ از سوی ترامپ و عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی بودکه گروه زیادی را در کاخ سفید گرفتار کرد.

*با این اوصاف حال که او از بیمارستان مرخص شده وضعیت جسمانی و بیماری او تا چه حد می‌تواند بر کیفیت مبارزات انتخاباتی او تاثیر بگذارد؟ برخی از رسانه‌ها ترخیص او را به یک نمایش هالیوودی تشبیه کرده اند.

-اقدام ترامپ در ترخیص سریع و یا اقدام به تردد با خودرو و یا استفاده نکردن از ماسک به نظر من از منظر عموم مردم که گرفتار کووید ۱۹ و مسایل و مشکلات آن هستند، موجب کاهش درصدی از آرای او خواهد شد، تنها قشری ازسفیدپوستان نژادپرست این رفتار را می‌پسندند. قهرمان بازی به این شکل با منطق رفتار بیمار تحت کنترل سازگار نیست. اما در کلیت موضوع از آنجایی که دولت و سنا در دست جمهوری خواهان بوده آن‌ها به دنبال این هستند تا وضعیت بیماری را عادی جلوه دهند. این تحولات در حالی رخ می‌دهد که در اوج رقابت‌های انتخاباتی هستیم که تداوم این وضع نیز به ضرر ترامپ خواهد بود. با توجه به گزارشات پزشکی در خصوص وضعیت ترامپ، حتی در صورت بهبودی کامل او با توجه به کهولت سن وی به صورت عادی و با انرژی قادر نخواهد بود تا در رقابت‌های انتخاباتی و گردهمایی‌ها متعددشرکت نماید. البته اعلام کرده است آمادگی برگزاری مناظره دوم در میامی فلوریدا را دارد. انتشار ویدیوی ترامپ از بیمارستان و همچنین خروجش از این مکان و ترخیص از بیمارستان نشان داد که دغدغه‌های زیادی از سوی حزب جمهوری خواه و او وجود دارد. آن‌ها احساس می‌کنند که اوضاع از کنترلشان خارج شده و شرایط به گونه‌ای رقم خورده که دموکرات‌ها از آن نفع می‌برند.

*وضعیت برگزاری انتخابات در این صورت به چه شکل خواهد بود؟ فکر می‌کنید ترامپ باز هم خواستار تعویق آن است؟

-البته اکنون که از بیمارستان مرخص شده شرایط متفاوت است. اما کنگره به لحاظ قانونی برای به تعویق انداختن انتخابات اختیارات قانونی دارد؛ اما این قضیه در تاریخ ایالات متحده آمریکا سابقه نداشته و به نوعی یک چالش سیاسی ـ حقوقی گسترده‌ای در این کشور به وجود آمده است. نظرات در این بین متفاوت بوده، برای مثال جمهوری خواهان می‌گویند که انتخابات به همین شکل برگزار شود و اگر ترامپ بیمار باشد روی برگه‌ها اسم او نوشته شود و یا جانشینی برای او انتخاب شود. در آن سو دموکرات‌ها نیز همین خط را دنبال می‌کنند که انتخابات در این شرایط برگزار شود. حتی با بررسی نظریات حقوقدان‌ها نیز نمی‌توان دریافت که وضعیت به چه شکلی خواهد بود. اما آنچه که مشخص است تا زمانی که شخص رئیس جمهور و یا معاونش موضوع ناتوانی را به صورت رسمی مطرح نکرده اند، شرایط به همین شکل ادامه خواهد یافت و در صورت بیماری او نیز نامش در برگه‌های آرا نوشته شود.

*اگر به هر دلیلی ترامپ نتواند در رقابت‌های انتخاباتی شرکت داشته باشد تکلیف چیست؟

-البته هنوز گزارش‌ها ضد و نقیض است. برخی حتی از احتمال ایجاد مشکل مغزی سخن گفته اند. اما در صورت ادامه بیماری در برگه‌های آرای کالج الکترال قاعدتا نام او نوشته خواهد شد. اگر هم فوت کند کمیته جمهوری خواهان نامزد دیگری را معرفی خواهد کرد. البته ناگفته نماند مرجع رسیدگی به این اقدامات دو مرجع اصلی هستند. یکی از این دو کنگره است که از اختیارات اضطراری نیز برخوردار بوده و می‌تواند در زمان بحران سناریو‌های مختلف را بررسی کند. مخصوصا زمانی که به لحاظ حقوقی و سیاسی اختلافات گسترده‌ای وجود داشته باشد. در صورت عدم حل این مشکل دیوان عالی کشور مسئول رسیدگی به این امور خواهد بود که قانون اساسی ایالات متحده آمریکا نیز اختیارات زیادی به آن داده است.

درحال حاضر یکی از سه مناظره‌ها برگزار شده است و ترامپ اظهار کرده در مناظرات بعدی حاضر خواهدشد که آزمونی برای بررسی میزان سلامت او خواهد بود.

*همانطور که اشاره کردید دو مرجع اصلی مسئول رسیدگی به این امور هستند. در حال حاضر اکثریت سنا در دست جمهوری خواهان است و تایید گزینه جدید برای دیوان عالی آمریکا نیز می‌تواند دو اهرم قدرتمند را در اختیار ترامپ قرار دهد؛ از این بابت که کارشناسان می‌گویند با توجه به این دو اهرم فشار ترامپ می‌تواند حرف خود را در خصوص تقلب در انتخابات و مخدوش کردن آن به کرسی بنشاند. نظر شما چیست؟

-اگر قرار باشد به این شکل قضیه جلو رود کمیسیون ملی انتخابات باید وضعیت را ارزیابی و اعلام کند. اگر این کمیسیون صحت انتخابات را تایید کند و ترامپ نتایج آن را نپذیرد آمریکا بار دیگر صحنه هرج و مرج و درگیری خواهد شد. همانطور که ترامپ طرفداران شبه نظامی خود را برای این موقع بسیج کرده است فرمانداران دموکرات نیز حربه لازم را برای مواجه با این شرایط در اختیار دارند. ضمن اینکه اکثریت مجلس نمایندگان نیز در دست دموکرات‌ها است و در صورت چنین اتفاقی باید شاهد یک منازعه سیاسی ـ حقوقی گسترده‌ای در ایالات متحده باشیم. البته رفتار سیاسی حتی پس از ترخیص او ثابت می‌کند که بیماری تاثیری بررفتار اونگذاشته و کماکان قصد دارد نقش راکی را بازی کند. توییت‌های او همگی شعار‌های پوپولیستی اش را بازتاب می‌دهد. او اول امریکای قدرتمند را مطرح می‌کند در حالی که فاقد تعهد در مسایل است. حتی اصول اولیه پزشکی را رعایت نمی‌کند.

*در نظرسنجی‌های اخیر منتشر شده نیز شاهد آن هستیم که ترامپ به جای نزدیک شدن به بایدن در حال فاصله گرفتن است و اختلاف او حتی به ۱۴% نیز رسیده است. آیا چنین نظرسنجی‌هایی می‌تواند منبع موثقی برای سنجش عملکرد ترامپ و افزایش احتمال باخت او در انتخابات باشد؟

-در ایالات متحده آمریکا نظرسنجی‌های مستقل بسیار کم هستند و اکثرا مرتبط به دو حزب اصلی دموکرات و جمهوری خواه هستند؛ بنابراین نمی‌توان آن‌ها را یک منبع مهم و تعیین کننده تلقی کرد. در این روند آرای خاکستری که رقمی بین ۴ تا ۱۰ درصد را تشکیل می‌دهند مهم خواهد بود. افرادی که در انتخاب خود مردد هستند و همین ۱۰% است که نقشی مهم را ایفا می‌کند. از همین حالا تا زمان برگزاری انتخابات موج رسانه‌ای و برگزاری انتخابات می‌تواند تأثیر مستقیم بر روی این درصد از رأی دهندگان بگذارد؛ بنابراین نمی‌توان روی این نظرسنجی‌ها حساب باز کرد و ممکن است در آخرین لحظه جو به صورتی باشد که مردم رأی خود را بنا به دلایلی تغییر دهند. یکی از آن عوامل می‌تواند احساس همدردی ویا مخالفت با سوپرمن بازی‌های دونالد ترامپ باشد. از طرفی باید در نظر داشته باشیم که بایدن در حال حاضر فعالتر عمل می‌کند و با تمام بخش‌های آمریکا ارتباط برقرار می‌کند. به عنوان جمع بندی باید عنوان کنم که نظرسنجی‌ها ملاک نیستند و این رفتار سیاسی نامزد‌های انتخاباتی در طول هرروز تا رای گیری است که نقش مهم ایفا می‌کند.

بیشتر بخوانید: سرنوشت انتخابات آمریکا در صورت مرگ ترامپ چه می‌شود؟

*با توجه به طرح مسائلی، چون سورپرایز اکتبر فکر می‌کنید ترامپ تا زمان برگزاری انتخابات می‌تواند برگ برنده‌ای را رو کند تا بتواند از این مهلکه فرار کند؟

-یکی از آن سورپرایز‌ها بحث واکسن بود که ترامپ مطرح کرد که تناقض زیادی ایجاد کرد. جامعه پزشکی آمریکا در این خصوص می‌گوید که حداقل تا پایان سال میلادی ۲۰۲۰ و حتی ۲۰۲۱ برای ساخت این واکسن زمان نیاز است. در مورد مسائل دیگر نیز به همین شکل است. او به دنبال این بود تا با جمهوری اسلامی ایران مذاکره کند که تا به این لحظه موفق نشده است. به همین دلیل انتظاری از او نمی‌رود که تا زمان انتخابات مردم را غافلگیر کند.

*به بحث علاقه ترامپ به مذاکره با ایران اشاره کردید آیا برنده شدن هر یک از نامزد‌ها در انتخابات سوم نوامبر تاثیری برای ایران دارد یا خیر؟

-چه ترامپ یا معاونش، یا نامزد دیگری از جمهوری خواهان، چه بایدن و یا معاونش در آمریکا روی کار بیایند، ایران بایستی مساله روابط و مناسبات خود با آمریکا را به نوعی حل و فصل نماید. این یک زخم کهنه‌ای است که هر چه طولانی‌تر شود سودی برای دو طرف نخواهد داشت. در همین راستا نیاز است که دو طرف به صورت منطقی مشکلات خود را بررسی و درصدد حل آن برآیند. این درست نیست که ما منتظر پیروزی یک طیف در انتخابات آمریکا باشیم؛ چرا که مشکلات و اختلافات دو طرف حتما باید به صورت ریشه‌ای و عمیق حل شود تا این تنش‌ها تا ابد ادامه پیدا نکند. هیچ دشمنی ابدی نیست ودوستی هم ابدی نیست. بخشی از مسایل مختلف ما داخلی است. سیاست خارجی نتیجه رفتار سیاست داخلی است. ما برای گام‌های اول باید در سیاست داخلی نظر مردم و نخبگان را ملاک قرار دهیم. بایددراین فرایند به قدرت مردمی تکیه کنیم که ابتدا اعتماد به کارایی سیستم داشته باشند و احساس کنند نظراتشان مهم است. یک نکته بسیار مهم در داخل این است که ظاهرا بنای نظام بر عدم مذاکره است بنابراین چه تفاوتی می‌کند کی رییس جمهور باشد. اگر بنا بر مذاکره باشد لذا نوع رییس جمهور هم نباید تفاوت کند. شاید ترامپ با اشتیاقی که به مذاکره دارد بهتر امتیاز بدهد.

*یعنی معتقدید به لحاظ رویکرد نیز تفاوتی بین ترامپ و بایدن وجود ندارد؟

انتخاب مجدد ترامپ و یا بایدن تاثیری در رفتار سیاسی آن‌ها در قبال ایران ندارد. جمهوری خواهان و یا دموکرات‌ها هر دو در صورت پیروزی در انتخابات سیاست تجدیدنظر در برجام را در دستور کار خواهند داشت. این طور نیست که بپنداریم بایدن در صورت پیروزی به سرعت به برجام باز می‌گردد و همان توافق را ادامه می‌دهد؛ او قطعا پیش شرط‌هایی جدید خواهد داشت. اساسا ساختار سیاسی فعلی آمریکا مانع از آن خواهد شد که در این شرایط با جمهوری اسلامی ایران مذاکره شود. آقای ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در اظهارات اخیر خود بیان کردندکه یک تفاوت تنها این است که بایدن می‌داند که قادر به سرنگون کردن ایران نیست. معتقدم که دو حزب به لحاظ ساختار سیاسی به صورت یکپارچه هستند، ممکن است رفتارهایشان به صورت تاکتیکی متفاوت باشد، اما به لحاظ اینکه در آمریکا ساختاری (checks and balances) داریم، رفتار‌ها آنچنان تاثیرگذار نیست. برای مثال توافقی در ایران تصویب و در کنگره آمریکا ملغی می‌شود و یا اینکه به تعویق می‌افتد. پیمان‌های مختلفی در زمان روسای جمهور آمریکا در دولت بسته شده، اما وقتی به کنگره می‌رود به قدری دچار فرسایش زمانی می‌شود که به نتیجه نمی‌رسد. خیلی از پیمان‌های دوجانبه آمریکا با متحدانش و حتی در منطقه آمریکای لاتین چنین سرنوشتی را تجربه کرده است؛ بنابراین برای جمع بندی باید بر گفتگو‌های دوجانبه تاکید کنم. مخصوصا در شرایط حاضر که شاهد همه گیری ویروس کرونا هستیم و ضروت ایجاب می‌کند که همکاری بین المللی به خصوص در زمینه‌های بهداشتی به بهترین نحو شکل گیرند. عدم شکل گیری همکاری‌های مختلف به دلیل مسائل سیاسی در این برهه به صلاح نیست. کووید ۱۹ به ما آموخته است که بشریت باید از خودخواهی‌های سیاسی و منازعات مسلحانه دست بردارد و به سیستم بهداشت و رفاه به شکل جهانی توجه کند. شاید ملی گرایی در جا‌هایی رشد داشته باشد. اما به موازات آن اکنون جهان نیاز به گفتمان صلح و همکاری در همه سطوح برای کاهش آلام انسان‌ها دارد. براین مبنا جهت گیری ما در داخل باید به سمت همکاری. اعتمادسازی وتقویت اقتصادداخلی باشد. دنیای پس از کووید باید چارچوبی اخلاقی داشته باشد، هرچند رئالیست‌ها اینگونه فکر نمی‌کنند.