ساحل‌خوابی زنان بی‌سرپناه در کنار کارون +فیلم

اقتصاد۲۴ - این روز‌ها هر از چندگاهی استان خوزستان به دلایل مختلفی درصدر اخبار قرار می‌گیرد؛ اخباری که عمدتا درباره فقر و آسیب‌های اجتماعی سایه انداخته بر این استان است. یک روز مساله ثبت ملی فُصلیه (خون‌بس)، روز دیگر ماجرای فصلیه شدن یک دختر ۱۱ ساله در قرن امروز ما، ماجرای دردناک بریدن سر فاطمه برحی ۱۹ ساله به دست نامزدش و روز دیگر هم ماجرای تخریب خانه‌های مردم روستای ابوالفضل توسط بنیاد مستضعفان و شهرداری این شهر. حالا، اما موضوع ساحل خوابی زنان بی‌سرپناه در اهواز هم به جرگه مشکلات این استان پیوسته است. رخدادی که طی آن زنان بی‌پناه و آسیب‌دیده در کنار رود کارون چادر زده و زندگی مخفیانه خود را در بدترین شرایط سپری می‌کنند.

با وجود اینکه مساله توسط یکی از فعالان حوزه زنان مطرح شده، اما همچنان هیچ برنامه‌ای برای حمایت از این زنان وجود ندارد. به نظر می‌رسد رشد آسیب‌های اجتماعی در این استان توجه هیچیک از مسئولان استانی را آنچنان که باید و شاید به خود جلب نکرده است.

بیشتر بخوانید: زنجیره مرگ کودکان کار در کوت عبدالله +عکس

این بی‌توجهی‌ها در حالی است که سال گذشته علی حسین حسین معاون وقت سیاسی اجتماعی استاندار خوزستان با انتقاد از عدم اختصاص اعتبار از سوی سازمان برنامه‌ریزی استان به حوزه اجتماعی در سال‌های اخیر گفته بود: سازمان مدیریت و برنامه ریزی خوزستان احداث جدول در خیابان را مهم‌تر از حوزه آسیب‌های اجتماعی و مهارت آموزی می‌داند.

او همچنین تاکید کرده بود که مقرر شده از این پس ۲۰ تا ۲۵ درصد از اعتبارات به حوزه اجتماعی اختصاص یابد که این مساله نیاز به پیگیری دستگاه‌های مرتبط دارد.

حسین‌زاده همچنین ۳ سال پیش و در سال ۹۶ نیز عنوان کرده بود که نرخ کودکان کار، کودکان بازمانده از تحصیل، اعتیاد و طلاق در خوزستان از میانگین نرخ کشوری بالاتر است. با این حال، اما از اقدامات صورت گرفته برای کاهش این آسیب‌ها خبری در دست نیست.

فقر زنانه الزاما بی‌پولی نیست

پونه پیلرام مشاور امور بانوان فرماندار سابق اهواز و پژوهشگر و نویسنده حوزه زنان که فیلم‌هایی را از زندگی زنان بی‌سرپناه در کنار روز کارون در صفحه شخصی خود منتشر کرده، ماجرا را اینگونه برای رویداد۲۴ شرح می‌دهد: دفعه اول نیست که ما در کنار رود کارون شاهد حضور افراد بی‌خانمان و بی‌سرپناه هستیم. اما نخستین بار است که زنان بی‌خانمان آنهم به تعداد زیاد در کنار ساحل کارون زندگی می‌کنند.

او با بیان اینکه حقیقت آن است که توسعه با پدیده حاشیه‌نشینی همراه است، توضیح می‌دهد: اگر فرایند توسعه به خوبی مدیریت نشده و توزیع عادلانه ثروت طی این فرایند صورت نگیرد پدیده حاشیه‌نشینی را به دنبال دارد، اما این افراد حاشیه‌نشین نبوده و زنانی هستند که دچار معضل بی‌خانمانی هستند.

این فعال اجتماعی ادامه می‌دهد: این پدیده نمونه‌ای از زنانه شدن فقر است یعنی تا کنون مدل بی‌خانمانی زنان متفاوت بود، اما امروز شاهد چهره عریان بی‌خانمانی زن هستیم. لزوما فقر زنانه بی‌پولی نیست با اینکه فقر، بی‌پولی و تورم اقتصادی علل اصلی بی‌خانمانی در تمام جهان است، اما بی‌خانمانی زنان دلایل پنهانی هم دارد که در آمار‌های دولتی نمی‌آید.

او با اشاره به اینکه تا کنون تنها با ۱۰ نفر از این زنان صحبت کرده است، عنوان می‌کند: این زنان تقریبا تنها شب‌ها از این مکان استفاده می‌کنند. تعدادی از این زنان طی ماه‌های تیر و مرداد که هوای اهواز به شدت گرم شده بود زمین را حفر کرده و برای استراحت و زندگی به زیر زمین پناه برده بودند. رود کارون مار ماهی‌های بسیار خطرناکی دارد. یکی از زنان سگی را به من نشان داد که صورتش توسط مارماهی کنده شده بود این زن می‌گفت ببینید ما در کنار چه خطری زندگی می‌کنیم.

پیلرام اظهار می‌کند: یکی از این زنان لیسانس ادبیات دارد. وقتی می‌گوییم فقر و بی‌خانمانی زنانه تعریفی متفاوت‌تر از بی‌پولی و تورم اقتصادی است منظور چنین نمونه‌هایی است. به عنوان مثال این خانم آنطور که خودش می‌گوید به دلایل ناموسی در حال فرار از خانواده اش است.. ۳ نفر دیگر از این زنان همسران‌شان در زندان هستند. یکی از این زنان دارای معلولیت بوده و از ویلچیر استفاده می‌کند.

او اضافه می‌کند: هیچیک از این زنان تنها به دلیل فقر در کنار کارون زندگی نمی‌کنند و حضور آن‌ها در این شرایط دلایل دیگری نیز دارد. اما این نوع دلایل در آمار‌ها نمی‌آید. این زنان غالبا زباله‌گردی می‌کنند و با پول حاصل از آن شاید بتوانند جایی را برای زندگی اجاره کنند. اما آسیب‌هایی دیگر منجر به بی‌سرپناهی این زنان شده که باعث شده نخواهند یا نتوانند مکانی برای زندگی مهیا کنند.

این فعال حقوق زنان با اشاره به اینکه تعدادی از این زنان به اعتیاد مبتلا هستند، اظهار می‌کند: وقتی از آن‌ها پرسیدم که مواد گران است چرا خریداری و مصرف می‌کنید گفتند برای اینکه متوجه شرایط زندگی‌مان و اتفاقاتی که برایمان میفتد نشویم.

وی بیان می‌کند: تعداد این زنان در کنار رود کارون زیاد است و حدود یکسال است که در این منطقه ساکن شده‌اند. این زنان معمولا تنها زندگی می‌کنند، اما در مواردی از یک مرد می‌خواهند که برای حفظ ایمنی در کنارشان زندگی کند. مثلا یکی از زنان برایم تعریف می‌کرد که طی این یکسال بار‌ها مورد تجاوز قرار گرفته است؛ در این بین احساس می‌کند که یک آقایی از باقی بهتر است و با او طرح دوستی می‌ریزد. امروز همین آقا مانند یک محافظ کنار این خانم است.

دبیرسابق کمیسیون زنان اهواز تاکید می‌کند: برخی از این زنان به دلیل نداشتن شناسنامه نمی‌توانند خانه اجاره کند. یکی از آن‌ها می‌گوید یادم نمی‌آید آخرین بار کی شناسنامه داشتم. زن دیگری همسرش به دلیل فروش مواد مخدر در زندان است و او از ترس دوست‌های همسرش که به دنبال مواد هستند از خانه فراری شده است. دوستان همسرش فکر می‌کنند موادی که پیش‌تر دست همسر این زن بوده است اکنون نزد اوست؛ لذا دلایل حضور این زنان درچنین شرایطی پنهان است و هر روز هم بر تعدادشان افزوده می‌شود که این مساله نیاز به کار کارشناسی دارد.

وی عنوان می‌کند: در اهواز از قدیم‌ها اینگونه بوده که افرادی که به هردلیلی از خانه متواری می‌شدند، به لب شط پناه می‌بردند امروز هم بسیاری از افرادی که قصد خودکشی در ملاء عام دارند خود را از بالای رود به پایین پرت می‌کنند. در سال یکی دو خودکشی موفق دم کارون داریم. به عنوان مثال دختری نوجوان را ملاقات کردم که در میان نیزار‌ها در بخش دیگری از ساحل کارون زندگی می‌کرد او برایم گفت که قصد خودکشی داشته، اما وقتی متوجه شده که زندگی در میان نیزار‌ها او را مخفی می‌کند از خودکشی منصرف شده است.

دلیل بی‌پناهی این دختر نیز فقر نبود مساله‌ای بود که خودش می‌دانست و به من نگفت. اما آنطور که برایم تعریف کرد مدتی در یکی از مراکز بهزیستی بوده، اما چون در مرکز به مشکل برخورد می‌کند از بهزیستی فرار می‌کند.

این استاد دانشگاه اظهار می‌کند: سازمان بهزیستی می‌گوید ما نمی‌توانیم به این زنان کمک کنیم بلکه باید شهرداری آن‌ها را جمع‌آوری کرده و به ما معرفی کند تا بعد ما آن‌ها را ساماندهی کند. بسیاری از این زنان می‌گویند که شهرداری آن‌ها را گرفته، اما طی ۴۸ ساعت ترخیص کرده است. شهرداری هم موظف است که افراد بی‌خانمان را ۴۸ ساعت در گرمخانه یا مراکز نگهداری متکدیان نگه دارد و بعد به مراکز حمایتی معرفی کند. اما شهرداری برای این زنان روال قانونی را کامل طی نکرده است یعنی آن‌ها را تحویل یک مرکز حمایتی دیگر مانند بهزیستی نداده است و آنطور که این زنان می‌گویند آن‌ها بعد از ۴۸ ساعت بار دیگر در خیابان رها شده‌اند.
وضعیت خانه‌های امن استان خوزستان

او با تاکید براینکه سازمان بهزیستی و شهرداری موظف به ساماندهی و حمایت از افراد بی‌خانمان هستند، اضافه می‌کند: در قانون ۱۳ دستگاه از جمله نیروی انتظامی برای ساماندهی و حمایت از افراد بی‌خانمان و متکدیان تکلیف قانونی دارند. البته این زنان متکدی نیستند، اما نیاز به حمایت دارند از طرف دیگر برخی از این زنان سکس ورکر هستند، اما وقتی ماجرا را به ستاد امر به معروف و نهی از منکر تعریف کردم، به من گفته شد که موضوع را به نیروی انتظامی ارجاع داده‌اند در حالیکه این ستاد وظیفه دارد جلوی وقوع منکر در ملاءعام را بگیرد البته در این مساله خاص ستاد باید نقش میانجی را ایفا کرده و به دستگاه‌های حمایتی پیشنهاد ورود به ماجرا را بدهد.

پژوهشگر حوزه زنان با تاکید بر اینکه نباید با این زنان برخورد‌های قهری صورت گیرد، اظهار می‌کند: این زنان باید به خانه‌های امن سپرده شوند؛ که ما تنها یک خانه امن در کل استان داریم که ورود به آن نیاز به معرفی قاضی دارد. آیا استانی به این بزرگی با میزان بالای آسیب‌های اجتماعی مانند قتل‌های ناموسی (فاطمه برحی که سر بریده شد)، ماجرای خون‌بس، همین ماجرای ساحل خوابی زنان و ... تنها یک خانه امن دارد؟ آیا شهر‌هایی مانند آبادان و خرمشهر که به صورت قومی درآن‌ها زندگی می‌شود و مشکلات بسیاری دارند نباید خانه امن داشته باشند؟

این فعال اجتماعی با بیان اینکه این زنان به مناطقی که ساحل‌سازی شده است نمی‌روند و مکان زندگی آن‌ها دقیقا لبه آب است، خاطرنشان می‌کند: ۶ ماه است که مشاور امور بانوان در استانداری نداریم و نمی‌دانیم برای رفع و رجوع چنین مسائلی باید به کجا مراجعه کنیم. مدیر کل امور اجتماعی هم نداریم و پستی در تهران گرفته است. بهزیستی نیز گویا برنامه مشخصی ندارد. این درحالی است که استان ما به لحاظ رتبه آسیب‌های اجتماعی روز به روز در جایگاه بالاتری قرار می‌گیرد. در استان ما ۳۳ هزار زن سرپرست خانوار در سال ۹۵ حضور داشته‌اند که قطعا بعد از شیوع کرونا این آمار به شدت سیر صعودی را طی کرده است.

وی عنوان می‌کند: ما نیاز به کارگروهی داریم که در این حوزه‌ها فعالیت کند. فیلمی که از حضور این زنان در کنار رود کارون در اینستاگرام منتشر کردم توجه بسیاری را جلب کرد. اما تا کنون استاندار یا اعضای شورای شهر هیچ واکنشی نداشته‌اند و این سوال مطرح است که آیا این فیلم‌ها را دیده‌اند و سکوت کرده‌اند یا خیر؟ یکی از اعضای شورای شهر اهواز نیز طی تماس خبرنگار از موضوع زنان بی‌سرپناه در ساحل کارون اظهار بی‌اطلاعی کرده و گفته که هرگز با چنین پدیده‌ای برخورد نداشته است.