فرهنگ اقتصاد نفتی در رگ‌های اقتصاد ایران جاری است/ اقتصاد ایران سبد تنوع درآمدی ندارد

اقتصاد۲۴ - یکی از مهم‌ترین شعار‌های دولت روحانی، قطع وابستگی به درآمد‌های نفتی است این در حالی است که در بودجه امسال درآمد‌های نفتی دولت ۴۸ هزار میلیارد تومانی پیش بینی شده که این برخلاف شعارهای داده شده است.

واردات بی رویه و صادرات وابسته به نفت، اکنون مهم‌ترین چالش اقتصاد ایران است. در واقع تبعات این دو مشکل بر اقتصاد کشور با یک هدف است و هر دو با هم از نبود سلامت در اقتصاد کشور خبر می دهد.

این در حالی است که کل نظام اقتصادی، اجتماعی و سیاسی ایران به میزان و چگونگی تخصیص هزینه‌های دولت وابسته است و امروز با توجه به خیز دولت برای کاهش وابستگی بودجه به نفت راه سخت، اما کارآمدی را پیش رو دارد.

دشواری‌های قطع وابستگی اقتصاد به نفت

رضا پدیدار، رئیس کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق تهران در گفتگو با اقتصاد۲۴ دلایل و تبعات کاهش وابستگی بودجه کشور به نفت را چنین تشریح کرد: قطعاً این امکان وجود دارد؛ اما اقتصاد با دشواری‌های زیادی رو به رو خواهد شد.

وی با اشاره به اینکه اقتصاد ایران به نوعی وابسته به نفت بوده است، ادامه داد: همیشه و هنوز آن فرهنگ اقتصاد نفتی در رگ‌های اقتصادی ما جاری است و این تفکر بسیاری از افراد مدیر و مسئول در کشور حتی مردم عادی و کارشناسان است.

عضو هیات نمایندگان اتاق ایران گفت: حالا با توجه به اینکه بایدن به عنوان رئیس جمهور آمریکا انتخاب و معرفی شده، طبق اظهارات وی احتمال لغو تحریم‌ها وجود دارد و در این زمان ایران می‌تواند به بازار نفت برگردد و کسب درآمد داشته باشد و اقتصاد کشور را نجات دهد.

اقتصاد ایران هنوز نتوانسته وابستگی خود را به نفت کاهش دهد

کارشناس حوزه انرژی تصریح کرد: طبق اظهارات کارشناسان و صاحبنظران اقتصاد کشور هنوز نتوانسته وابستگی خود را به نفت کاهش دهد و در این زمان با توجه به رکود حاکم بر کشور و همچنین جهان چطور می‌توانند مسائل اقتصادی را براحتی حل و فصل کنند.

بیشتر بخوانید: کم‌ترین وابستگی به نفت در چه سالی محقق شد؟

رئیس کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق تهران تأکید کرد: ما هنوز نتوانستیم به اقتصاد مستقل غیر نفتی دست پیدا کنیم. در حال حاضر بخشی از منابع ارزی کالا‌های وارداتی از طریق نظام نسیه یا نظام نقدی و یا نظام تهاتری از محل همین میزان فروش نفت و فرآورده‌های نفتی هرچند خیلی کم، تأمین می‌شود و یعنی نفتمان از طریق واسطه‌های مختلف در بازار به فروش می‌رسد.

رئیس انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت ایران ادامه داد: هرچند صادرات محصولات پتروشیمی کشور توسط بخش خصوصی رقم قابل توجهی را نصیب کشور کرده است که از این میزان حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد در دست خصولتی‌ها و دولتی‌ها است؛ اما باز هم برای بقای تکمیل دخل و خرج دولت نیاز به بودجه بیشتر است و تنها از طریق فروش این محصولات نمی‌توانند جایگزین مناسبی برای نفت پیدا کنند.

عضو هیات نمایندگان اتاق ایران گفت: منابع حاصل از مواد پتروشیمی هم به نوعی مواد حاصل از مشتقات نفتی است و در حقیقت تعیین کننده‌ ضریب تأمین ارز برای اجرای اقتصاد کشور از منظر صادرات و واردات است؛ اما هنوز نتوانسته با توجه به برخی مشکلات رقم قابل توجهی از ارز را وارد کشور کند.

رئیس کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق تهران تأکید کرد: در کل هنوز نتوانسته اند اقتصاد کشور را به فرهنگ اقتصاد بدون نفت برسانند آن هم دلایل عدیده‌ای دارد که نتوانسته اند به جای صادرات نفت، صادرات کالا و محصولات دیگری را جایگزین کنند و یا برنامه‌ای برای جبران آن تبیین کنند.

پدیدار ادامه داد: به طور مثال اگر دولت در بودجه خود پیش بینی می‌کند که میزان مالیات را افزایش دهد و یا گزینه‌های دیگری را برای جبران کسری فروش نفت در نظر بگیرند باز ساختار اقتصاد نفت را نتوانسته اند پایه گذاری کنند چراکه ساختار اقتصاد کشور با مشکلات و معایب زیادی روبروست و تنها با این موارد نمی توان شاهد اقتصاد بدون نفت بود.

اقتصاد ایران متکی به سبد تنوع درآمدی نیست

این کارشناس حوزه انرژی افزود: هنوز اقتصاد ما متکی بر سبد تنوع درآمدی نیست. اقتصاد کشور تقریباً تک محصولی، دو محصولی یا سه محصولی است و هنوز به تنوع محصولات برای توسعه صادرات دست نیافته است.

به گفته پدیدار،در نظام بودجه کشور، اقتصاد ما اقتصادی کاملاً دولتی است یعنی با یک نظام اقتصادی دولتی می‌خواهند به سمت اقتصاد بدون نفت حرکت کنند که خود فروشنده اصلی آن هستند! دولت یک نظام مدیریت اقتصادی دارد که باید از هم تفکیک کند، اما نظام اقتصادی ما چیزی دیگری است که سازمان برنامه و بودجه برای آن برنامه ریزی می‌کند که حجمی از اقتصاد کشور را دولت تشکیل می‌دهد.

عضو هیات نمایندگان اتاق ایران در ادامه با بیان اینکه برای اقتصاد بدون نفت یک سیستم مدیریتی - اقتصادی صحیح و سیاست کارآمد نیاز است، ادامه داد: راهکار بهبود شرایط و قطع وابستگی اقتصاد به نفت تنها تغییر در ساختار نظام اقتصادی کشور است و هیچ راهی به جز تغییر در ساختار و سیاست‌های اجرایی در بخش اقتصاد نداریم.

رئیس کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق تهران در پایان تاکید کرد: بر اقتصاد بدون نفت همه هم‌نظر و معتقدند که باید هرچه سریعتر اجرایی شود، اما تا زمانی که ساختار اقتصاد ایران با همین روش حرکت کند، نمی‌توانند رویای قطع وابستگی اقتصاد به نفت را تحقق بخشند.