کرونا انتخابات ایران را مدرن می کند؟

اقتصاد۲۴ - بیماری کرونا زندگی شخصی و فعالیت های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و ورزشی مردم را تحت تاثیر قرار داده و سبک جدیدی از زندگی را بوجود آورده است‌ و مردم ناچار هستند خود را با شرایط جدید زندگی وفق دهند.

انتخابات ۲۸ خرداد ۱۴۰۰ یکی از عرصه های حضور و مشارکت مردم است که البته همه گیری بیماری کرونا این عرصه را نیز تحت تأثیر قرار داده است. ایجاد اجتماع چه در مرحله ثبت نام چه تبلیغات و چه اخذ و شمارش آرا می تواند سلامت مردم را به خطر بیندازد پس لازم است که فکری برای حفظ سلامت و مشارکت مردم شود.

کشورهایی که در این مدت بیماری کرونا انتخابات را برگزار کرده اند، از شیوه های مختلفی برای رای گیری بهره برده اند. انتخابات پستی(غیرحضوری) و الکترونیکی یا افزایش مدت زمان رای گیری از جمله شیوه هایی است که استفاده شده است.

در روز ۲۸ خرداد ۱۴۰۰ دو انتخابات ریاست جمهوری و شوراهای شهر و روستا و دو انتخابات میان دوره ای مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری برگزار خواهد شد و از همین حالا می توان پیش بینی کرد که اگر تدابیر لازم دیده نشود چه صف هایی از داوطلبان برای ثبت نام در فرمانداری ها و بخشداری ها ، کارناوال های تبلیغاتی و صف های اخذ رای شکل بگیرد.

بر همین اساس وزارت کشور به دنبال راهکارهایی است تا انتخابات به شیوه های مرسوم چهل سال گذشته برگزار نشود و شیوه های مدرن تری جایگزین شود. شیوه هایی که سال هاست در سایر کشورها استفاده می شود ولی در کشور ما نسبت به استفاده از آن مقاومت می شود.

وزارت کشور در مراحل پایانی تولید اپلیکیشنی است تا ثبت نام داوطلبان انتخابات از طریق آن انجام شده و نیازی به ثبت نام حضوری نباشد. امیر شجاعان رییس مرکز توسعه دولت الکترونیک وزارت کشور در همین زمینه اظهار کرد:« ما در حال نهایی نمودن اپلیکیشنی هستیم تا افراد از طریق آن ثبت نام کنند و فقط کد رهگیری خود را به بخشداری یا فرمانداری ارائه داده و فرایند ثبت نام خود را تکمیل و نهایی کنند. این اپلیکیشن جهت داوطلبان انتخابات ریاست جمهوری نیز قابلیت بهره برداری دارد و این عزیزان هم می‌توانند پس از ثبت و بارگذاری اطلاعات خود در سامانه با مراجعه به وزارت کشور ثبت نام خود را کامل و نهایی کنند.» در واقع افراد از طریق اپلیکیشن ثبت نام خود را انجام داده و در زمانی که به آنها اعلام می شود به فرمانداری یا بخشداری می روند و پرسشنامه ای که از قبل تهیه شده است را امضاء می کنند تا مرحله ثبت نام آنها نهایی شود. این فرایند اگر به خوبی اجرا شود، دیگر شاهد ایجاد صف های طولانی در مراکز ثبت نام نخواهیم بود.

در زمینه تبلیغات انتخابات، وزارت کشور اعلام کرده است که پروتکلی تهیه می کند. انتخابات دور دوم مجلس در شهریور سال جاری براساس پروتکل های تعریف شده بدون تبلیغات میدانی برگزار شد، البته که اندازه انتخابات ۱۴۰۰ قابل مقایسه با دور دوم انتخابات مجلس نیست‌ و تهیه پروتکل و نظارت بر اجرای صحیح آن هم کار ساده ای نخواهد بود.


رویکرد وزارت کشور برای اخذ و شمارش آرا ، استفاده از روش انتخابات الکترونیکی و همچنین افزایش تعداد روزها و شعب اخذ رای است‌. براساس اظهارات جمال عرف رییس ستاد انتخابات کشور، وزارت کشور پیشنهاد افزایش تعداد روزهای اخذ رای از یک روز به دو روز را مطرح کرده و منتظر پاسخ شورای نگهبان است. ستاد انتخابات کشور همچنین به دنبال این است که تعداد شعب اخذ رای را از ۶۰ هزار به ۸۰ هزار شعبه افزایش دهد تا تعداد مراجعین به شعبه کاهش یابد.


انتخابات تمام الکترونیکی از دیگر پیشنهادات وزارت کشور است. البته سال هاست که وزارت کشور در تلاش برای برگزاری انتخابات الکترونیکی است اما نمی تواند مجوز شورای نگهبان را بدست آورد و تا این لحظه هم رایزنی وزارت کشور با شورای نگهبان بدون نتیجه مانده است. جمال عرف با بیان اینکه«در بحث فرایند اخذ رأی یعنی صندوق الکترونیک تا الآن نتوانستیم با شورای نگهبان به توافق برسیم»، اظهار کرد:«شورای نگهبان نسبت به امنیت صندوقی که الآن داریم پرسش‌هایی دارند و این پرسش‌ها برای امروز هم نیست و مدت‌هاست که وجود دارد و ما پاسخ می‌دهیم. از ما اطلاعاتی درباره این صندوق‌ها می‌خواستند و می‌خواهند که در اختیارشان قرار می‌دهیم. برخی اوقات باید دستگاه به آزمایشگاه برود. ما به‌عنوان مجری انتخابات می‌گوییم که این دستگاه در فلان آزمایشگاه تأیید شده است و شورای نگهبان می‌گوید که من هم آزمایشگاه دارم و باید در آن‌جا بررسی شود. ما اخیراً 10 دستگاه را دادیم و گفتیم در هر آزمایشگاهی که مورد نظر است، بررسی کنید.»

با این حال شورای نگهبان اعلام کرده که مخالفتی با انتخابات الکترونیکی ندارد. عباسعلی کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان در همین زمینه اظهار کرد:«انتخابات الکترونیکی را تا آنجا که زیرساخت‌ها اجازه داده وزارت کشور پیگیری کرده و مراحل زیادی انجام می شود و مراحل پایانی آن انجام می شود و ما مخالفتی نداریم.»

در انتخابات الکترونیکی، کارتی در اختیار رای دهنده قرار می‌گیرد و او با همان کارت رأی داده میدهد و آرا در حافظه‌ صندوق الکترونیک ضبط می‌شود و یک کاغذ در داخل دستگاه نشان داده می‌شود و رأی‌دهنده مطابقت می‌دهد.
اطلاعات هر صندوق پس از اتمام مهلت انتخابات در زمان کوتاهی استخراج می شود. این صندوق های الکترونیکی در طول ساعات رای گیری، پلمپ بوده و پس از اتمام انتخابات و با تشریفات قانونی پلمپ آنها رفع می شود و با روشی فنی، اطلاعات حافظه صندوق استخراج شده و برای وزارت کشور و ناظرین بر انتخابات ارسال می گردد. اطلاعات هر صندوق را می توان در حدود نیم ساعت شمارش کرد بنابراین مرحله شمارش دستی آرا و دور هم جمع شدن مجریان شعب حذف شده و خطر کرونا به حداقل خواهید رسید.

البته در حال حاضر وزارت کشور برای برگزاری انتخابات الکترونیک مشکلاتی دارد. به جز راضی کردن شورای نگهبان، مشکل دیگر کمبود صندوق های الکترونیکی است‌. عرف معاون سیاسی وزیر کشور با اشاره به کمبود صندوق‌های الکترونیکی می گوید:« صندوق های ما به‌میزان محدود است و جز صندوق‌های موجود، نمی‌توانیم صندوق جدید تولید کنیم چون تولید آن زمان می‌برد. باید روی همین 30هزار صندوق الکترونیکی که داریم سرمایه‌گذاری کنیم، بر این اساس می‌توانیم 10 هزار شعبه از بیش از 60 هزار شعبه را الکترونیکی کنیم.»طبق گفته عرف، راهکار وزارت کشور با توجه به کمبود صندوق‌های الکترونیکی این است که از این صندوق ها در کلانشهرها استفاده شود.

البته اگر امکان برگزاری انتخابات الکترونیکی فراهم نشود، می توان از شیوه توزیع برگه های رای استفاده کرد یعنی برگه های رای را در روزهای قبل انتخابات به افراد تحویل داد تا آنها برگه ها را در منزل پر کنند و در روز اخذ رای به شعبه ای که پیش از این ثبت نام کرده اند، مراجعه کرده و فقط برگه رای را به صندوق بیندازند تا مدت زمان حضورشان در شعب کمتر شود. به هر حال چه کرونا باشد چه نباشد نیاز است که از شیوه های مدرن برای برگزاری انتخابات استفاده شود.