اقتصاد زیرزمینی در کمین بازنشسته‌های جوان

اقتصاد۲۴ - بر‌اساس طرح بازنشستگی پیش از موعد، آقایان با ۲۵ سال و بانوان با ۲۰ سال سابقه کار بازنشسته می‌شوند. همچنین بازنشسته‌شدن کارمندان نیازی به تأیید مدیر یا رئیس اداره مربوطه ندارد و شرط سنی سابق از این طرح حذف شده است. این طرح در حالی از سوی نمایندگان مطرح شده که به عقیده تحلیلگران صندوق بازنشستگی توان تأمین بار مالی ناشی از این طرح را ندارد و باز این دولت است که باید از بودجه‌های سالانه پرداخت تکالیف مالی این صندوق را بر عهده بگیرد. از سوی دیگر بازنشستگی پیش از موعد برای افرادی که هنوز در سنین اشتغال هستند، سبب می‌شود مشاغل کاذب افزایش یابد و این نیرو‌ها جذب بازار غیررسمی کار و حتی اقتصاد زیرزمینی شوند. این طرح که هدف آن تسهیل بازنشستگی افرادی است که تمایلی به ادامه همکاری با دستگاه‌ها را ندارند و جایگزینی فارغ‌التحصیلان جوان جویای کار را تعقیب می‌کند، به دلیل مسائل اشاره‌شده مورد نقد کارشناسان قرار گرفته است.

بهمن آرمان در گفتگوی پیشرو پیامد‌های اجرای بازنشستگی زودرس را خطرناک دانسته و به نمایندگان «بهارستان» توصیه می‌کند قبل از اینکه به چنین طرحی رأی دهند، از کارشناسان معتبر جامعه‌شناسی، روان‌شناسی و اقتصاددانان نظرخواهی کند و کمیته‌های تخصصی ویژه تشکیل دهند تا بار مثبت و منفی طرح، شفاف‌سازی شود.

بیشتر بخوانید: چرا بازنشستگان تامین اجتماعی تجمع و شکایت می‌کنند؟

آرمان با اشاره به اینکه از پایان‌گرفتن دوره سازندگی و اواسط دولت خاتمی، ایران با شاخص نسبت سرمایه‌گذاری به تولید ناخالص داخلی در نازل‌ترین رتبه‌های جهانی قرار گرفته، افزود: در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا، کاهش سرمایه‌گذاری‌ها در بخش مولد و اشتغال‌زا، طبیعتا موجب بی‌کاری شدید شده است؛ به‌طوری‌که در‌حال‌حاضر در ایران بی‌کاری یک مشکل اقتصادی نیست؛ بلکه به یک مسئله اجتماعی تبدیل شده است. حتی در پاره‌ای از موارد روانی است که منجر به افزایش تعداد بیماران مبتلا به افسردگی، بالا‌رفتن سن ازدواج و کاهش نرخ باروری شده و درنهایت می‌تواند به یک بحران تبدیل شود. او ادامه داد: مجلس به جای اینکه زمینه سرمایه‌گذاری و ایجاد اشتغال جدید را در دستور کار خود قرار دهد، گاهی اقدام به کار‌هایی می‌کند که در نهایت، نه‌تن‌ها مشکلی را حل نمی‌کند و حتی مُسکن موقتی هم نیست؛ بلکه می‌آیند طرحی می‌دهند که افراد با سن پایین بازنشسته شوند تا افراد جدیدی را به جای بازنشستگان استخدام کنند.

این اقتصاددان تأکید کرد: افرادی که زودتر از موعد بازنشسته می‌شوند، مانند بقیه بازنشستگان، قادر نیستند با حقوق بازنشستگی زندگی خود را بچرخانند؛ بنابراین دوباره وارد بازار کار می‌شوند و البته بیشتر جذب فعالیت‌هایی مانند دست‌فروشی، دلالی و کار‌های خدماتی و... می‌شوند که اغلب آن‌ها اشتغال مولد نیست.

آرمان، تولید هر کالایی را نیازمند بهره‌مندی از نیروی انسانی با توانمندی‌های مشخص دانست و با انتقاد از اینکه اگر بازنشستگان زودرس وارد حوزه اشتغال شوند، به علت نداشتن مهارت لازم، هزینه تولید را بالا می‌برند و واحد‌های تولیدی را از فعالیت استاندارد خارج خواهند کرد، ادامه داد: مگر اینکه آنان دوباره در بخش دولتی به‌کارگیری شوند که در‌این‌صورت هم مجددا با پدیده بی‌کاری پنهان روبه‌رو خواهیم بود.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه همه این‌گونه اقدامات پوپولیستی که طیفی از نمایندگان مجلس پیگیری می‌کنند، تداوم همان داستان دولت‌های نهم و دهم است که با اقدام‌های پوپولیستی، زمینه‌ای را فراهم کردند تا بیش از ۷۰۰ میلیارد دلار، درآمد نفتی آن دوران طلایی، به جای اینکه برای نسل‌های آینده سرمایه‌گذاری شود، هدر رفت، افزود: اقدام این طیف از نمایندگان مجلس، مصداق واقعی «آب در هاون کوبیدن» است.

آرمان با بیان اینکه صندوق‌های بازنشستگی به علت مدیریت نادرست در دهه‌های گذشته، فقط با کمک غیرمستقیم دولت قادر به بقا هستند، بازنشستگی در ۴۰ یا ۵۰ سالگی را به زیان صندوق‌ها ارزیابی کرد و افزود: با بهبود شرایط زندگی در کشور‌های صنعتی و بالا‌رفتن سن مورد انتظار دولت‌های اروپایی در ۱۰ سال گذشته به‌تدریج سن بازنشستگی را افزایش دادند و به طور مثال زمانی که ۶۵ سال بود، به ۶۷ سال و در مواردی به ۶۸ سال ارتقا دادند. به گفته این کارشناس اقتصادی، حتی بازنشستگان زودهنگام هم در فهرست گروه‌های آسیب‌دیده قرار می‌گیرند؛ زیرا در چنین سنینی، فرد در اوج بازدهی خود قرار دارد و تجربه کافی را به دست آورده و از قدرت جسمی و فیزیکی کافی نیز برخوردار است.

او هشدار داد: آنچه در مجلس در حال بررسی است، می‌تواند نه‌تن‌ها عوارض بسیار سنگین اقتصادی به دنبال بیاورد؛ بلکه می‌تواند موجب ازهم‌پاشیدگی خانواده‌ها شود، به خاطر اینکه در ایران عملا معیشت کمتر خانواده‌ای با یک حقوق قابل اداره است. زن و شوهر با هم کار می‌کنند، حال اگر قرار باشد خانم‌ها زودتر بازنشسته شوند، درآمد خانواده هم کاهش پیدا می‌کند و سپس بحران مالی در خانواده به وجود می‌آید و بازتاب‌های منفی شدید ناشی از آن را در پی خواهد داشت.

این اقتصاددان در پایان با پیشنهاد اینکه نمایندگان مجلس، قبل از اینکه به چنین طرحی رأی دهند، از کارشناسان معتبر جامعه‌شناسی، روان‌شناسی و اقتصاددانان نظرخواهی کنند و کمیته‌های تخصصی ویژه تشکیل دهند تا بار مثبت و منفی طرح، شفاف‌سازی شود، تأکید کرد: باید کندوکاو شود که برای چه در ایران نرخ بی‌کاری بالاست و چرا بی‌کاری پنهان در کشور در نسبت با استاندارد‌های جهانی در سطح بسیار بالایی است؟