جایگاه پایانه مرزی نوردوز در ترانزیت بین‌المللی/ برنامه‌های منطقه آزاد ارس در کسب جایگاه ترکیه در بازار ارمنستان

اقتصاد۲۴- یکی از مهم‌ترین معابر مرزی ایران به لحاظ توسعه صادرات در کشور، پایانه مرزی نوردوز است که در منطقه آزاد ارس قرار گرفته است. اخیراً محسن نریمان، مدیرعامل منطقه آزاد ارس در نشستی که با رئیس اتحادیه کارفرمایان ارمنستان داشته است، بر ضرورت ساماندهی این مرز برای توسعه صادرات با اتحادیه اروپا و اوراسیا تاکید کرده و این امر در دستور کار سازمان منطقه آزاد ارس قرار گرفته است.

بازارچه پایانه مرزی نوردوز با مساحت ۸ هکتار راه ارتباطی ما با ارمنستان به شمار می‌آید. به گفته رئیس اتحادیه کارفرمایان ارمنستان؛ در اتحادیه اروپا بیش از ۷۶۰ کالا با تعرفه صفر وارد اتحادیه می‌شود که با توجه به عضویت کشور ارمنستان در اتحادیه اروپا و اوراسیا حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد عملیات تولید این کالا‌ها در ارمنستان و بخشی از آن می‌تواند در منطقه آزاد ارس تولید شود.

بیشتر بخوانید: اسناد مالکیت قطعات فاز یک صنعتی منطقه آزاد ارس صادر شد

منطقه آزاد ارس را به لحاظ نزدیکی به ارمنستان راهکار بسیاری از مسائل و مشکلات تجاری بین دو کشور است و در این راستا ضروری است پایانه مرزی نوردوز به عنوان تنها مرز رسمی بین دو کشور ساماندهی شود.

فرصت طلایی صادرات به ارمنستان

توجه ویژه به این معبر مرزی در ترانزیت بین‌المللی اهمیتی اساسی پیدا می‌کند که ایران می‌تواند با تمرکز بیشتر بر ساماندهی این معبر مرزی، موقعیت خود را در صادرات به اتحادیه اروپا و کشور‌های عضو اتحادیه اروسیا افزایش دهد. البته سال ۹۹ نیز به علت افزایش تولید و تسهیلگری‌هایی که در خصوص صادرات منطقه آزاد ارس ررخ داد، موفق شدیم رشد قابل توجهی را به دست آوریم. چنانکه در ۱۰ ماه نخست سال جاری میزان تردد کامیون ایرانی از مرز نوردوز ۱۴ درصد افزایش داشته است. البته با توجه به اینکه در مدت مشابه امسال تردد کامیون ایرانی از مرز نوردوز ۵۹ درصد رشد داشته، هنوز پایانه مرزی نوردوز فضا برای گسترش و رشد ترانزیت به کشور ارمنستان دارد. به علاوه اینکه در همین مدت میزان واردات و صادرات از مرز نوردوز ۶۸۶ هزار و ۹۱۶ تن و میزان کالای ترانزیت ورودی و خروجی از این مرز ۵۱ هزار تن بوده است که نقش مهم مرز نوردوز را نشان می‌دهد.

اخیراً اخباری مبنی بر تحریم ترکیه از سوی ارمنستان منتشر شد. از این رو یکی از اهداف ایران در تجارت با ارمنستان این است که بتواند در بازار‌های این کشور جایگزین ترکیه بشود که در فرصتی که این روز‌ها ایجاد شده باید برای عملی شدن این هدف گام‌های ویژه‌ای برداشت. از آنجا که یک مرز زمینی با این کشور داریم، از طریق برنامه‌ریزی برای افزایش صادرات می‌توان به این هدف نائل شد. امسال با وجود ویروس کرونا و کاهش تبادلات تجاری کشورها، حجم صادرات ایران به ارمنستان ۲۵۵ میلیون دلار بوده است که نسبت به ده ماهه سال گذشته کاهش محسوسی نداشته است. البته این موضوع به دلیل عضویت ایران در اتحادیه اوراسیا و کاهش نرخ تعرفه‌ها بود. اما این رقم هنوز تا نایل شدن به هدف گرفتن جایگاه ترکیه در بازار ارمنستان فاصله دارد.

راهکارهای افزایش صادرات به ارمنستان

 تاکنون جلسات متعددی برای یافتن راهکار افزایش صادرات به ارمنستان برگزار شده است. مجتبی موسویان، مدیرکل دفتر اروپا و امریکای سازمان توسعه تجارت  با اشاره به برخی از این راه حل‌ها گفته بود: یکی از مهم‌ترین راهکار‌ها راه‌اندازی XRAY مسافری و کامیونی در پایانه مرزی نوردوز است که با راه‌اندازی تجهیزات موصوف از معطلی‌های بی‌مورد صادرکنندگان جلوگیری شود.

تاکنون راهکار‌های دیگری از جمله برگزاری اجلاس همکاری‌های بین بخشی مابین جمهوری اسلامی ایران و ارمنستان، برقراری پرواز مستقیم از تبریز به عنوان تنها استان هم مرز با ارمنستان به دلیل مشکلات مربوط به جاده‌های دسترسی در سمت ارمنستان، تاسیس مرکز تجاری ایران شامل نمایشگاه و فروشگاه در ارمنستان و ایروان، اعزام هیات ویژه و تخصصی برای بررسی امکان کشت فراسرزمینی در ارمنستان، اعزام هیات ویژه بازارشناسی جهت بررسی فرصت‌های صادراتی به ارمنستان، اعزام و پذیرش مستمر هیات‌های سیاسی و اقتصادی بین ارمنستان و آذربایجان شرقی، تلاش برای رفع مشکلات مرتبط با نقل و انتقال پول و مسائل بانکی و تلاش برای انتخاب استان به عنوان پایلوت همکاری‌های استانی با ارمنستان نیز از سوی فعالان اقتصادی در منطقه آزاد ارس مطرح شده است که در این جلسات مورد بحث و بررسی قرار گرفته و برای عملی شدن آن‌ها امکان سنجی شده است.  

این نوع تسهیلگری‌ها در این ایام که بعد از تحریم ترکیه از سوی ارمنستان قرار بر این شد که ارمنستان  ۲ هزار و ۲۵۰ کالای وارداتی مورد نیاز خود را از ایران تامین کند، اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند.