افزایش نرخ بیکاری می‌تواند باعث کاهش تولید ناخالص داخلی (GDP) شود زیرا افراد بیکار نمی‌توانند به تولید و ایجاد ارزش افزوده در اقتصاد کمک کنند. بیکاری می‌تواند تاثیرات روانی و اجتماعی منفی بر افراد داشته باشد، از جمله افزایش استرس، کاهش اعتماد به نفس و افزایش مشکلات خانوادگی و اجتماعی.
مرکز آمار چکیده نتایج طرح آمارگیری نیروی کار در پاییز ۱۴۰۳ را منتشر کرد که بر اساس آن نرخ بیکاری در سطح کشور همچنان روند کاهشی دارد. در این میان، نام قم از فهرست استان‌هایی با بیشترین نرخ بیکاری و نام استان مرکزی از جدول استان‌هایی با کمترین نرخ بیکاری خارج شده است.
اقتصاددانان مشخص کرده‌اند که ممکن است رابطه‌ای بین تورم و بیکاری وجود داشته باشد که به افتخار اقتصاددان AW Phillips که این رابطه را در سال ۱۹۵۸ شناسایی کرد، به عنوان منحنی فیلیپس توصیف می‌شود.منحنی فیلیپس فرض می‌کند که بین تورم و بیکاری همبستگی وجود دارد. وقتی تورم بالاست، بیکاری کم است. برعکس، زمانی که تورم پایین است، سطح بیکاری افزایش می‌یابد.
طبق گزارش مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر در تابستان ۱۴۰۳ به ۷.۵ درصد کاهش یافته است. همچنین، رشد اقتصادی با نفت ۳.۴ درصد و بدون نفت ۲.۳ درصد اعلام شده است.
بیکاری پدیده‌ای چندبعدی است که به دلایل متنوعی ایجاد می‌شود. بیکاری اصطکاکی اغلب کوتاه‌مدت و ناشی از جابجایی‌های فردی است. بیکاری ساختاری به تغییرات اساسی در اقتصاد مربوط است و بلندمدت محسوب می‌شود. بیکاری دوره‌ای نیز در دوران رکود اقتصادی و کاهش تقاضا رخ می‌دهد.
بر اساس داده‌های مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری در میان جمعیت ۱۵ سال و بیشتر کشور در تابستان سال جاری ۷.۵ درصد محاسبه شده که نسبت به مدت مشابه در سال گذشته ۰.۴ درصد کاهش را نشان می‌دهد.
نتایج آمارگیری نیروی کار تابستان ۱۴۰۳ نشان می‌دهد، نرخ بیکاری جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله ۱۹.۴ درصد بوده است. بررسی تغییرات فصلی نرخ بیکاری این افراد نشان می‌دهد، این نرخ نسبت به فصل مشابه در سال قبل (تابستان ۱۴۰۲) ۷ دهم درصد کاهش یافته است.
در تابستان ۱۴۰۳ سهم جمعیت بیکار فارغ التحصیل آموزش عالی از کل بیکاران حدود ۴۴ درصد بوده است که این رقم نسبت به فصل مشابه سال قبل۱.۱ درصد افزایش داشته است.
با وجود کاهش نرخ بیکاری کشور به ۷.۵ درصد در تابستان امسال، در ۱۵ استان کشور آمار بیکاران افزایش یافت. استان سیستان و بلوچستان نیز بیشترین نرخ بیکاری را رقم زد.
براساس گزارش مرکز آمار، در بهار ۱۴۰۳ نرخ بیکاری مردان فارغ‌التحصیل ۷.۸ درصد و نرخ بیکاری زنان فارغ‌التحصیل نیز ۲۰ درصد بوده است. سهم جمعیت بیکار فارغ التحصیل آموزش عالی از کل بیکاران در بهار ۱۴۰۳ حدود ۴۳ درصد بوده است.
در بهار ۱۴۰۳ سهم جمعیت بیکار فارغ التحصیل آموزش عالی از کل بیکاران ۴۳.۰ درصد بوده است. این سهم در بین زنان نسبت به مردان و درنقاط شهری نسبت به نقاط روستایی بالاتر است. این نرخ نسبت به فصل مشابه سال قبل۲.۲درصد افزایش داشته است.
بررسی نرخ بیکاری افراد ۱۵ ساله و بیشتر نشان می‌دهد که ۷.۷ درصد از جمعیت فعال (شاغل و بیکار) در فصل بهار بیکار بوده‌اند که این شاخص، نسبت به فصل مشابه در سال قبل (بهار ۱۴۰۲)، ۰.۵ درصد کاهش یافته است.
کاهش نرخ بیکاری یکی از دغدغه‌های همیشگی دولت‌ها است و هر دولت در به نوبه خود اقداماتی در این زمینه انجام می‌دهد. اما برخی دولت‌ها مانند دولت سیزدهم موفق به کاهش نرخ بیکاری در مدت زمان کوتاهی می‌شوند.