برآوردهای غیررسمی و تحلیلهای نهادهای پژوهشی مستقل نشان میدهد که بازار خریدوفروش فیلترشکن و ویپیان در ایران سالانه بین ۳۰ تا ۶۰ هزار میلیارد تومان گردش مالی دارد
حدود ۹۵ میلیون نفر در ایران کاربر اینترنت هستند. فرض کنید نیمی از این تعداد دست کم یک بار در روز از فیلترشکن استفاده کنند. توسعهدهندگان ویپیان با فروش آیپی یا گرفتن تبلیغات در کمترین حالت روزانه از هر کابر ۵۰۰ تومان درآمدزایی میکنند. این یعنی گردش حساب کاسبان فیلترینگ در ایران و خارج، روزانه حدود ۷۰۰ میلیارد تومان است. همچنین وبسایت اقتصاد آنلاین نیز پنجم شهریور در مورد میزان افرادی که از فیلترشکن استفاده میکنند، نوشته بود که ایرانیان روزانه ۱۶۹ دقیقه از اینترنت استفاده میکنند. ارقامی که باز، گردش مالی نجومی بازار فیلترشکن را توجیه میکنند.
از زمان تشدید یافتن فیلترینگ در سال ۱۴۰۱، کمتر کسی پیدا میشود که فیلترشکن روی گوشی همراه یا کامپیوتر خود نداشته باشد. طبق گزارش جدید مرکز پژوهشهای مجلس، حدود ۸۰ درصد از مردم کشور از فیلترشکن استفاده میکنند.
طبق دادههای گوگل ترند، ۱۰ کشور برتری که عبارت VPN در کل سال ۲۰۲۳ بیشترین جستجو را داشتهاند عبارتند از: ترکمنستان، اتیوپی، ایران، میانمار، چین، سوریه، افغانستان، سنت هلنا، سنگال و اوگاندا.
نماینده مردم تهران تاکید کرد: حجم مالی بازار فیلترشکن ها را شخصاً نمیدانم ولی هم وزیر ارتباطات و هم رئیسجمهور این عدد را 20 هزار میلیارد تومان را اعلام کردهاند. این رقم عدد کمی نیست که از جیب مردم میرود و یکی از عوامل نارضایتی مردم هم همین است.
یک کنشگر اینترنت آزاد میگوید: تقریبا ۳۱ بند مصوبه شورای عالی فضای مجازی ترسناک است، اما به باور من مهمترینش اینترنت اقشار است. هدف نهایی، تبدیل اینترنت ایران به چین است ولی از آنجایی که اقتصاد ما اقتصاد پویایی نیست به کره شمالی تبدیل میشویم.
جمعی از نمایندگان مجلس طی نامهای خطاب به شورای عالی فضای مجازی، از این شورا درخواست کردند که نسبت به افشای پشت پرده فیلترشکن فروشها و حکمرانی قانونمند در فضای مجازی اقدام کند. این نامه تاکنون به امضای ۱۳۶ نفر از نمایندگان مجلس رسیده است.
همه چیز آلوده است؛ از هوا تا اینترنت. در حال حاضر نهتنها هوایی که تنفس میکنیم، بلکه همین اینترنتی که نداریم و منتش بر سرمان است نیز تمام سیستمهای ما را آلوده کرده است. آلودگی اینترنت در ایران به دلیل استفاده گسترده از فیلترشکن ها به یکی از نگرانیهای جدی در حوزه فناوری و امنیت سایبری تبدیل شده است.
فیلترینگ در ایران به یکی از چالشهای جدی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی تبدیل شده است. با توجه به اظهارات اخیر فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت که اعلام کرد ۸۵ درصد از مردم از فیلترشکن ها استفاده میکنند و گردش مالی این بازار به حدود ۲۰ هزار میلیارد تومان میرسد، این دوئل میان فیلتر و فیلترشکن نه تنها به کنترل فضای مجازی کمک نمیکند، بلکه به گسترش و تقویت بازار فیلترشکن ها منجر شده است.
معاون حقوقی رئیسجمهور با بیان اینکه امروز ما با فیلترینگ فضای مجازی در حال برخورد با یک پدیده عقلانی و کاربردی هستیم، گفت: ما منکر آسیبهای فضای مجازی نیستیم و باید برای آسیب آن هم فکری کرد، اما اینکه مردم زندگی خود را روی این پلتفرمها شکل دهند و بعد آنان را سراغ فیلترشکن فروشها بفرستیم نادیده گرفتن حقوق مردم است.
محمد سرافراز رییس پیشین سازمان صدا و سیما و عضو شورای عالی فضای مجازی که خود از مخالفان فیلترینگ است، باور دارد که این فیلترینگ باعث نشد آن شبکههای اجتماعی که میخواستند ببندند بسته شود، بلکه بعد از یک دورهای مخاطبشان خیلی هم بیشتر شده و فقط هزینههای جاری مردم را دو برابر کرده است.
کارگروههای ویژهای برای بررسی فنی در این خصوص تشکیل دادیم. شخصا جلساتی را در لایههای مختلف برگزار کردم. در آینده نزدیک با توجه به طرحی که وزارت ارتباطات ارائه داده به جمعبندی مناسبی در مرکز ملی خواهیم رسید و امیدارم خبرهای خوبی را به مردم بدهیم.
در حالی وزیر ارتباطات دولت چهاردهم از شفافگویی در این باره طفره میرود که مسعود پزشکیان در زمان حضور در مجلس به عنوان نماینده از مساله فیلترینگ صراحتا انتقاد میکرد و زمانی که طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی در مجلس یازدهم بررسی میشد، در گفتگوهای مختلف از این طرح و کمیسیون ویژه و البته بررسی آن ذیل اصل ۸۵ قانون اساسی انتقاد میکرد.
رئیس جمهوری در دوران مبارزات انتخابات زودهنگام وعدههای دیگری داده بود و بهتر است اکنون نیز به یاد آن وعدهها باشد، به خصوص که شهروندانی که از فیلترشکن استفاده میکنند، ناچار به تحمل این شرایط و هزینههای آن هستند و به جای پرداختن مدام به مافیای فروش فیلترشکن که اگر نبود احتمالا شهروندان همین دسترسی را نیز از دست میدادند خوب است که به مساله فیلترینگ بیهوده و بی دلیل و تحمیل هزینههای هنگفت به شهروندانی پرداخته شود که هم پول برای اینترنت کم جان میدهند و هم برای فیلترشکن و احتمالا هزینههای فیلترینگ هم از مالیات و پول نفت همین شهروندان است و در نهایت نیز مدام تهدید میشوند که همین نیم نفسشان نیز از آنان دریغ خواهد شد.
رئیس جمهور با اشاره به موضوع فروش فیلترشکن توسط عدهای سودجو، با بیان اینکه برخی با فیلترشکن فروشی پولهای میلیاردی کسب میکنند که این برای کشورمان خوب نیست، دستور داد تا این مسئله حتما به شکل دقیق و جدی مورد رسیدگی قرار گیرد.
کارشناسان معتقدند، نمیتوان از دادهها نتیجهگیری کرد که اپراتورها از اختلالات سود میبرند، هرچند باعث افزایش درآمدشان شود و معتقدند که در اینجا حقوق کاربر است که تضییع میشود و نمیتواند به اندازهای که هزینه کرده، از اینترنت استفاده کند. درواقع به باور این کارشناسان، چنانچه از زاویه هزینه - فرصت به موضوع نگاه کنیم، فرصت ازدسترفته و هزینههای تحمیلشده بهقدری زیاد است که نمیتوان فیلترینگ را برای هیچ گروهی سودآور تلقی کرد.