زنگهای هشدار دوباره به صدا درآمد. یک مقام مسوول در وزارت آموزشوپرورش میگوید خطر فرونشست زمین ، ۴۲ مدرسه را در استان اصفهان به تعطیلی کشانده است. این برای نخستین بار نیست که بحث فرونشست زمین در ایران سرخط خبرها قرار میگیرد. پیش از این مرکز پژوهشهای مجلس اعلام کرده بود که نرخ فرونشست در ایران پنج برابر میانگین جهانی است و بیش از ۳۵درصد جمعیت کل کشور در معرض خطر فرونشست قرار دارند.
مدیرکل آموزش و پرورش اصفهان گفت: در استان حدود ۱۵۰ مدرسه تحتتأثیر فرونشست قرار گرفتهاند که با اقدامات فنی ـ مهندسی انجامشده بخش عمده آنها همچنان مورد استفاده قرار میگیرد و ۴۲ مدرسه از روند آموزشی خارج شد.
براساس مشاهدات اخیر، در سال ۱۴۰۳ فرونشست در ۳۰۰ متری تخت جمشید و در فاصله ۱۰ تا ۱۵ متری نقش رستم رخ میدهد. علاوه بر این در سال ۱۴۰۳ نقش رستم بهویژه کعبه زرتشت در معرض نشست خاک دستی و تسطیح محوطه قرار گرفته است. این مشاهدات نگرانیهایی را در مورد پایداری این مکانهای باستانی مهم ایران ایجاد میکند.
عضو هیئتعلمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با اشاره به رتبه نخست استان تهران در میزان فرونشست گفت: طول توده فرونشستی در استان تهران بیش از ۶۰ کیلومتر طول و ۳۵ کیلومتر عرض دارد و نزدیک به ۳ میلیون نفر بر روی این پهنه فرونشستی ساکن هستند.
رئیس بخش زلزلهشناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه و مسکن شهرسازی وزارت راه و شهرسازی گفت: «نمونه شکافهای فرونشستی در اطراف فرودگاه اصفهان و حتی چمن ورزشگاه تازهتأسیس نقش جهان گزارش شده است.»
فرونشستها به فاصله ۳۰۰ یا ۵۰۰ متر از تخت جمشید و ۱۰ متر از نقشرستم در حال اتفاق است و شکافهای عظیمی که به واسطه فرونشست رخ داده است کاملاً قابل مشاهده هستند
نقشه فرونشستهای تهران نشان میدهد این استان از فرونشستهای وسیع و عمیق رنج میبرد. لکهای در جنوب و غرب کلانشهر تهران و لکهای دیگر در دشت ورامین قرار گرفته و در اراضی کشاورزی این مناطق گسترده شده است. البته این پدیده فقط مزارع و باغهای تهران را تحتتأثیر قرار نداده و در هفت منطقه از مناطق ۲۲گانه تهران نیز ریشه دوانده است.
عیسی بزرگزاده با اشاره به تشدید برداشت منابع آب زیرزمینی طی دهههای گذشته گفت: با ورود و بهرهمندی از تکنولوژی و حفر مکانیزه چاههای کشاورزی، برداشت از آب چاهها به سرعت افزایش یافته و روز به روز این روند تشدید میشود.
بر اساس جدیدترین مطالعات، ۳.۵ درصد از مساحت کشور در حال فرونشست است. به گفته محققان، استان کرمان نرخ فرونشست وحشتناکی را تجربه میکند و نرخ فرونشست در این منطقه، بیش از ۳۵ سانتیمتر در سال ثبت شده است.
یک فعال محیطزیست میگوید: مطابق گزارشی که کمیته سازگاری با خشکسالی وزارت کشور ارائه کرده است، بخشی از آبخوانهای ما تا ۱۵ سال دیگر کاملاً خشک خواهند شد و ما مجبوریم به مهاجرتی بزرگ از ایران مرکزی، که فاقد آب خواهد بود، تن بدهیم. تبعات این اتفاق همین حالا هم به صورت « فرونشست زمین » قابل مشاهده است.»
شینا انصاری معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیطزیست تاکید کرد: باید بپذیریم برای حفظ محیط زیست سرزمین ایران فرصتی برای آزمون و خطا نداریم؛ زمان بذل و بخشش از منابع طبیعی کشور سپری شده است ، باید شرایط محیط زیست کشور را عمیق درک کنیم.
در روزهای اخیر، بحثهای مختلفی در مورد ۲ بحرانِ فرونشست زمین و آلودگی و پسروی آب دریای خزر مطرح شده است. بحرانهایی که ماهیتی انباشتی و فرسایشی به خود گرفته اند و به دلیل تاخر تاریخی در ارائه راه حل اکنون وارد دورهای خطرناک شده اند.
قاسم نهاوندی، معاون اداره کل محیط زیست فارس، درباره چالشهای محیط زیستی فارس میگوید: «فرونشست شرایط خوبی در فارس ندارد. برخی از شهرهای استان هم در این قضیه رکورددار هستند. عملاً استان فارس و به طور کلی کشور ایران چندین برابر استاندارد جهانی فرونشست دارد.»