در روزهای اخیر، بحثهای مختلفی در مورد ۲ بحرانِ فرونشست زمین و آلودگی و پسروی آب دریای خزر مطرح شده است. بحرانهایی که ماهیتی انباشتی و فرسایشی به خود گرفته اند و به دلیل تاخر تاریخی در ارائه راه حل اکنون وارد دورهای خطرناک شده اند.
قاسم نهاوندی، معاون اداره کل محیط زیست فارس، درباره چالشهای محیط زیستی فارس میگوید: «فرونشست شرایط خوبی در فارس ندارد. برخی از شهرهای استان هم در این قضیه رکورددار هستند. عملاً استان فارس و به طور کلی کشور ایران چندین برابر استاندارد جهانی فرونشست دارد.»
رئیس گروه آبزمینشناسی کشور با بیان اینکه ایران مرکزی با خطر شدید فرونشست روبهرو است گفت: با ادامه این روند موجی از مهاجرتهای سرزمینی از ایران مرکزی را شاهد خواهیم بود.
عمده فرونشستهای زمین معضلی انسانساخت هستند. بررسیها در سطح جهانی نشان میدهد که حدود ۷۷ درصد فرونشستهای رخداده، انسانساخت بوده و نزدیک به ۶۰ درصد آن مرتبط به استخراج آب زیرمینی و پایینرفتن سطح آب است، اما در سرزمین ایران، همه فرونشستهای تدریجی زمین ناشی از افت سطح آبهای زیرزمینی است.
رئیس گروه آبزمینشناسی سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی اعلام کرد دشت مرودشت در دو سال اخیر ۲۱ سانتیمتر فرونشست داشته و سازههای هخامنشی علاوه بر فرونشست، درگیر شکافهای عمیق سنگی است.
رییس گروه آبزمینشناسی سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی گفت: دشت مرودشت در اطراف تختجمشید و نقشرستم، طی ۲ سال اخیر ۲۱ سانتیمتر فرونشست داشته است.
پدیده فرونشست، که در روزهای اخیر در میدان ونک تهران و خیابان ولیعصر مشاهده شد، زنگ خطری جدی برای وضعیت زیرساختهای شهری بهویژه در کلانشهرهایی، چون تهران به شمار میآید. فرونشستهای طولی که به دلیل نفوذ آب و فرسایش تونلی رخ دادهاند، نشانهای از مشکلات عمیقتر زیر سطحی هستند.
رئیس بخش زلزلهشناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با بیان اینکه مسئله فرونشست در تهران به فرابحران رسیده، گفت: طول رشته قنات شناسایی شده در تهران ۶۰۰ کیلومتر است و در بسیاری از مناطق قناتها شناسایی نشدهاند.
نقش رستم یکی محوطه باستانی و تاریخی در کوههای استان فارس است که آثار باستانی مهمی از جمله آرامگاههای پادشاهان هخامنشی و سنگنگارههای دوران ساسانی است
یک کنشگر محیط زیست میگوید: «وزارت نیرو و مسئولان آن مقصر اصلی بحران عظیم آبی کشور هستند. مسئولان این وزارتخانه عملاً هیچ نظارتی بر مصرف آب ندارند و کارشان فقط این است که آب را از جایی به جای دیگر منتقل کنند. وزارت نیرو با صرف دهها میلیارد دلار در سالهای گذشته و به منظور بهرهوری، سدهای زیادی ساخته، اما بیفایده بوده و وضعیت آبی ما روز به روز بدتر میشود.»
سخنگوی سازمان آتشنشانی اصفهان گفت: حدود ۲۱۸ درصد حوادث ناشی از نشست زمین در این کلانشهر در ۲ ماه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش داشته است.
یک کارشناس حوزه آب گفت: ایرانیان ۱۵۰ میلیارد متر مکعب بیشتر از آنچه در طول ۳ دهه اخیر وارد آبخوانها شده برداشت داشتهاند و این باعث فرونشست زمین در محدودهای دستکم ۵۷ هزار کیلومتر مربع با میزان به طور متوسط یک سانتیمتر در سال شده است.
۱۵ کارشناس زمینشناس ، ژئومورفلوژی، خاکشناسی، آبشناسی، باستانشناسی ، نقشهبرداری و... از دانشگاه شیراز ۱۹ اردیبهشت راهی نقش رستم شدند تا شکافهای پیش آمده در نزدیک آرامگاههای نقش رستم در نزدیکی تخت جمشید را به درخواست استاندار فارس، مدیر کل اداره میراثفرهنگی فارص و مدیر پایگاه تخت جمشید بررسی کنند. به تشخیص آنها نقش رستم بیشتر گرفتار فروشُست است نه فرونِشست.
فرونشست اصفهان تا آنجا پیش رفت که حالا به میراث عظیم چند صد ساله و بلکه ۲۰۰۰ ساله اصفهان رسید و ترکها با سرعت بر روی دیوارهها و سقف بناها پیش میروند.
بررسی مشکلات و مسایل محیطزیست در ایران نشان میدهد کشورمان در سال ۱۴۰۲ با چالشهای مهمی همچون «خشکسالی و فرونشست»، «آلودگی هوا» و «جدال صنعت و محیطزیست» روبهرو بوده که معضلات مهمی را در کشور ایجاد کردهاند و در صورت بیتوجهی، آبستن چالشهای جدی خواهد بود.