در این مقاله به تعریف محدوده و جغرافیای تاریخی و سرزمینی منطقه آزاد ارس خواهیم پرداخت و شما را با امتیازات، گردشگری و زیبایی‌های این منطقه مرزی آشنا می‌کنیم؛ همچنین دباره خرید از منطقه سخنانی خواهیم گفت، اینکه اصلا ویژگی‌های منطقه آزاد چه چیز‌هایی می‌تواند باشد؟ ومنطقه آزاد ارس در شمالی‌ترین منطقه کشور ویژگی‌های منحصر به فردی دارد که چه به لحاظ سرمایه گذاری اقتصادی و چه به لحاظ شناخت جاذبه‌های طبیعی و تاریخی اهمیت زیادی دارد.
در سال ۸۴ با اولین مصوبه هیئت وزیران منطقه ارس به عنوان منطقه آزاد تجاری صنعتی انتخاب شد که محدوده‌ای بالغ بر ۹ هزار و ۷۰۰ هکتار را شامل می‌شد، ۳ سال بعد محدوده‌هایی از دو شهرستان جلفا و خداآفرین نیز به محدوده منطقه آزاد افزوده شد و وسعت آن به بیش از ۵۱ هزار هکتار رسید که منطقه وسیعی به شمار می‌آید. البته به لحاظ بزرگی قابل مقایسه با دیگر مناطق آزاد نیست.
اراضی اطراف سد خداآفرین و گمرک نوردوز شامل مرز ایران با ارمنستان در محدوده منطقه آزاد قرار گرفته است. طی آخرین تغییری که در محدوده منطقه آزاد ارس ایجاد شده است، این منطقه از ۵۱ هزار هکتار به حدود ۷۲ هزار هکتار افزایش یافته است. بر این اساس محدوده جلفا و نوردوز افزایش یافته و محدوده ایری و سیه رود در ادامه آن قرار گرفته است.
روستا‌ها در صنعت توریسم مدرن نقش پررنگ‌تری پیدا کرده‌اند. اگر زمانی هیچ صنعتی در روستا‌ها به جز کشاورزی و دامپروری جای نمی‌گرفت، امروزه روستا با گسترش بوم‌گردی‌ها و زیرساخت‌های گردشگری مورد توجه قرار گرفته است و بنابراین اگر قصد دارید از حال و هوای شهر فاصله بگیرید، سفر به این روستا‌ها و دیدن کردن از جاذبه‌های طبیعی روستا‌ها را باید در اولویت قرار دهید. روستای کردشت، روستا اشتبین، روستای دوزال و منطقه دره شام از جمله مهم‌ترین روستا‌هایی هستند که باید در ارس بشناسید.
مناطق آزاد به طور کلی از ویژگی‌های برتری به لحاظ شروع کسب و کار برخوردار است. مباحثی مثل آزادی مبادلات ارزی، انرژی ارزان، معافیت‌های مالیاتی، ترانزیت کالاهای خارجی با تشریفات کمتر، انتقال ساده‌تر سرمایه، ورود مواد اولیه صنایع بدون پرداخت عوارض گمرکی و ... از جمله خصوصیاتی است که مورد فعالان اقتصادی قرار می‌گیرد.
در مناطق آزاد مقررات خاصی در مورد اشتغال نیروی کار، بیمه تامین اجتماعی وجود دارد و ورود و خروج سرمایه حاصل از فعالیت اقتصادی نیز آزادانه و بدون هیچ مانعی صورت می‌گیرد. تسهیلاتی نیز برای کالاهای تولید شده در منطقه آزاد برای ورود به سرزمین اصلی در نظر گرفته می‌شود که مورد توجه بسیاری از فعالان اقتصادی قرار می‌گیرد و غالباً از دلایل اینکه عمده صنایع مهم در این مناطق شکل می‌گیرد، نیز وجود همین مزایا است.
منطقه آزاد ارس به علت هم مرز بودن با سه کشور ارمنستان، آذربایجان و جمهوری خود مختار نخجوان و همچنین نزدیک بودن به کشور‌های ترکیه و عراق از موقعیت ویژه‌ای برای جذب سرمایه‌های خارجی، صادرات و واردات و شکل‌گیری صنایع مهم داخلی برخوردار است. کشور‌های حوزه CIS از مهم‌ترین بازار‌های خارجی است که سازمان منطقه آزاد ارس سعی در بهره‌گیری از آن برای ارتقای صنعت و صادرات دارد. واحد‌های کشاورزی و صنایع تولیدی مهم منطقه آزاد با بهره‌گیری از مزایای استراتژیک منطقه هرچه بیشتر روی ریل رشد و توسعه قرار می‌گیرند.
صنایع مهم منطقه آزاد ارس در سال‌های اخیر صادرات را در دستور کار خود قرار داده‌اند و تاکنون صادرات محصولات این منطقه به کشور‌هایی همچون، آلمان، عراق، امارات متحده عربی، ترکیه، روسیه، آذربایجان، گرجستان افغانستان و ازبکستان صورت گرفته است. در بین این کشور‌ها ترکیه و آذربایجان بیشترین سهم را از صادرات منطقه آزاد ارس به خود اختصاص داده‌اند.
روسیه نیز طی سال‌های اخیر سهم صادرات خود را افزایش داده است. قیمت تمام شده پایین محصولات منطقه به علت وجود دانش و فناوری، از مهم‌ترین عوامل توسعه صادراتی ارس بوده است. محوصلات مهمی که از منطقه آزاد ارس صادر می‌شود، شامل قیر، نفت، گازوئیل، انواع کیسه، کیسه جامبوبگ، کارتن خالی، هیدروکربن، فیلم شیرینگ، طناب از پلی اتیلن، منسوجات، خشکبار، نخ پلی استر، گوجه‌فرنگی، فلفل، هیدروکربن و... است.
نقاط مرزی کشور اگرچه دیدنی‌های زیادی برای جذب مسافران دارند، اما مراکز خرید ارزان قیمت در این نقاط نیز خود عامل جذب مردم به منطقه بوده است. ضروریات خانواده‌ها با قیمت ارزان در فروشگاه‌ها و بازارچه‌های محلی در شهر‌های مرزی مشاهده می‌شود. اجناس خارجی به علت تسهیلات عبور و مرور با قیمت ارزان به فروش می‌رسند؛ بنابراین اگر به منطقه آزاد ارس سفر کنید، لازم است که از مراکز خرید آن اطلاع داشته باشید:
در این بازارچه محصولات با تنوع زیادی از ابزار آلات گرفته تا مواد غذایی، کفش، آرایشی و بهداشتی، پوشاک و اسباب بازی به فروش می‌رسد. در گذشته اجناس روسی بیشتری در این بازارچه فروخته می‌شد، اما الان سهم کالاهای ترک و چینی افزایش یافته است:
این مجتمع سه طبقه برای فروش انواع اجناس خارجی در جاده کلیسا واقع شده است و زیربنای وسیعی نیز به آن اختصاص داده شده که موجب شده انواع اجناس متنوع خارجی و ایرانی در آن یافت شود.
این مجتمع تجاری به سبکی بسیار مدرن ساخته شده و زیبایی بی نظیری دارد. در زمینی با وسعت ۱۸ هزار متر مربع قرار دارد و بیش از ۶۰۰ واحد تجاری در این مغازه دیده می‌شود. در این مجتمع کتابخانه مشاهیر آذربایجان، ۵۰ مجسمه از چهره‌های مشهور آذربایجان و تابلو‌هایی از مراکز تاریخی مهم منطقه قرار گرفته است.
این مجتمع در جاده منتهی به کلیسای سنت استپانوس و نرسیده به پارک کوهستان قرار دارد. البته ظرفیت کامل این مجتمع تجاری هنوز فعال نشده است.
این مجتمع دو طبقه با بیش از ۲۵۰ مغازه یکی از مجتمع‌های معروف در منطقه آزاد ارس به شمار می‌رود.
یکی از معروف‌ترین بازار‌های جلفا همین مرکز خرید است که این مرکز به علت نزدیکی به مراکز طبیعی گردشگری این شهر نیز هر چه بیشتر توسط مسافران به منطقه مورد توجه قرار می‌گیرد.
سازمان منطقه آزاد ارس به دلیل مناطق گردشگری فوق‌العاده برنامه‌هایی برای عضویت در سازمان جهانی گردشگری دارد. عضویت در چنین شبکه جهانی فرصتی را فراهم می‌کند تا گردشگران خارجی نیز هرچه بیشتر با جاذبه‌های منطقه آشنا شوند. این منطقه زیبا در حاشیه رود ارس سالانه گردشگران زیادی را به خود جذب می‌کند.
این پارک کوهستانی در ابتدای ژئوسایت پرمین تریاس قرار دارد که با دارا بودن امکاناتی، چون رستوران، شهربازی و ... فضای خوبی را برای کمپینگ در فصل‌های مختلف سال فراهم کرده است. این پارک کوهستانی ۲۶ هکتاری محل مناسبی برای اتراق گردشگران فراهم کرده است و در آن می‌توانید از طبیعت زیبای منطقه نیز لذت ببرید.
ویژگی‌ها و مختصات طبیعی و زمین شناختیو محیط زیست زیبا و دل انگیز از جمله مواردی است که موجب می‌شود تا منطقه‌ای به عنوان ژئوسایت نامیده شود. منطقه آزاد ارس نیز از این موهبت برخوردار بوده و به دلیل طبیعت بکرش مورد توجه قرار گرفته است.
ژئوپارک منطقه آزاد ارس شامل پنج ژئوسایت کوه علی‌باشى، کوه کیامکى، کوه گئچى قالاسى، آبشار ماهاران و آبشار آسیاب خرابه است که هر کدام نمونه‌هاى زمین‌شناسى کم‌نظیرى دارند و از مکان‌های گردشگری این منطقه به حساب می‌آید.
این حمام در شرق شهر جلفا و مابین تأسیسات راه ایران و گمرک جلفا قرار دارد. حمام شامل سربینه، گرمخانه و تأسیسات جنبی است. اعیانی این حمام بیش از ۵۰۰ متر مربع است
یکی از کلیسا‌های مهم در غرب شهر جلفا است که اگر فرصتی برای سر زدن به این کلیسا داشتید، می‌توانید با طی کردن مسافت کوتاهی به روستای دره شام هم بروید و از این روستا دیدن کنید. گفته می‌شود قدمت این کلیسا به به قرن‌های هفتم تا نهم میلادی باز می‌گردد.
جاده‌هایی که ویژگی‌های منحصر به فردی را به تصویر می‌کشند، در جهان نادر هستند. جاده مرزی ارس جلفا یکی از آن‌ها است که از منطقه ارسباران به موازات رود ارس کشیده شده و در دلجنگل‌های انبوه و زیبای ارسباران امتداد یافته است.
یک نمونه معماری ایرانی در روستایی به همین نام است که شامل چندین بنای مهم است و معمولاً گردشگران زیادی برای بازدید از این بنای تاریخی و قدیمی به این منطقه که در استان آذربایجان شرقی قرار گرفته می‌روند.
این پل‌ها بر روی رود ارس کشیده شده و با قدمتی تاریخی هنوز پا برجای مانده است. گفته می‌شود که این پل‌ها در دوره سلجوقی ساخته شده‌اند.
این کوه با نام ترکی‌اش نیز از جمله کوه‌های معروف منطقه است. در واقع در دامنه این کوه آتش فشانی که ۳۸ میلیون سال قبل فوران کرده است، گدازه‌های سرد شده به شکل سنگ‌های مرمرین درآمده و زیبایی بی نظیری به آن بخشیده است.
جاذبه این منطقه کوهستانی بیش از هر چیز به گونه‌های جانوری آن است که شامل آهو، مارال، قوچ، میش ارمنی، کل و بز، پلنگ، خرس قهوه‌ای و ... می‌شود.
نام این جنگل بار‌ها و بار‌ها به گوش خورده است. جنگلی وسیع با زیبایی بی نظیر در ایام پاییز و بهار زیبایی صدچندانی را به نمایش می‌گذارد. در فصل پاییز برگ‌ها به چندین رنگ در آمده و رنگین کمانی از رنگ در جنگل ایجاد می‌کند که ارزش خاص گیاهی آن را بیشتر می‌کند.
این کاروانسرا مربوط به دوره شاه عباس صفوی است. در دوران شاه عباس تعداد زیادی کاروانسرا در ایران ساخته شده که این کاروانسرا یکی از آنان است. قدمت و ارزش تاریخی این کاروانسرا خیلی از گردشگران را به این منطقه می‌کشاند. اصولان منطقه آزاد ارس را به همین مراکز قدیمی و تاریخی می‌شناسند.
جمع بندی
در این مقاله شناخت نسبتاً کاملی از منطقه آزاد ارس کسب کردیم. همچنینبه بررسی ویژگی‌های منطقه آزاد ارس و محدوده جغرافیایی آن پرداختیم. از یک سوی به ویژگی‌های منطقه‌ای و ژئوپولتیک این منطقه اشاره شده و حتی برای سهولت دسترسی و خرید ارزان در منطقه آزاد ارس نیز در آن چند نمونه از مراکز خرید بزرگ ارس یاد کردیم. حتی در مورد مبالادت تجاری و صادرات این منطقه به کشور‌های خارجی صحبت کردیم. اگر از این مقاله استفاده کردید آن رابرای دوستانتان به اشتراک بگذارید.