بورس انرژی
اقتصاد۲۴ – بورس حامل‌های انرژی در واقع یک بورس کالایی است که زمینه لازم برای خرید و فروش حامل‌های انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر این کالا‌ها را ایجاد می‌کند. به این ترتیب، تمامی معاملات و خرید و فروش‌های مرتبط با حامل‌های انرژی از سال ۱۳۹۱ تاکنون در بازار چهارم بورس و عمدتاً به صورت اینترنتی انجام می‌شوند.
بورس انرژی ایران بستری برای انجام معاملات حامل‌های انرژی (شامل نفت، گاز، برق و غیره) و اوراق بهادار مبتنی بر آن‌هاست. بورس انرژی نیز مانند سایر بورس‌ها یک بازار رقابتی است که تعداد زیادی خریدار و فروشنده در آن حضور دارند که در اثر معاملات آن‌ّها، قیمت حامل‌های انرژی به تعادل می‌رسد.
زمان تاسیس بورس انرژی
تاسیس شرکت بورس انرژی ایران در تاریخ ۱۳۹۱/۰۴/۱۷ با مجوز شورای عالی بورس و اوراق بهادار به عنوان چهارمین بورس رسمی کشور به صورت شرکت سهامی عام تاسیس شد و فعالیت خود را تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار آغاز کرد.
از مزایای ثبت نام در بورس انرژی، امکان مدیریت ریسک برای عرضه‌کننده‌ها و خریداران این بازار با استفاده از ابزار‌های مالی و قوانین بورس انرژی است. با توجه به چهارچوب‌ها و قوانین حاکم بر بورس، ریسک عملی نشدن تعهدات به شدت کاهش پیدا می‌کند. به این ترتیب، اعتماد طرفین افزایش یافته و تمایل به فعالیت در بورس حامل‌های انرژی افزایش پیدا می‌کند.
فعالیت در رأس یک شرکت بزرگ می‌تواند ریسک اقتصادی بزرگی را متوجه سهامداران و مدیران آن شرکت کند. حضور در بازار بورس می‌تواند امکان مدیریت ریسک را برای این اشخاص ایجاد کند. این امر باوجود خریدارانی که روحیه ریسک‌پذیری بالایی دارند میسر می‌شود. از جهت دیگر، امکان سرمایه‌گذاری در شرکت‌های مختلف و ایجاد تنوع برای خریداران ایجاد شده است. به این ترتیب، ضرر ناشی از یک سرمایه‌گذاری توسط سود ناشی از موارد دیگر جبران می‌شود و ریسک‌ها در این زمینه کاهش پیدا می‌کنند. همان‌طور که می‌دانید، امکان مدیریت ریسک با تنوع در سرمایه‌گذاری از جمله خصوصیت‌های فعالیت در بازار‌های مختلف بورس، ازجمله بورس انرژی به شمار می‌آید.
موضوع فعالیت چیست؟
مطابق با اساسنامه شرکت بورس انرژی ایران، موضوع فعالیت این شرکت موارد زیر است:
تشکیل، سازماندهی و اداره بورس انرژی به صورت متشکل، سازمان‌یافته و خودانتظام به منظور انجام معاملات کالا‌های پذیرفته شده و اوراق بهادار مبتنی بر کالای پذیرفته شده، توسط اشخاص ایرانی و غیر ایرانی مطابق قانون و مقررات.
پذیرش کالا‌ها و اوراق بهادار مبتنی بر آن مطابق قانون و مقررات.
تعیین شرایط عضویت برای گروه‌های مختلف از اعضاء، پذیرش متقاضیان عضویت، وضع و اجرای ضوابط حرفه‌ای و انضباطی برای اعضاء، تعیین وظایف و مسئولیت‌های اعضاء و نظارت بر فعالیت آن‌ها و تنظیم روابط بین آن‌ها مطابق قانون و مقررات.
فراهم‌آوردن شرایط لازم برای دسترسی منصفانه اعضا به منظور انجام معاملات کالا‌ها و اوراق بهادار مبتنی بر کالای پذیرفته شده مطابق قانون و مقررات.
همکاری و هماهنگی با نهاد‌های مالی، شرکت‌ها، ارگان‌ها و سازمان‌هایی که بخشی از وظایف مربوط به دادوستد کالا‌های پذیرفته شده و اوراق بهادار مبتنی بر کالای پذیرفته‌شده، یا انتشار و پردازش اطلاعات مرتبط با بورس انرژی را برعهده دارند، از جمله شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه.
تبادل به موقع اطلاعات بین شرکت و سایر نهاد‌های متولی بازار فیزیکی انرژی از جمله مدیریت شبکه برق ایران، شرکت ملی نفت ایران و شرکت ملی گاز ایران در چارچوب مقررات مصوب سازمان.
عمده فعالیت‌های دیگر شرکت بورس انرژی
انجام تحقیقات، آموزش و فرهنگ‌سازی مرتبط با فعالیت بورس انرژی برای تسهیل، بهبود و گسترش دادوستد در بورس انرژی.
همکاری با بورس‌های دیگر در ایران و خارج از ایران به منظور تبادل اطلاعات و تجربیات، یکسان‌سازی مقررات و استاندارد‌ها جهت تسهیل انجام مبادلات برون مرزی.
نظارت بر حسن انجام معاملات کالا‌های پذیرفته شده و اوراق بهادار مبتنی بر کالای پذیرفته شده در بورس انرژی.
تهیه، جمع‌آوری، پردازش، انتشار و یا اعلام اطلاعات مربوط به سفارش‌ها و معاملات کالا‌های پذیرفته شده و اوراق بهادار مبتنی بر کالای پذیرفته شده طبق قانون و مقررات.
نظارت بر عرضه کنندگان کالا‌های پذیرفته شده در بورس انرژی و دادوستد کنندگان اوراق بهادار مبتنی بر کالای پذیرفته شده طبق قانون و مقررات.
پذیرش انبارها، نظارت بر فعالیت آن‌ها و انجام عملیات مربوط به انبارها که در جهت تسهیل دادوستد معاملات در بورس انرژی انجام می‌شود.
اجرای سایر وظایفی که مطابق قانون و مقررات به عهده شرکت گذاشته شده یا می‌شود.
بازار‌های بورس انرژی کدام است؟
بورس انرژی دارای چهار بازار فیزیکی، مشتقه، فرعی و سایر اوراق بهادار قابل معامله است. بازار فیزیکی شامل سه تابلوی برق، نفت و گاز و تابلوی سایر حامل‌های انرژی، بازار مشتقه شامل سه تابلوی قرارداد سلف موازی استاندارد، قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله و بازار سایر اوراق بهادار قابل معامله شامل گواهی صندوق‌های سرمایه گذری قابل معامله و اوراق گواهی ظرفیت است. همچنین هر یک از تابلو‌ها دارای دو رینگ داخلی و بینالمللی هستند.
مزایای پذیرش و معامله در بورس انرژی ایران چیست؟
از جمله مزایای پذیرش شرکت‌ها و معامله در بورس انرژی ایران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
معافیت مالیاتی، معافیت از تشریفات مزایده و مناقصه، امکان بازاریابی و عرضه محصولات در رینگ داخلی و بین‌الملل، امکان تأمین کالا‌های مورد نیاز از طریق ساز و کار شفاف و منصفانه بورس انرژی، امکان تأمین مالی و پوشش ریسک عرضهکنندگان از طریق ابزار‌های مالی موجود در بورس انرژی، امکان پوشش ریسک و تأمین کالا‌های مورد نیاز مصرفکنندگان برای دورههای زمانی مختلف، کاهش هزینههای معاملاتی برای مشتریان در مقایسه با معامله در خارج از بورس، کاهش ریسکهای معاملاتی از جمله ریسک عدم ایفای تعهدات طرفین و …، وجود قرارداد‌های استاندارد و مشخص همچنین تضمین استاندارد بودن و کیفیت کالا‌های مورد معامله در بورس، برخورداری از چارچوب مقرراتی جامع در حوزه پذیرش، معاملات، ثبت و سپرده‌گذاری و تسویه پایاپای کالا‌ها و اوراق بهادار مبتنی بر کالا.
انجام معاملات در بورس انرژی چگونه است؟
انجام معامله در بورس انرژی مستلزم دریافت کد معاملاتی مخصوص این بازار است. معاملات بورس انرژی نیز تنها از طریق کارگزاران دارای مجوز فعالیت در بورس انرژی امکان‌پذیر است. کارگزاری مفید به عنوان یکی از کارگزاران فعال در معاملات بورس انرژی، به متقاضیان معامله در این بازار خدمت‌رسانی می‌کند.