ترکیب جمعیتی ایران اکنون به سرعت در حال پیر شدن است و این یعنی تا سال ۱۴۳۰، حدود یکسوم جمعیت کشور را سالمندان تشکیل خواهند داد؛ این یعنی کاهش نیروی کار و افزایش هزینههای مراقبتی، بدون آنکه سیستم اقتصادی برای چنین شرایطی آماده باشد. مشکل بزرگتر اکنون شاید این باشد که دولتها و مسئولان کشور به جای فکر کردن به فرزندآوری ایرانیان راهکاری برای اقتصاد کشور در آن سالها بیاندیشند و یکی البته که خلاص شدن هر چه سریعتر ایران از بند تحریم هاست تا شاید برای دو دهه دیگر آماده بحرانی به نام سونامی پیرمردان و پیرزنان متولد دهه ۶۰ باشیم.
براساس بررسیهای صورت گرفته نرخ رشد جمعیت از سال ۱۳۶۵ تا امروز با کاهش زیادی روبهرو بوده است. در حالی که یکی از اقدامات قابل توجه بعد از انقلاب اسلامی افزایش جمعیت ایران به صورت انفجاری بوده و این موضوع همواره مورد توجه مسئولان جمهوری اسلامی بوده است.
معاون بهداشت وزارت بهداشت با اشاره به آمارهای مرکز ملی آمار و سازمان ثبت احوال، گفت: بر اساس مدل سازیها، آمار موالید کشور در سال جاری و برای اولین در ۴۵ سال گذشته (بعد از پیروزی انقلاب) به یک میلیون نفر هم نمیرسد.
صادق زیباکلام در واکنش به تصمیم شورای عالی انقلاب فرهنگی در خصوص اهدای سکه به خانوادههایی گه فرزند سوم و چهارم دارند، صادق زیباکلام، فعال سیاسی اصلاح طلب، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت:واقعا مملکتداری مامعرکه است. از یکسو در تامین آب و برق و گاز (بماند، حکیم، دارو، نان، روغن ...) برای این ۸۰میلیون ماندهایم، اما از سوی دیگر بفکر افزایش جمعیت کشور به ۱۵۰میلیون هستیم و شورایعالی انقلاب فرهنگی واسه آوردن فرزند سوم و چهارم، سکه طلا میده. الهی به داده هایت و نداده هایت شکر.
سازمان تأمین اجتماعی با هدف حمایت از فرزندآوری و کاهش هزینههای زایمان، از ابتدای سال ۱۴۰۴ طرح پرداخت کمک مالی تا سقف ۷۰ میلیون تومان به مادران دارای پوشش بیمهای را اجرایی میکند.
بر اساس آمارهای ثبت احوال کشور، تعداد ولادتها در سال ۱۴۰۳ به کمترین میزان خود از سال ۱۳۵۰ یعنی حدود ۹۸۰هزار نفر رسیده است. همچنین هفته گذشته معاون وزیر بهداشت اعلام کرد که نرخ باروری در زمان حاضر ۱.۴۸ است.
مرضیه وحید دستجردی، دبیر ستاد ملی جمعیت، گفت که نقل قول منتشر شده از او مبنی بر اینکه «اگر خانوادهها فرزند نیاورند مجبوریم جور دیگری عمل کنیم» ۱۰۰ درصد دروغ است.
در سالهای اخیر، موضوع جمعیت و سیاستهای مرتبط با آن به یکی از دغدغههای اصلی کشور تبدیل شده است. براساس آمار مرکز آمار ایران، روند ولادتها نشاندهنده کاهش تدریجی نرخ باروری در کشور است. این کاهش، نه تنها به چالشهای اقتصادی و اجتماعی دامن میزند، بلکه برای آینده جمعیت و ساختار سنی آن نیز آسیبزاست.
دبیر ستاد ملی جمعیت با اشاره به آمارهای موجود گفت: متوسط سن ازدواج مردان در سطح کشور ۳۲ سال و در تهران به ۳۴ سال رسیده است. همچنین سن متوسط نخستین فرزندآوری در زنان به ۲۷.۵ سال و در تهران به ۳۰.۶ سال افزایش یافته است.
معاون بهداشت وزارت بهداشت:تعداد موالید در سال ۱۴۰۳ نسبت به سال ۱۴۰۲، ۷ درصد کاهش یافته است. حدود ۶۰ درصد زنان متاهل در سنین باروری در سن ۳۵ تا ۵۰ سال هستند که باید برای تسهیل فرزندآوری این گروه تدابیر ویژهای اتخاذ شود.۵۶ درصد زایمانهای کشور به روش سزارین است. گیلان و آذربایجان شرقی بیشترین آمار را دارند.
میانگین سن پدر، برای نقاط شهری برابر با ۳۲.۸ سال و نقاط روستایی برابر با ۳۰ سال است و در بین استانها بیشترین میانگین سن پدر در اولین فرزندآوری مربوط به استان تهران با رقم ۳۴.۸ سال و کمترین آن مربوط به استان سیستان و بلوچستان با رقم ۲۷.۱ سال است.
آیا وامهای فرزندآوری ، جمعیت را بیشتر کرده است؟ بررسیها نشان میدهد یک نوزاد از زمانی که متولد میشود تا یکماهگی، بالاتر از عدد وام فرزندآوری هزینه دارد. خرید یک سیسمونی ساده حدود ۳۷ میلیون تومان، شیرخشک و پوشک، در عادیترین حالت ماهانه دو میلیون تومان میشود. به اینها باید هزینه بیمارستان و بارداری، مراجعه به پزشک، زایمان طبیعی یا سزارین و انتخاب بیمارستان خصوصی یا دولتی را هم باید اضافه کرد.
نتایج نشان میدهد که رابطه معناداری بین جنسیت و تمایلات باروری افراد وجود دارد، اگرچه درصد تمایل به بیفرزندی در بین مردان اندکی بیشتر از زنان است، اما تمایل به داشتن فرزند بیشتر نیز در بین مردان بیشتر دیده میشود.
براساس گزارش بانک مرکزی ایران، در سال ۱۴۰۳ از مجموع متقاضیان وام فرزندآوری ۶۱ درصد توانستهاند وام دریافت کرده و ۳۹ درصد در صف ماندهاند. براساس دادههای بانک مرکزی ایران، در سال ۱۴۰۳ مجموع متقاضیان وام فرزندآوری ۹۶۱ هزار و ۴۰۴ نفر بوده که از این تعداد، حدود ۵۸۸ هزار نفر معادل ۶۱ درصد توانستهاند وام دریافت کرده و ۳۹ درصد در صف ماندهاند. طبق گزارش بانک مرکزی، بیشترین نسبت افراد در صف وام فرزندآوری مربوط به ۶ بانک شامل بانک مسکن، سپه، رسالت، پست بانک، رفاه و مهر ایران است. در بانک مسکن حدود ۶۸ درصد از متقاضیان وام فرزند در صف ماندهاند. در بانک سپه ۶۲ درصد از متقاضیان وام در صف هستند، این میزان در بانک رسالت و پست بانک ۶۱ درصد و در بانک رفاه و مهر ایران نیز به ترتیب ۵۸ و ۵۵ درصد است.
مبلغ وام ازدواج سال ۱۴۰۴ برای هر یک از زوجین ۳۰۰ میلیون تومان تعیین شده است، اما در صورتی که سن عروس کمتر از ۲۳ سال و داماد کمتر از ۲۵ سال باشد، مبلغ وام به ۳۵۰ میلیون تومان برای هر فرد افزایش مییابد. همچنین مبلغ وام فرزندآوری نیز از ۴۴ میلیون تومان تا ۲۲۰ میلیون تومان متغیر است.
در ابتدای سال جاری مبلغ ۱۴۴ هزار میلیارد تومان سهمیه تسهیلات قرضالحسنه ازدواج و مبلغ ۴۶ هزار میلیارد تومان سهمیه تسهیلات فرزندآوری به شبکه بانکی ابلاغ شده است.
مرکز پژوهشهای مجلس در گزارشی، ضمن بررسی اعتبارات محرومیتزدایی تعیین شده در لایحه بودجه ۱۴۰۴ کشور، تاکید داشت که کاهش جمعیت محروم در کشور طی ۴ دهه اخیر نشان میدهد که اقدامات دولتها در این زمینه موثر بوده ولی چالشهای سیاستگذاری، عملکرد، نحوه توزیع اعتبارات و حتی نحوه شناسایی جمعیت هدف باعث شده که پوشش صد درصدی محرومیت و تاثیرگذاری کامل این اقدامات، با هدفگذاریها فاصله داشته باشد.