سراجالدین حقانی، رهبر یکی از خطرناکترین و نیرومندترین گروههای شبهنظامی در افغانستان، شبکه حقانی، در کانون تحولات سیاسی و نظامی این کشور قرار دارد. حقانی چندی پیش به عربستان سفر کرد اما تاکنون به افغانستان برنگشته است. این گزارش به بررسی زندگی، فعالیتها، و تأثیرات او در تاریخ معاصر افغانستان میپردازد.
«حکومت خودخوانده طالبان با بدعهدیهائی که در سه سال و نیم گذشته نشان داده و مخاطرات عملی که در همین مدت از ناحیه سیل اتباع غیرمجاز و عناصر نفوذی طالبان در داخل ایران به وجود آمده، همچنان یک تهدید بزرگ برای کشورمان محسوب میشود و متأسفانه متولیان امور افغانستان در ایران یا در خواب عمیقی فرورفتهاند و یا حاضر نیستند با این تهدید جدی مقابله کنند.»
بررسی تصاویر ماهوارهای Sentinel-۲ توسط مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران نشان میدهد که در ۲۰ روز از ۲۲ دیماه تا ۱۲ بهمنماه ۱۴۰۳ جریان قابلتوجهی از آب در هیرمند وجود داشته است. این آب در بند کمالخان جمعآوری و سپس از طریق مخزن دوم آن به شورهزار گودزره هدایت شده است.
مسئولان وزارت انرژی و آب طالبان میگویند که بند کمال خان ظرفیت تولید شش مگاوات برق و آبیاری ۸۰ هزار هکتار زمین زراعتی را دارد.تصاویر ماهوارهای طی یک ماه اخیر نشان میدهند که آب #هیرمند پس از عبور از بندکمالخان به جای جریان به سمت ایران به سمت کانال لشگری جریان پیدا کرده است.
فعال سیاسی اصلاحطلب نوشت: حکومتی که با استفاده از زور اسلحه و ترور بر کشوری مسلط شد، زنان را از تحصیل و هرگونه فعالیت اجتماعی محروم کرد، شبکههای تلویزیونی را از نشان دادن هر موجود ذیروح و ذیحیات برحذر داشت، آثار تاریخی و ملی کشور را تخریب کرد، بدون رضایت مردم خود را "امیرالمؤمنین" نامید، جای هراس ندارد؟
ایران با حکومت طالبان بر سر حق آبه رودهای فرامرزی که از افغانستان سرچشمه می گیرند و در انتهای مسیر خود شهرهای استانهای هم مرز را مشروب می سازند، اختلاف دارد.
حکومت طالبان قصد دارد بزرگراهی از طریق کریدور واخان، دالان باریک و کوهستانی در شمالشرقی دورافتاده افغانستان، احداث کند تا مناطق مرکزی افغانستان را به چین متصل کند و خود را در مرکز تجارت بینالمللی قرار دهد.
معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا گفت: در سال گذشته و با پیگیریهای انجام شده، در اسفندماه دریچههای سد کمالخان باز نگه داشته شد و مقداری از سیلابهای رودخانه هیرمند وارد کشورمان شد و ما این انتظار را داریم که در سال جاری نیز این اتفاق از سوی مقامات حکومت سرپرستی افغانستان انجام شود.
علیرغم آن که تصاویر ماهوارهای نشان میدهند که بخش کوچکی در آن جاده اخیرا آسفالت شده و پستهای نگهبانی اضافی در مرز ایجاد شدهاند، رسانههای دولتی افغانستان بر روی حتی کوچکترین پیشرفتها در مورد آن پروژه در طرف افغانستان متمرکز شدهاند. تیتر خبری در کابل در مورد چنین پیشرفتی شور و شوق را برانگیخته است.
بر اساس معاهده سال ۱۳۵۱، افغانستان متعهد به تحویل بهموقع حقابه ایران است؛ قدمت عدم اجرای تعهدات افغانستان به ایران عمری ۵۰ ساله دارد، اما در سالهای اخیر و با روی کار آمدن طالبان وضعیت بدتر شد. در همه این سالها مقامات طالبان کمبود بارندگی و نبود دستگاههای سنجش میزان آب ورودی به ایران را از دلایل عمده نرسیدن حقابه ایران اعلام کردند.
در دولت سیزدهم شاهد رویکرد پوپولیستی نسبت به مناقشه آبی هیرمند بودیم. اولتیماتوم رئیسجمهور وقت به طالبان شاخصترین اقدام دولت وقت بود که توسط طرف افغان به سخره گرفته شد. از طرفی، تیم تطهیر طالبان و افراد مسئول در حوزه سیاست خارجی نیز با نشر اخبار خلاف واقع از جمله اصلاح بند کمال خان و حذف موانع بر سر راه حقابه هیرمند توسط طالبان منافع ملی ایران را تضییع کردند.
سدسازی و عدم پایبندی به تعهدات آبی به ابزاری برای اعمال فشار سیاسی و ژئوپلیتیکی علیه ایران تبدیل شده است. هر زمان که تنشهایی در منطقه ایجاد میشود، شاهد عدم پرداخت حقابه ایران و بسته شدن سدها هستیم. این موضوع نشان میدهد که مسئله فراتر از مسائل آبی و تأمین آب شرب است و جنبه سیاسی پیدا کرده است.
سفیر ترکیه در افغانستان در دیدار با سرپرست وزارت امور خارجه حکومت سرپرست طالبان، اعلام کرد که آنکارا سطح روابط دیپلماتیک خود با کابل را بهبود خواهد بخشید.
معاون سرپرست وزارت امور خارجه طالبان با بیان اینکه اعمال محدودیت برای تحصیل دختران و زنان با قوانین شریعت اسلام مطابقت ندارد، از رهبری ارشد حکومت سرپرست افغانستان خواست تا مدارس را برای این قشر باز کنند.
منابع محلی در ولایت خوست میگویند ۱۷ استاد دانشگاه شیخ زاید این ولایت به بهانهها و دلایل مختلف از سوی طالبان از کار برکنار شدهاند.
به گفته منابع، این استادان مربوط به دانشکده شرعیات و سایر دانشکدههای این دانشگاه هستند. از میان استادان برکنار شده، ۸ نفر از ساکنان خوست و ۹ نفر دیگر از ولایات ننگرهار و کنر بودهاند.
کمبود آب از این ظرفیت بالقوه برخوردار است که به نقطه عطف درگیری در منطقه تبدیل شود، زیرا افغانستان و همسایگان آن کشور برای دسترسی به منابع محدود آب با یکدیگر رقابت میکنند. در این میان، طالبان یک رژیم معمولی نیست که به قوانین بینالمللی پایبند باشد و رهبران منطقه باید رویکردی عملگرایانه در قبال آن اتخاذ کنند.
دولت ایالات متحده در حال مذاکره با مقامات طالبان افغانستان است تا سه زندانی آمریکایی را با یکی از دستیاران سابق سرکرده القاعده در گوانتانامو تبادل کند.