با وجود اعلام جبران خسارت سهام‌داران، پالایش همچنان زیر قیمت عرضه است

اقتصاد ۲۴ - روزگاری و حتی در همان اوایل دوران سربرآوردن ویروس کرونا، جامعه ایران در تب و التهاب یک بازار پربازده تازه بود و صف‌های طولانی هم مقابل دفاتر ثبت‌نام کارگزاری‌ها و همچین سامانه سجام شکل می‌گرفت؛ خلاصه ماجرا هم این بود که مسئولان کشور یکی پس از دیگری مردم را به سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه ترغیب می‌کردند و از طرف دیگر نیز هر روز بر سرمایه افراد فعال در این بازار افزوده می‌شود و ترکیب این موارد موج بی‌سابقه بورسی‌شدن ایرانیان را رقم زد. دوران سرخوشی مردم و بورس و صفحات سبز پرتفوی سهام‌داران البته چندان طول نکشید و پس از رسیدن شاخص به حدود دو میلیون، ماه‌عسل به سر رسید.

ابتدا گفته می‌شد که بازار در حال اصلاح است و این اصلاح هم امری عادی و ذات بورس است، اما آنچه اصلاح خوانده می‌شد، به سرازیری سقوط کشیده شد و شاخص بورس به‌سرعت پایین آمد و این‌بار به نزدیک یک میلیون رسید. پس از این روند موج اعتراض‌ها هم شکل گرفت و زیان‌دیده‌ها که بخش بزرگی از سهام‌داران تازه بودند، به هر شکل ممکن از مسئولان خواستار کمک و حمایت شدند و حتی بار‌ها هم سخن از قوانین و مصوبات حمایتی مطرح شد، اما به نظر می‌آید تمام یا دست‌کم بخش مهمی از این وعده‌های حمایت از سهام‌داران خرد حالا به فراموشی سپرده شده است. دولت دوازدهم رفت، اما ضرر‌ها برنگشت و حالا چشم امید این گروه از سهام‌داران به دولت و رئیس‌جمهوری است که حتی نخستین بازدید انتخاباتی خود را به همین سازمان بورس اختصاص داد. بررسی وعده‌های ابراهیم رئیسی و امکان عملی‌شدن آن‌ها مجالی دیگر می‌طلبد، اما وعده‌های حمایت مسئولان در این حدود یک سال چه بود و به چه سرنوشتی رسید؟

در یک مثال حدود چهار ماه پیش وعده جبران خسارت سهام‌دارانی که اقدام به خرید یونیت‌های دارایکم و پالایشی یکم کرده بودند گذشته، اما همچنان پالایشی یکم زیر قیمت روز عرضه معامله می‌شود و اقدامی از سوی سازمان بورس برای جبران خسارت این افراد صورت نگرفته است. دیروز ایسنا هم در گزارشی به این موضوع پرداخت و توضیح داد که آینده درخشانی که برای (ETF) «ای‌تی‌اف»‌ها یا همان صندوق‌های سرمایه‌گذاری دولتی متصور می‌شد، مانند سهم‌های دیگر بازار سرمایه سرابی بیش نبود و کار به جایی رسیده است که صندوق‌هایی که قرار بود عدالت را بین مردم برقرار کنند و سودده باشند، تا جایی ضرر داده‌اند که خریداران این صندوق در لیست مال‌باختگان قرار گرفته‌اند و صحبت از این بود که ضرر آن‌ها چگونه جبران شود!

روز‌های صعودی بازار سرمایه در سال ۱۳۹۹ بود که وعده عرضه سه صندوق دولتی در قالب ETF از سوی دولتمردان داده شد و قرار شد صندوق نخست بانکی و بیمه‌ای، صندوق دوم پالایشی و صندوق سوم خودرویی و فلزی باشد. دولت بنا داشت باقی‌مانده سهم خود در برخی بانک‌ها، بیمه‌ها، پالایشگاه‌ها، شرکت‌های خودرویی و فولادی را در بازار عرضه و از این طریق سهام خود را به مردم واگذار کند. این صندوق‌ها با ۲۰ تا ۳۰ درصد تخفیف به مردم واگذار شد و هر ایرانی دارای کد ملی می‌توانست خریدار آن‌ها باشد.

بیشتر بخوانید: باید‌ها و نباید‌های وزارت اقتصاد در دولت جدید بررسی شد

دارا یکم همچنان در سود

بر این اساس، صندوق اول با نام دارا یکم در اوایل تابستان سال گذشته عرضه و در سوم تیرماه قابل معامله شد. در واقع وزارت امور اقتصادی و دارایی از طریق این واگذاری، به نمایندگی از دولت جمهوری اسلامی ایران، باقی‌مانده سهام خود در بانک‌های ملت، تجارت و صادرات ایران و بیمه‌های البرز و اتکایی امین را واگذار کرد. در پذیره‌نویسی صندوق دارا یکم بیش از چهار میلیون نفر مشارکت کردند. صندوقی که هم‌راستا با روز‌های صعودی بازار سرمایه، بازدهی چشمگیری داشت و تا ۲۰۰ درصد سود هم پیش رفت. براساس گزارش ایسنا، سوددهی دارا یکم به گونه‌ای بود که حتی با وجود سقوط چشمگیر شاخص کل بورس از دو میلیون واحد به کمتر از یک میلیون واحد، این صندوق همچنان در سود قرار داشت. بر این اساس، قیمت هر واحد دارا یکم در روز عرضه ۱۰ هزار تومان بود و هر واحد این صندوق دیروز ۱۲هزارو ۳۵۰ تومان قیمت داشت.

معامله پالایشی یکم زیر قیمت روز عرضه

مسیر سوددهی پالایشی یکم کاملا از دارا یکم جدا شد. پالایشی یکم باقی‌مانده سهام دولت در چهار پالایشگاه تهران، تبریز، اصفهان و بندرعباس بود که عرضه آن با اختلاف بین وزارت نفت و وزارت اقتصاد کلید خورد و بهانه‌ای برای ریزش بازار شد! این صندوق عرضه شد، اما عرضه آن هم‌زمان با ریزش بازار بود. به‌طوری‌که قیمت هر واحد این صندوق در روز‌های ریزشی بازار به پنج هزار تومان، یعنی نصف قیمت روز عرضه رسید. در این روز‌ها نیز هرچند خرید و فروش این صندوق به تعادل رسیده است، اما همچنان زیر قیمت روز عرضه معامله می‌شود و هر واحد این صندوق هفت‌هزارو ۲۰۰ تومان قیمت دارد.

خاموشی وعده جبران خسارت

البته چندی پیش سازمان بورس و اوراق بهادار تصمیم گرفته بود برای احیای بازار ضرر افرادی که ETF را خریده بودند، جبران کند، چراکه به گفته محمدعلی دهقان‌دهنوی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، معمولا مردم در معامله با دولت توقع ضرردیدن ندارند و از سوی دیگر دولت مانند هر ناشر دیگری، باید تا یک سال از سهمی که عرضه کرده است، حمایت کند تا قیمت سهم به زیر قیمت در روز عرضه نرسد؛ بنابراین قرار شد سهم جدید پالایشی یکم یا سهم‌های دیگر به سهام‌داران ETF هبه شود. وعده‌ای که قرار بود به تصویب سران قوا برسد، اما از حدود چهار ماه قبل تاکنون در خاموشی فرورفته و دیگر خبری از جبران خسارت خریداران «ای‌تی‌اف»‌های دولت نشد.