بازگشایی مدارس و سرگردانی آموزش و پرورش

اقتصاد۲۴- اواسط مرداد ماه بود که وزیر آموزش و پرورش حسن روحانی، رییس دولت دوازدهم اعلام کرد که «تقریبا ۳۰ درصد از مدارس، جمعیت کمتر از ۵۰ دانش‌آموز دارند و به شرط رعایت فاصله اجتماعی بدون مشکل می‌توانند سال تحصیلی را حضوری آغاز کنند، برخی مدارس در شهر‌ها تراکم بالاتری دارد و اگر ملزم به رعایت فاصله اجتماعی باشیم، دانش‌آموزان را در طول هفته تقسیم می‌کنیم.

سال گذشته هم تجربه کسب کرده‌ایم و دستورالعمل مقامات بهداشتی مورد توجه قرار خواهد گرفت.» او اعلام کرد که «تصمیم‌گیری درباره این موضوع بر عهده ستاد ملی مقابله با کرونا است، اما با این حال مطالعات گسترده جهانی و تجربه غالب کشور‌ها حاکی از آن است که مخاطره‌ای متوجه دانش‌آموزان نیست، اما دور بودن از مدرسه مخاطرات قطعی دارد».

اما در جلسه روسای کمیته‌های تخصصی ستاد ملی مقابله با کرونا که روز جمعه برگزار شد اعضا تصمیم گرفتند تا ابتدا تمام شرایط و زیرساخت‌های بهداشتی ضروری، نظیر تامین استاندارد‌های مطلوب سرویس‌های بهداشتی در مدارس، ایجاد امکان رعایت حداقل تراکم در کلاس‌های درس، تهویه کلاس‌ها، واکسیناسیون معلمان و کادر اداری، واکسیناسیون والدین دانش‌آموزان و در صورت تامین واکسن، واکسینه کردن آن دسته از دانش‌آموزان که دارای بیماری‌های زمینه‌ای هستند، انجام شده و سپس درباره دایر شدن حضوری کلاس‌های درس تصمیم‌گیری شود. بر این اساس سال تحصیلی جدید از ابتدای مهر آغاز خواهد شد، اما آموزش حضوری تا فراهم شدن شرایط بهداشتی مقرر به تعویق خواهد افتاد.

این در حالی است که مجازی شدن آموزش در مدارس و دانشگاه‌های کشور ضربه سهمگینی به مقوله آموزش و فرهنگ دانش‌آموزان و دانشجویان وارد کرده و می‌کند که تبعات منفی آن ـ اگر جبران نشود ـ نه در روز‌های آتی بلکه تا سال‌های متمادی خود را نشان خواهد داد.

همزمان بسیاری از والدین براین باورند کرونا و آموزش غیر حضوری بیشتر در دانش‌آموزان ابتدایی اثر گذاشته و با توجه به تغییر کتاب‌ها و تخصصی بودن آن‌ها اغلب والدین نمی‌توانند آنگونه که باید در فراگیری دروس به آن‌ها کمک کنند. محروم ماندن دانش آموزان از فضای شاد مدرسه و تلاش برای یادگیری، زندگی دسته جمعی و حضور در اجتماع از دیگر مشکلاتی است که آموزش غیر حضوری برای دانش آموزان ایجاد کرده است.

اما پرسشی که مطرح می‌شود این است که چرا بعد از گذشت دو سال از تجربه مجازی آموزش در کشور و نقد‌های گسترده بر آسیب‌های آموزش غیرحضوری، تلاشی برای پیدا کردن راه‌حلی جهت برگزاری کلاس‌ها به صورت حضوری با نگاه به تجربه سایر کشور‌ها صورت نگرفت؟ این در حالی است که مطابق با اعلام وزارت آموزش و پرورش؛ سه میلیون دانش آموز از گردونه تحصیل خارج شدند. بیشتر آن‌ها کودکان یا نوجوانانی هستند که یا به ابزار هوشمند مثل موبایل و تبلت دسترسی ندارند یا در مناطقی زندگی می‌کنند که اینترنت در آنجا نیست.

آموزش و پرورش اراده و قاطعیت لازم برای بازگشایی مدارس را ندارد

علی پورسلیمان، کارشناش آموزش و پرورش در واکنش به این موضوع می‌گوید: از زمانی که بحران شیوع ویروس کرونا به صورت رسمی از طرف مقامات دولتی اعلام و متعاقب آن مدارس از ابتدای اسفند ۹۸ تعطیل شد، وزارت آموزش و پرورش به قول خودش در برابرش غافلگیر شد. البته این غافلگیر شدن فقط مختص ایران نبود بلکه خیلی از کشور‌ها، چون در برابر یک موقعیت تعریف نشده یا غیر قابل پیش‌بینی قرار گرفته بودند، با چنین وضعیتی رو به رو شدند.

او ادامه می‌دهد: اما نکته مهم این است که آن‌ها به خاطر وجود زیرساخت‌های مهم آموزش به ویژه در آموزش آنلاین یا مجازی و از طرف دیگر به خاطر ساختار و پیکربندی درست که برای آموزش‌شان تعریف کرده‌اند، خیلی سریع توانستند خودشان را با شرایط جدید زیست کرونایی تطبیق بدهند.

این کارشناس اضافه می‌کند: مدارس این کشور‌ها مدتی تعطیل شد، اما به هر صورت سعی کردند بر اساس تقویم آموزشی کلاس‌های خودشان را ادامه دهند. درست است که در سند تحول‌های بنیادین اشاره شده که باید آموزش‌های الکترونیک و آنلاین در انواع آموزش تعریف شوند و از طرف دیگر هم قبلاً تجربه مدارس هوشمند را داشته‌ایم، اما متأسفانه به خاطر نبود زیرساخت‌ها و مهم‌تر از آن نمایشی بودن کار‌ها با شرایط خوبی روبرو نشدیم. متأسفانه کرونا خودش را به نظام آموزشی ایران تحمیل کرد.

او با بیان اینکه وزارت آموزش و پرورش در این زمینه برنامه مشخصی نداشته و قاطعیت و اراده لازم برای اجرای برنامه‌های خودش ندارد، می‌گوید: وزارت آموزش و پرورش سه بار تصمیم گرفت که مدارس را بازگشایی کند، اما متأسفانه اراده و قاطعیت لازم برای بازگشایی مدارس نداشت و این موضوع موجب بی‌اعتماد شدن خانواده‌ها و ذی‌نفعان آموزش نسبت به عملکرد آموزش و پرورش شد.

پور سلیمان با بیان اینکه این بی‌اعتمادی باعث شد خانواده‌ها بعضاً نگذارند دانش‌آموزان در مدارس حضور پیدا کنند، تاکید می‌کند: مهمتر از آن در این مدت ۱۹ ماهه متأسفانه وزارت آموزش و پرورش برنامه خاصی برای ارتقای بهداشت مدارس نداشته است، یعنی میزان بودجه‌ای که برای ارتقای بهداشت مدارس برای مقابله با کرونا اختصاص داده بودند، بودجه کافی نبود. ما در حال حاضر صد و ده هزار مدرسه در کل کشور داریم، بودجه‌ای که اختصاص داده بودند به اندازه مواد ضد عفونی کننده ساده هم نبود چه برسد به اینکه بخواهند سرویس‌های بهداشتی را تجهیز کرده و یا اقدامات بهداشتی ویژه‌ای انجام دهند.

بیشتر بخوانید: واکسیناسیون معلمان و کارکنان مدارس تا پیش از مهرماه

او ادامه می‌دهد: از سوی دیگر در خیلی از کشور‌ها تا جایی که اطلاع دارم بحث واکسیناسیون معلمان و دانش‌آموزان به ویژه معلمان را در اولویت خود قرار داده و توانستند با یک برنامه حساب شده و منظم مدارس را سر پا نگه دارند. برای سیستم آموزشی متأسف هستم که دو سال تعطیل است و هیچ کدام از مقاماتش پاسخگو نیستند و مشخص نیست قرار است با بیش از سه میلیون دانش‌آموزی که از چرخه تحصیل باز مانده‌اند چه کار کنند؟ قطعاً اگر این وضعیت ادامه پیدا کند، میزان دانش‌آموزانی که از چرخه تحصیل خارج خواهند شد افزایش خواهد یافت و این در مجموع باعث بحران در آینده نظام آموزشی خواهد بود.

این کارشناس آموزش و پرورش در پاسخ به پرسش که آیا امیدی به بازگشایی مدارس طی سال تحصیلی جدید هست یا خیر می‌گوید: با توجه به سابقه‌ای که در بدنه آموزش و پرورش می‌بینم بی‌اعتمادی وسیع و فراگیری که خانواده‌ها نسبت به عملکرد آموزش و پرورش دارند بعید می‌دانم که بخواهد در مهرماه بازگشایی مدارس به صورت حضوری انجام بگیرد. ضمن اینکه وزارت آموزش و پرورش خودش فاقد استقلال حرفه‌ای و اراده نافذ برای پیگیری امور است. متأسفانه استقلال آموزش و پرورش توسط دیگران نادیده گرفته می‌شود و بعضاً افرادی می‌آیند در مورد آموزش اظهارنظر می‌کنند که فاقد تخصص و به نظر من شایستگی لازم هستند.

مدیرمسوول سایت صدای معلم اظهار می‌کند: این افراد تأکید می‌کنند که مدارس باید تعطیل باشند، اما مابقی فعالیت‌ها پابرجا است، یعنی آموزش و مدارس آنقدر دیوارش کوتاه است که باید مدارس تعطیل باشند گویی مدارس باعث شیوع کرونا هستند و نقاط دیگر نیستند.

او اضافه می‌کند: از طرفی خود بدنه آموزش و پرورش یا معلمان نیز به اعتقاد من همراهی لازم برای بازگشایی مدارس نداشته و مقاومت می‌کنند. بدون تعارف بگویم که خود معلمان در ایجاد جو بدبینی خانواده‌ها نسبت به این مسئله تأثیرگذار بودند. متأسفانه در دو سال اخیر مطالبه معلمان به جای آنکه در زمینه ارتقای وضعیت بهداشتی مدارس و مطالبه و پرسشگری معلمان در زمینه واکسیناسیون دانش‌آموزان و معلمان باشد، معطوف به تعطیل کردن مدارس و استمرار آن بوده است و به نظر من این یک مشکل فرهنگی در جامعه است که باید یک فکر اساسی برای آن شود.

پورسلیمان می‌گوید: وقتی ستاد مقابله با کرونا درمورد مثلاً اصناف و یا مشاغل تصمیم می‌گیرد به دلیل مسائل اقتصادی مقاومت می‌کنند، اما تنها جایی که به شدت از تعطیلی استقبال شده و خیلی هم شادمان می‌شوند، متأسفانه مدارس و دانشگاه‌ها هستند که این وضعیت به نظر من بیشتر از آنکه یک مشکل مربوط به کرونا باشد، یک مشکل فرهنگی است و باید در مورد آن آسیب‌شناسی شود.

نباید از دولتی که کرونا را مهار نکرد توقع بازگشایی مدارس داشت!

محمدرضا نیک‌نژاد، معلم باسابقه آموزش و پرورش و فعال حقوق صنفی نیز در واکنش به این موضوع می‌گوید: زمانی که هیچ درایتی در برخی مسوولان برای ریشه‌کردن کردن شیوع این ویروس در کشور نمی‌بینیم، نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم برای آموزش و پرورش اولویتی قائل باشند و به سمت و سویی بروند که آموزش حضوری از سر گرفته شود.

او با بیان اینکه مسوولان آموزش و پرورش اقدامات زیادی می‌توانستند برای مهیا کردن مدارس انجام دهند، ادامه می‌دهد: کشور‌های دنیا راهکار‌های زیادی را برای آموزش حضوری به ویژه مقاطع پایه انجام دادند، زیرا آمار‌های جهانی به شدت ناکارآمدی آموزش مجازی را برای سطوح پایه نشان داده و نهاد‌های جهانی سفارش می‌کنند که کشور‌ها به سمت آموزش حضوری بروند.

این کارشناس حوزه آموزش تاکید می‌کند:، اما مسوولان ما به این سمت نرفته و در این مسیر کاری نکردند. برای مثال در برخی کشور‌ها از آنجایی که ارتباط‌گیری کودکان با فضای مجازی سخت است، آموزش دانش‌آموزان مقاطع بالاتر را مجازی و غیر حضوری کرده و از فضای مدارس آنان برای آموزش دانش‌آموزان مقاطع پایین‌تر استفاده و بچه‌ها را پخش کرده بودند تا تراکم کلاسی را پایین بیاورند.

نیک‌نژاد اضافه می‌کند: همزمان درمانگاه‌های سیاری در محدوده مدارس درست کردند تا به صورت مکرر از دانش‌آموزان تست گرفته شود و نظارت‌های دقیقی بر رعایت پروتکل‌ها صورت گیرد. اگر کشوری بخواهد و برایش اولویت باشد به سمت فراهم کردن شرایط جهت آموزش حضوری خواهد رفت.

او تاکید می‌کند: مسوولان هنوز نتوانستند شیوع کرونا را مدیریت کنند و انصافا نباید انتظار داشته باشیم که مدارس حضوری شوند؛ اما راهکار وجود دارد و کشور‌های دیگر به کار بستند و حداقل بچه‌ها در سطح پایه از آموزش حضوری بهره‌مند می‌شوند و این مسئله، آسیب‌های جدی آموزش مجازی را تا حدودی کاهش دادند.

این معلم با سابقه آموزش و پرورش در پاسخ به این پرسش که در اینصورت چه پیش‌بینی درباره شرایط تحصیلی دانش‌آموزان می‌شود متصور بود، اظهار می‌کند: دولت دوازدهم مدام شعار می‌داد که اولویتش آموزش حضوری است، اما اینکه چه کاری برای آموزش حضوری انجام داده مشخص نیست، اما با این وضعیت شیوع سویه دلتا خیلی نباید انتظار داشت که کلاس‌ها حضوری باشد. اغلب معلمان دوز اول واکسن را دریافت کرده‌اند، اما ما نمی‌توانیم ۱۴ میلیون دانش‌آموز را مجبور به حضور کنیم و مدارس را منشا شیوع گسترده کنیم. اولویت با جان دانش‌آموزان است.

نیک‌نژاد می‌گوید: برکسی نه در ایران و دنیا پوشیده نیست که آموزش مجازی بسیار ناکارآمد است. زیرساخت‌های لازم در ایران وجود ندارد و شاد واقعا نتوانسته آنچه که در آموزش مجازی باید و شاید را پیش ببرد. به همین دلیل اولویت با آموزش حضوری است.

او با بیان اینکه آموزش غیرحضوری آسیب‌های بلند مدت و زیادی خواهد داشت، اظهار می‌کند: اما درعین حال چشم‌انداز مثبتی تا زمانی که حداقل ۷۰ درصد کشور واکسینه نشوند و مرگ و میر کاهش پیدا کند نمی‌شود داشت.

منبع: جامعه ۲۴