شروع طوفانی بازار باز

اقتصاد۲۴ - عملیات بازار باز در هفته اول زمستان رکورد‌های مهمی را ثبت کرد. طبق آمار‌های منتشر شده از سوی بانک مرکزی در این مقطع تقریبا ۷۰ هزار میلیارد تومان بسط نقدینگی در این بازار صورت گرفته که بالاترین سطح عملیات هفتگی در تاریخ این بازار بوده است.

به طور کلی در بازار باز بانک مرکزی با خرید اوراق از بانک‌های نیازمند مبلغی را در نهاد‌های مالی دارای کسری بسط می‌دهد که در تاریخ سررسید معلوم و با نرخ سود مشخص آن را باز پس می‌گیرد. این عملیات یکی از راه‌های مهم و تاثیر گذار در تنظیم وضعیت نقدینگی بانک‌ها و نرخ بهره است.

در اولین هفته زمستان، بانک مرکزی تقریبا ۷۰ هزار میلیارد تومان اوراق از بانک‌ها خریداری کرد. این اوراق نرخ سودی معادل با ۲۰.۱۵ درصد و تاریخ سررسید ۷ روزه داشته است.

مطابق با آماری که بانک مرکزی در این خصوص منتشر کرده است بانک مرکزی با ۱۰۰ درصد اوراق عرضه شده توسط بانک‌ها موافقت کرد. این ششمین هفته متوالی است که بانک مرکزی با ۱۰۰ درصد خرید اوراق موافقت می‌کند.

طبق توافق بازخرید و نرخ سود تعیین شده توسط بانک مرکزی در این مدت ۵۷ هزار و ۴۹۰ میلیارد تومان را نیز از بانک‌ها جمع آوری کرده است.

اکنون سوال آن جاست که چند میلیارد تومان در اختیار بانک‌ها در این مدت هنوز قرار دارد؟ به عبارت دیگر خالص عملیات در این هفته چقدر بوده و تا یک هفته دیگر چند میلیارد تومان دیگر در اختیار بانک‌ها قرار دارد.

برای محاسبه این رقم به هفته‌های قبل از پاییز برمی گردیم. در همین راستا در هفته منتهی به ۲۹ شهریور ماه هیچ عملیاتی در بازار باز انجام نشد. این در حالی است که در هفته‌های پیشین سیاست بانک مرکزی انقباضی بود. با آغاز هفته اول مهر ماه بانک مرکزی سیاست انبساطی خود را استارت زد و شروع به بسط نقدینگی در این بازار کرد. عملیات صفر در هفته پایانی تابستان باعث شد تا کلا حساب بانک‌ها و بانک مرکزی در این بازار صفر شود و هیچ کدام از یکدیگر طلبی نداشته باشند.

از این هفته به بعد می‌توان در هر هفته میزان قبض و بسط را از یکدیگر تفریق کرد و در نهایت خالص دارایی بانک‌ها تا هر هفته را محاسبه کرده و روندی آماری را از این شاخص تهیه کرد.

این روند نشان می‌دهد در هفته منتهی به ۶ دی ماه در بازار باز مجموعا از ابتدای مهر ماه تاکنون ۵۱۱ هزار و ۳۳۰ میلیارد تومان بسط نقدینگی در بازار باز صورت گرفته که از این میزان ۴۴۲ هزار و ۴۸۰ میلیارد تومان را بانک مرکزی قبض کرده است. البته این قبض و بسط به صورت هفتگی بوده و برای سهولت در محاسبات به صورت کلی در نظرگرفته شده است.

بیشتربخوانید:نقدینگی ۲۴.۲ درصد رشد کرد

در نهایت تفاضل این دو رقم نشان می‌دهد در پایان عملیات اخیر بانک مرکزی در بازار باز تقریبا ۶۸ هزار و ۸۵۰ میلیاردتومان در اختیار بانک‌ها قرار دارد که بیشترین میزان دارایی بانک‌ها از ابتدای پاییز سال گذشته تاکنون بوده است.

به عبارت دیگر در راستای بسط بیشینه پول در بازار باز در هفته‌های اخیر خالص عملکرد بانک‌ها در این بازار نیز در بالاترین میزان خود در این مقطع قرار گرفته است.

این در حالی است که در سال گذشته این رقم کمتر از یک دهم میزان فعلی با نرخی برابر با تقریبا ۲۰ درصد بوده است. اکنون، اما این نرخ در سطح ۲۰.۱۵ درصد قرار دارد. به عبارت دیگر در شرایطی که بسط در این بازار روندی افزایشی داشته، اما نرخ سود همچنان در سطح پایینی ثابت مانده که تناسبی را با این افزایش نداشته است.

در همین راستا برخی تحلیلگران معتقدند که با این افزایش تزریق در این بازار نرخ سود نیز باید در مسیری هماهنگ با این بسط حرکت کند و رشد بیشتری را ثبت کند.

این در حالی است که عملکرد بانک مرکزی در این هفته‌ها نشان می‌دهد در این مدت سیاست بانک مرکزی در جهت ثابت نگهداشتن نرخ سود بوده تا از این طریق بتواند در برخی بازار‌های مالی تعادل را نگه دارد.

خیز دوباره در بازار بین بانکی

بازار دیگری که در آن بانک مرکزی با فعالیت در آن می‌تواند در کنترل نرخ بهره موثر باشد و همزمان به مدیریت نقدینگی نیز در بانک‌ها بپردازد بازار شبانه یا بازار بین بانکی است. در این بازار بانک‌های دارای کسری از نهاد‌های دارای مازاد استقراض پول می‌کنند که این پول با تاریخ سررسید کوتاه مدت و نرخ سود توافقی صورت میگیرد. در صورتی که این استقراض از بانک مرکزی صورت بگیرد نرخ سود در سقف خود یعنی ۲۲ درصد خواهد بود.

به طور کلی کف و سقف نرخ سود دراین بازار توسط بانک مرکزی تعیین می‌شود که در دالان ۱۴ تا ۲۲ درصد قرار دارد.

اعتبارات قاعده‌مند در این بازار نشان می‌دهد در هفته منتهی به ۶ دی ماه ۵ هزار و ۲۷۰ میلیارد تومان نقدینگی از بانک مرکزی استقراض شده که بیشترین میزان این قرض در هفته‌های اخیر بوده است. البته این پول تماما در این بازار جمع آوری شده است.

روند میانگین ماهانه اعتبارات قاعده‌مند نیز نشان می‌دهد در هفته‌های اخیر روند میانگین هفتگی این متغیر سعی در افزایش دارد و مسیری صعودی را آغاز کرده است.