اقتصاد ۲۴-نامی که ایران برای رزمایش‌های نظامی خود در مرزهایش با اذربایجان انتخاب کرد، یعنی «فاتحان خیبر» نشان دهنده نگاه آن به عامل اسرائیل در جریان تلاش علی اف برای ایجاد یک تغییر ژئوپلتیک در مرز‌های شمالی اش است، چرا که حضور اسرائیل در آذربایجان می‌تواند تهدید بزرگی برای امنیت ملی ایران باشد. مساله جالب توجه در این باره آن است که تا کنون هنوز زمان پایان رزمایش نیرو‌های مسلح ایران مشخص نشده، تا این اقدام حامل پیامی باشد مبنی بر اینکه اگر فکر ایجاد تغییر ژئوپلتیک مذکور از بین نرود، باب تمام احتمالات باز است، تغییری که هدف از آن، رسیدن به کانال ارتباطی ایران با اروپا از طریق ارمنستان است.
بیشتر بخوانید: وضعیت حق‌آبه ایران از رودخانه مرزی ارس و سدسازی کشور‌های همسایه/ هیچ مذاکره و پروتکل آبی بین ایران، آذربایجان و ترکیه وجود ندارد
مشخص است که آذربایجان و طرف‌هایی که پشت ان ایستاده اند، از واکنش ایران در قالب رزمایش غافلگیر شدند، چرا که این اقدام ایران دربردارنده پیام قاطعی بود حاکی از اینکه هر عملیاتی از سوی دشمنان، با پاسخ‌های غیر قابل انتظاری مواجه می‌شود. البته انجام این رزمایش از سوی ایران با منطق دیپلماسی آن در این موضوع تعارضی ندارد و می‌توان گفت اینگونه فعالیت‌ها لازمه تحقق نتایج سیاسی مورد نظر است. همانطور که رهبر جمهوری اسلامی تاکید کرد که «کشور ما و نیرو‌های مسلحمان با اقتدار و عقلانیت رفتار می‌کنند»، تا این مساله اشاره‌ای باشد به اهمیت یکسان ابزار سیاسی و عملیاتی.
ظاهرا باکو، آنکارا، واشنگتن و تل آویو روی این موضوع حساب کردند که هر راه حل دیپلماتیک قدیمی که تهران آن را بپذیرد، منجر به تغییر واقعیت می‌شود. اما پس از آنکه ایران آمادگی و اقتدار نیرو‌های خود را به نمایش گذاشت، نقشه آذربایجان و ترکیه نقش بر آب شد. اگر این دو کشور از برنامه خود عقب نشینی نکنند، ایران تهدید را به فرصت تبدیل می‌کند و موقعیت خود در مرز‌های شمالی اش را تقویت می‌کند. همانطور که موضع قاطع ایران در ابعاد و پیام‌های خود از جبهه شمالی اش فراتر می‌رود و تمام محیط اطرافش را در بر می‌گیرد. اقدام نظام آذربایجان، به منزله معیاری بود برای روشن شدن اراده جمهوری اسلامی و توان آن برای مقابله با چالش‌ها در سایه تحریم‌ها و فشار‌های امنیتی و نظامی بویژه از سوی دولت‌های خلیجی بود که میزبان اسرائیل شده اند.
بیشتر بخوانید: حق ایران در مطالبه اراضی تاریخی خود
بر کسی پوشیده نیست که نظام آذربایجان نقش منطقه‌ای مهمی را با حمایت کامل از سوی ترکیه و اسرائیل دارد، آنچه که در مقابله بین ارمنستان و آذربایجان کاملا نمودار شد. در واقع باکو و تل آویو رابطه خاصی دارند، چرا که اولی موقعیت مهمی در استراتژی مهار ایران دارد. افزون بر این، اسرائیل از کردستان عراق برای مقابله با ایران حمایت می‌کند و در مقابل، ایران یک کمربند موشکی قدرتمند در لبنان، سوریه، غزه، در همسایگی دریای سرخ در یمن و نیز در عراق ایجاد کرده تا عمق استراتژیک محور مقاومت باشد.
چه بسا یکی از مهمترین نشانه‌های حضور اسرائیل در آذربایجان، تراکم همکاری امنیتی، نظامی و اقتصادی بین دو طرف باشد که در رسانه‌های مختلف اسرائیل از آن صحبت می‌شود. همچنانکه اسرائیل حمایت پهپادی و موشکی خود را هم در اختیار اذربایجان گذاشته است و از نظر خرید سلاح از اسرائیل، اذربایجان پس از هند، دومین کشور محسوب می‌شود.
از نظر زمان بندی، باید گفت تلاش برای بازی با شرایط ژئوپلتیک در مرز‌های شمالی ایران، دقیقا پس از شکست تلاش‌های آمریکا و اسرائیل برای مطیع کردن ایران در مورد برنامه‌های هسته‌ای و نظامی و سیاست‌های منطقه‌ای اش و در سایه بعید شدن استفاده از گزینه نظامی از سوی تل آویو و واشنگتن، صورت گرفت، تا به این شکل فشار‌ها بر تهران افزایش یابد.
بیشتر بخوانید: آن سوی تنش در روابط ایران و آذربایجان
بنابراین، هماهنگی بین ترکیه-آذربایجان و استراتژی آمریکا-اسرائیل، از نظر سیاستمداران در باکو و آنکارا، می‌تواند پوشش و فرصت خوبی برای فرصت‌های موفقیت فراهم کند. در مقابل این ارزیابی ها، شاهد پیام قاطع خامنه‌ای بودیم که هشدار داد: «کسانی که گمان می‌کنند می‌توانند امنیت خود را با توهم اعتماد به دیگران تامین کنند، بدانند که به زودی سیلی دریافت خواهند کرد».
بدیهی است که گزینه فشار از طریق مرزها، برای اسرائیل و ایالات متحده هزینه کمتری دارد، علاوه بر اینکه این گزینه در مرحله حاضر گزینه‌ای در دسترس برای مقابله با ایران، از راه تحریک جبهه‌های متعددی علیه آن است.
واکنش ایران به نشانه‌های شروع اجرای نقشه آذربایجان و ترکیه، عمق دریافت رهبری ایران نسبت به پیام‌های پنهان را منعکس کرد، پیام‌هایی مبنی بر تلاش برای برهم زدن شرایط ژئوپلتیک در مرز‌های شمالی و رابطه آن با درگیری که واشنگتن و تل آویو وارد آن شده اند. به این ترتیب، موضعگیری قاطع ایران می‌تواند شرایط را تغییر داده و موجب تقویت قدرت بازدارندگی این کشور شود. در این شرایط، نتایج برای طرف‌های منطقه‌ای و بین المللی واضح است و می‌دانند که نباید در آینده جمهوری اسلامی را از دروازه مرز‌های آن هدف بگیرند.