اقتصاد۲۴- هدی کاشانیان: سرطان پروستات سومین بیماری شایع در مردان به‌شمار می‌رود و معمولاً در مردان مسن‌تر تشخیص داده می‌شود که بعد از سرطان پوست، رایج‌ترین نوع سرطان در مردان به‌شمار می‌رود.
وقتی صحبت از این سرطان می‌شود، یعنی اختلالی در سلول‌های بدن وجود دارد. در این حالت سلول‌ها رشد و تکثیر بیش از اندازه دارند. این سلول‌ها از نظر ساختار و عملکرد مانند سلول‌های سالم نیستند. تکثیر بیش از حد آن‌ها باعث می‌شود تا سلول‌های سالم نیز نتوانند به وظایف خود عمل کنند، همچنین این امر منجر به بروز توده (تومور) در ناحیه مورد نظر می‌شود. حالا اگر این اختلال در پروستات ایجاد شود، گفته می‌شود سرطان پروستات رخ داده است. پروستات غده‌ای است به اندازه گردو که زیر مثانه مردان قرار دارد و مقداری از مایع منی را تولید می‌کند. این سرطان به آرامی رشد می‌کند و شاید آسیب جدی به‌وجود نیاورد. اما بعضی گونه‌های این بیماری تهاجمی هستند؛ یعنی محدود به بافت پروستات نخواهند شد و به دیگر نقاط بدن سرایت خواهند کرد. در این حالت درمان بیماری بسیار پیچیده خواهد شد.
انواع سرطان پروستات
سرطان پروستات می‌تواند خوش خیم یا بدخیم باشد.
سرطان خوش خیم پروستات (BPH)
• بندرت کشنده هستند.
• به بافت‌های اطراف آسیب نمی‌رسد.
• به قسمت‌های دیگر بدن سرایت نکنید.
• قابل برداشتن است و می‌تواند خیلی آهسته رشد کند، اما معمولاً رشد نمی‌کنند.
سرطان پروستات بدخیم
• ممکن است گاهی اوقات کشنده باشد.
• می‌تواند به اندام‌ها و بافت‌های اطراف (مانند مثانه یا راست روده) گسترش یابد.
• متاستاز سرطان پروستات در قسمت‌های دیگر بدن (مانند غدد لنفاوی یا استخوان)
• غالباً قابل برداشتن هستند، اما گاهی اوقات رشد می‌کنند.
علائم سرطان پروستات
علائم سرطان غده پروستات با توجه به درگیر کردن مجاری ادراری بیشتر در قالب اختلال در دفع ادرار نمایان می‌شود. علائم شایع سرطان غده پروستات عبارت‌اند از:
• تکرر ادرار: تکرر ادرار یکی از شایع‌ترین علائم سرطان غده پروستات است.
• نیاز به دفع ادرار فوری: با توجه به روند پیشرفت بیماری، فرد مبتلا نیاز به دفع ادرار فوری داشته و قادر به نگه‌داشتن ادرار در مثانه خود نخواهد بود.
• ادرار‌های مکرر شبانه: نیاز به ادرار کردن دو و سه‌باره در طول شب در مردان مسن بسیار رایج است و نشانه‌ای از تورم غده پروستات خواهد بود.
• مشکل در شروع به ادرار: افراد مبتلا به سرطان غده پروستات، در حالت شروع به ادرار دچار مشکل هستند.
• کاهش نیروی ادرار: افراد مبتلا به سرطان غده پروستات متوجه کاهش نیروی بیرون جهیدن ادرار و مشکل در حفظ روند ثابت دفع ادرار خواهند شد.
• وجود خون در ادرار
• وجود خون در مایع منی
• شروع ناگهانی اختلال نعوظ
• سرطان غده پروستات و کمردرد
• درد در ناحیه تناسلی یا دنده‌ها
• از دست دادن کنترل مثانه
• کاهش وزن غیرمستقیم
• درد لگن
• احتباس ادرار
• بی‌اختیاری ادرار
• تهوع
• استفراغ
• سرگیجه
• در برخی مواقع رفتن به حالت کما
علل ابتلا به سرطان پروستات
علت سرطان پروستات در مردان امروزه کاملاً شناخته‌شده و به شرح زیر است:
• چاقی یا سندرمم متابولیک یا سندرم x
• بی‌حرکتی و ورزش نکردن
• مصرف بیش از حد لبنیات
• مصرف بیش از حد مواد پروتئینی
• افراط در برقراری رابطه جنسی
• خودارضایی و سرطان پروستات
• سابقه فامیلی سرطان در خانواده پدر، برادر و فامیل درجه ۲
• کهولت سن
راه‌های درمان سرطان پروستات
راه‌های درمان سرطان پرستات به عوامل مختلفی بستگی دارد. پزشک باید پیش از انتخاب گزینه‌ای برای درمان سرطان پروستات اندازه تومور و میزان گسترش آن را تعیین کند. در آزمایش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی و ام‌آرآی مرحله سرطان مشخص می‌شود. همچنین باید سلامت بیمار، ترجیحات شخصی و احتمال رشد تومور بررسی شود. تمامی این فاکتور‌ها در انتخاب گزینه درمانی موثر هستند. پزشک پس از بررسی نتایج معاینه پروستات، آزمایش‌های تصویربرداری و بیوپسی، مرحله سرطان پروستات را مشخص کرده و باتوجه‌به آن درمان را آغاز می‌کند. اگر سرطان در مراحل اولیه باشد، احتمال درمان موفقیت‌آمیز بالا می‌رود.
۱. مراقبت فعال در مراحل اولیه سرطان پروستات
اگر سرطان در مراحل اولیه باشد و درجه آن پایین باشد، احتمالاً نیازی به درمان نیست. در این شرایط پزشک مراقبت فعال یا نظارت فعال را توصیه می‌کند. برای نظارت روی سرطان باید آزمایش پروستات، معاینه رکتوم، تصویربرداری و بیوپسی پروستات انجام شود. اگر در آزمایش‌ها مشخص شود که سرطان در حال پیشرفت است، احتمالاً پزشک جراحی یا پرتودرمانی را پیشنهاد می‌دهد.
۲. هورمون درمانی سرطان پرستات
سرطان پروستات برای رشد و گسترش بیشتر به تستوسترون نیاز دارد. با روش‌های هورمون‌درمانی ترشح هورمون مردانه تستوسترون متوقف می‌شود. این کار رشد سلول‌های سرطانی را متوقف کرده یا سرعت آن را کمتر می‌کند. گروهی از این دارو‌ها تولید تستوسترون را متوقف می‌کنند و گروهی دیگر مانع رسیدن تستوسترون به سلول‌های سرطانی می‌شوند. اگر این دارو‌ها کارساز نباشند، جراحی برای برداشتن بیضه‌ها انجام می‌شود.
۳. فریز کردن بافت پروستات
به این نوع درمان، درمان فرسایشی می‌گویند. با کرایوتراپی سلول‌های سرطانی از بین می‌روند. در این روش از گاز نیتروژن بسیار سرد برای انجماد بافت پروستات استفاده می‌شود. با تکرار کرایوتراپی سلول‌های سرطانی از بین می‌روند.
۴. درمان سرطان پروستات با شیمی درمانی
در روش شیمی درمانی از دارو‌هایی استفاده می‌شود که سلول‌هایی با رشد سریع را از بین می‌برند. این دارو‌ها می‌توانند داخل وریدی یا به شکل قرص مصرف شوند. اگر سرطان به هورمون درمانی پاسخ ندهد یا پیشرفت کرده و به سایر بافت‌های بدن رسیده باشد، پزشک برای درمان سرطان پروستات شیمی‌درمانی را توصیه می‌کند.
۵. جراحی سرطان پروستات
در جراحی سرطان پروستات ممکن است غده پروستات به همراه بافت‌های اطراف و غدد لنفاوی برداشته شود. اگر سرطان فقط محدود به پروستات باشد، می‌توان تنها با جراحی آن را درمان کرد. اما در سرطان‌های پیشرفته ممکن است جراحی هم‌زمان با دیگر روش‌های درمانی انجام شود. در این عمل جراحی از تکنیک‌های زیر استفاده می‌شود. در برخی موارد، اعصابی که نعوظ آلت تناسلی را کنترل می‌کنند، می‌توانند در طول جراحی حفظ شوند. بااین‌حال، ممکن است در مردان با تومور‌های بزرگ یا تومور‌هایی که بسیار نزدیک به اعصاب هستند این امر امکان‌پذیر نباشد.
۶. درمان سرطان پرستات با شیوه‌های جدید هایفوتراپی
هایفوتراپی هم مانند کرایوتراپی است و جز درمان‌های فرسایشی است. انرژی اولتراسوند با شدت بالا به بافت پروستات تابیده می‌شود. در واقع در این روش با گرم‌کردن سلول‌های سرطانی از بین می‌روند.
محققان در حال بررسی هستند که آیا کرایوتراپی یا هایفوتراپی برای درمان سرطان محدود به پروستات گزینه مناسبی است یا خیر. این استراتژی که از آن به‌عنوان «درمان کانونی» یاد می‌شود، ناحیه‌ای از پروستات را که حاوی تهاجمی‌ترین سلول‌های سرطانی است شناسایی می‌کند و فقط آن ناحیه را درمان می‌کند. مطالعات نشان داده‌اند که درمان کانونی خطر عوارض جانبی را کاهش می‌دهد. اما مشخص نیست که آیا میزان بقا را به‌اندازه دیگر روش‌ها افزایش می‌دهد یا نه.
۷. درمان سرطان پرستات ایمونوتراپی
معمولاً سیستم ایمنی بدن به سلول‌های سرطانی حمله نمی‌کند. زیرا این سلول‌ها پروتئینی تولید می‌کنند که از این طریق می‌توانند پنهان شوند. ایمونوتراپی در این فرایند اختلال ایجاد کرده و به سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند تا سلول‌های سرطانی را تشخیص دهند. اگر سرطان پیشرفت کرده باشد و به هورمون‌درمانی جواب ندهد، از ایمونوتراپی استفاده می‌شود.
۸. درمان سرطان پروستات با پرتو درمانی
در روش پرتو درمانی انرژی پرقدرت اشعه ایکس یا پروتون به محل آسیب‌دیده تابیده می‌شود. این انرژی سلول‌های سرطانی را از بین می‌برد. پرتودرمانی به دو طریق زیر انجام می‌شود:
• تابش پرتو خارجی: در این روش بیمار باید روی یک تخت دراز بکشد و دستگاه پرتودرمانی در اطراف او حرکت کند. معمولاً ۵ روز در هفته به مدت چند هفته این درمان باید ادامه داشته باشد. از پرتودرمانی خارجی می‌توان برای درمان سرطان محدود به پروستات یا بعد از جراحی برای ازبین‌بردن سلول‌های باقی‌مانده استفاده کرد.
• براکی تراپی: در روش براکی تراپی اشعه از داخل تابیده می‌شود. منبع رادیواکتیو در بافت پروستات قرار می‌گیرد. پرتو‌ها در دانه‌های رادیواکتیو بوده و با دوز پایین تابیده می‌شوند. این تابش در مدت‌زمان طولانی ارسال می‌شود. اگر سرطان به سایر بافت‌ها رسیده باشد، دیگر این روش مناسب نخواهد بود.
نکته:
پیشگیری و تشخیص زودهنگام: آزمایش‌های منظم مانند تست PSA (آزمایش خون برای اندازه‌گیری آنتی‌ژن خاص پروستات) و معاینه دیجیتالی رکتال می‌توانند به تشخیص زودهنگام سرطان پروستات کمک کنند. همچنین، سبک زندگی سالم، شامل تغذیه مناسب، ورزش منظم، و اجتناب از مصرف دخانیات، می‌تواند خطر ابتلا به این سرطان را کاهش دهد.