دوبینی یا دوگانگی دید چیست؟

اقتصاد۲۴- محمد آیتی: دوبینی که به آن دوگانگی دید هم گفته می‌شود، نوعی اختلال دید است که از یک جسم واحد دو تصویر در ذهن احساس می‌شود. دوگانگی دید می‌تواند به صورت افقی، عمودی، قطری (یعنی هم افقی و هم عمودی) و یا در قالب چرخش تصویر یک جسم در مقایسه با دیگر اجسام باشد. این مشکل معمولاً ناشی از ماهیچه‌های بیرونی چشم هستند، به صورتی که هر دو چشم به صورت عملکردی، سالم هستند، اما نمی‌توانند بر روی یک هدف مشخص تمرکز کنند.

مشکل ماهیچه‌های بیرونی چشم می‌تواند به علت معضلات فیزیکی، اختلالات تماس عصبی - ماهیچه‌ای، اختلالات اعصاب مغزی که محرک اعصاب هستند، اختلالات گاه‌ و بیگاه شامل سلول‌های دخیل در حرکت چشم و یا مصرف مواد سمی باشد. دوبینی یا همان دوگانگی دید می‌تواند یکی از اولین نشانه‌های یک بیماری سیستمیک مانند موارد مربوط به فرآیند‌های پردازش عضلات و یا اعصاب باشد که می‌تواند منجر به ایجاد اختلال در تعادل، حرکت و یا توانایی خواندن فرد شود.

دلایل دوبینی چیست؟

عارضه دوبینی می‌تواند علت‌های زیادی داشته باشد، مثل مشکلات چشمی، عفونت، مشکلات خودایمنی، علایم عصبی و نئوپلاستی.

موارد اصلی دچار شدن فرد به دوبینی به شرح ذیل است:

• ام اس

• آبسه

• میگرن

• تروما

• دیابت

• سرطان

• سینوزیت

• بوتولیسم

• آسیب عصبی

• قوز قرنیه

• تومور مغزی

• انحراف چشم

• بیماری لایم

• آب مروارید

• مواد افیونی

• چشم آستیگمات

• بیماری گریوز

• سندروم ورنیک

• میاستنی گراویس

• نشانگان گیلن باره

• ترکیبات سالیسیلاتی

• آنتی بیوتیک فلوروکینولون

بنا به شدت بیماری و علت زمینه‌ای آن، دوبینی چشم می‌تواند ثابت، موقت و یا حتی پیش‌رونده باشد. از جمله علایم دوبینی چشم می‌توان به سرگیچه، به هم خوردن تعادل در هنگام راه رفتن و اختلال در خواندن اشاره داشت.

افراد مبتلا به دوبینی چشم که به همراه آن، دچار درد ناگهانی یا شدید می‌شوند و یا افرادی که دچار آسیب‌دیدگی یا علائم مربوط به اختلال سیستم عصبی می‌شوند، باید بدون فوت وقت، سریعاً به پزشک متخصص مراجعه کنند و مسیر آزمایش و درمان را در پیش بگیرند.

این امکان وجود دارد که یک فرد، مبتلا به دوبینی موقتی شود. در این صورت، علائم دوبینی چشم به صورت گذرا در این افراد ظاهر می‌شود و پس از مدتی این علائم از بین می‌روند. در چنین شرایطی، شخص مبتلا به این عارضه می‌باید به یک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کند تا علائم ظاهر شده در او به دقت مورد ارزیابی قرار بگیرد، زیرا این احتمال می‌رود که دوبینی موقت، ناشی از بیماری دیگری باشد که نیاز به درمان داشته باشد.

علایم دوبینی چیست؟

علایم دوبینی چشم مختلف است. در بعضی از افراد ممکن است دوبینی چشم بدون هیچ علامتی ایجاد شود، اما در هنگام بروز دوبینی، فرد کاملاً از وجود آن باخبر خواهد شد. بنا به علت اصلی بروز دوبینی در چشم، علایم دیگری نیز ممکن است همراه با آن پدید آید. از جمله این علایم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ناهماهنگی یک یا هر دو چشم، مانند لوچ شدن و یا چپ شدن چشم‌ها

• درد هنگام حرکت یک یا هر دو چشم

• ناراحتی یا درد در اطراف چشم، مانند شقیقه و ناحیه ابرو

• سردرد

• حالت تهوع

• ضعیف شدن چشم

• افتادگی پلک‌ها

انواع دوبینی چیست؟

به طور کلی انواع دوبینی چشم به سه دسته مختلف تقسیم بندی می‌شود:

• دوبینی دو چشمی

• دوبینی یک چشمی

• دوبینی فیزیولوژیک

دوبینی دو چشمی

در صورتی که فرد مبتلا به دوبینی دو چشمی باشد، هر دو چشم او نمی‌توانند با یکدیگر هماهنگ عمل کنند و اگر بیمار یکی از چشم‌هاش را ببندد، دوبینی برطرف می‌شود.

بیشتر بخوانید: علائم فردی که قصد خودکشی دارد چیست؟

دو بینی تک چشمی

در این حالت، دوبینی تنها در یک چشم وجود دارد، که منجر به ایجاد سایه در تصاویر می‌شود، یعنی تصاویر فقط اندکی از هم فاصله می‌گیرند. دوبینی تک چشمی کمتر از دوبینی دو چشمی شایع است.

دوبینی فیزیولوژیک

این موضوع هنگامی رخ می‌دهد که فقط تصاویر پس‌زمینه یا تصاویری که فرد بر روی آن‌ها متمرکز نشده است، به صورت دوگانه دیده می‌شوند. معمولاً زمانی که کودکان اشیاء را به صورت دوگانه می‌بینند، مبتلا به این نوع از دوبینی هستند.

راه‌های تشخیص دوبینی

به جهت تشخیص دوبینی چشم در فرد بیمار، پزشک ابتدا سوالاتی در خصوص علایم و سابقه پزشکی شخص خواهد پرسید. سپس یک معاینه فیزیکی کامل انجام می‌دهد. در نهایت پزشک براساس داده‌هایی که در اختیار دارد، علت دوبینی چشم و آزمایشات مورد نیاز را تجویز می‌کند.

تشخیص درست دوبینی چشم به پزشک کمک می‌کند تا بتواند بهترین درمان را برای این بیماری، تجویز کند. یکی از مواردی که پزشک در مواجهه با بیمار مبتلا به دوبینی چشم و تاری دید به دنبال تشخیص آن است، نوع دوبینی است. پزشک با معاینه بیمار تشخیص می‌دهد که آیا دو بینی دائمی است یا موقت. همچنین با انجام آزمایشات، میزان پیشروی بیماری را تشخیص می‌دهد.

از جمله اقداماتی که پزشک به منظور تشخیص دوبینی چشم و تاری دید انجام می‌دهد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پزشک از بیمار می‌خواهد به تصاویر در کنار یکدیگر نگاه کند و اعلام کند که آیا تصاویر دوگانه را در کنار هم می‌بیند یا بالا پایین.

• پزشک از بیمار می‌خواهد که به یک جهت خاص نگاه کند تا متوجه شود که در این شرایط، دوبینی در ایجاد می‌شود یا خیر.

• پزشک در مورد وجود هرگونه درد یا بی‌حسی در پیشانی و گونه، ضعف در عضلات صورت، سرگیجه و اختلال در بلع و گفتار، سوالاتی خواهد پرسید، زیرا این علایم ممکن است به وجود اختلال در اعصاب جمجمه‌ای مربوط باشد.

• پزشک در مورد سایر علایم مربوط به سیستم عصبی و سایر بیماری‌ها، سوالاتی خواهد پرسید.

• یکی از مهم‌ترین راه‌های تشخیص دوبینی چشم در فرد، معاینه فیزیکی چشم‌ها توسط پزشک است.

• بینایی‌سنجی اقدام دیگری است که پزشک به منظور تشخیص دوبینی انجام می‌دهد.

• پزشک به دقت، برآمده بودن چشم‌ها و افتادگی پلک‌ها را مورد ارزیابی قرار می‌دهد.

• نحوه واکنش مردمک نسبت به نور نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد.

• حرکات چشم کنترل می‌شود و از بیمار خواسته می‌شود تا انگشت پزشک را به سمت بالا، پایین، راست و چپ دنبال کند.

• در نهایت پزشک به کمک لامپ اسلیت و افتالموسکوپ، چشم‌ها را بررسی می‌کند.

درمان دوبینی چگونه است؟

دو بینی در صورتی‌که ناشی از بیماری‌ها و یا اختلالات عصبی باشد، با درمان بیماری می‌تواند بهبود یابد. برای مثال دیابت و بیماری میاستنی با دارو درمان خواهد شد.

سایر راه‌های درمان تاری دید و دوبینی چشم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• عینک زدن

• انجام تمرینات ویژه چشم

• نصب منشور بر روی عینک

• پوشاندن یک چشم

• استفاده از لنز تماسی مات (بدون دید) در یک چشم

• جراحی عضلات چشم

• استفاده از عدسی منشوری

• تزریق بوتولینوم توکسین (بوتاکس) به عضله چشم