اقتصاد۲۴- هدی کاشانیان: سرطان ریه یکی از شایع‌ترین انواع سرطان‌ها است بنا به آمارگیری جهانی بیشترین مرگ و میر ناشی از سرطان مربوط به سرطان ریه است. قربانی‌های سرطان ریه به مراتب از قربانی‌های سرطان‌های شایع مثل سرطان پروستات و سرطان کولون و سرطان غدد لنفاوی و سرطان پستان بیشتر است. به هرحال می‌توان گفت که ۹۰ درصد از اشخاص مبتلا به سرطان ریه، مصرف دخانیات داشته‌اند. بدیهی است که نسبت ابتلا به بیماری سرطان ریه با افزایش سال‌های مصرف دخانیات و تعداد سیگاری‌های مصرفی رابطه مستقیم دارد. ترک مصرف دخانیات حتی بعد از سال‌های فراوان، می‌تواند خطر ابتلا به بیماری سرطان ریه را به میزان زیادی کاهش دهد.
شیوع سرطان ریه
سرطان ریه قبل از دهه ۱۹۳۰ معمول نبود، اما در دهه‌های بعدی، به دلیل افزایش مصرف دخانیات، به طور چشمگیری افزایش یافت. سرطان ریه علت اصلی مرگ و میر ناشی از سرطان در زنان و مردان، در سراسر جهان است. از آنجایی که این سرطان پس از تشکیل سریع گسترش می‌یابد یا متاستاز می‌دهد، بسیار خطرناک است و یکی از صعب العالج‌ترین سرطان‌هاست. غدد فوق کلیه، کبد، مغز و استخوان‌ها شایع‌ترین مکان‌ها برای متاستاز سرطان ریه هستند.
تشخیص زودهنگام سرطان ریه می‌تواند در روند درمان تاثیرگذار باشد، با این حال شناسایی این سرطان در مراحل اولیه دشوار است، زیرا علائم آن شبیه عفونت تنفسی است و گاهی فرد هیچ علائمی ندارد، به همین دلیل پیش آگهی کارسینوم ریه، ضعیف است. در بیماران مبتلا به سرطان ریه که توده‌ی سرطانی محدود به ریه‌ها است، بقای پنج ساله حدود ۵۴ درصد است، اما بقای ۵ ساله در کسانی که سرطان ریه پیشرفته و غیرقابل جراحی دارند، حدود ۴درصد است. از عوارض سرطان ریه می‌توان به تنگی نفس، سرفه خونی، درد، تجمع مایع در ریه و متاستاز به سایر ارگان‌ها اشاره کرد.
انواع سرطان ریه
سرطان ریه به دو نوع اسمال سل و بزرگ سل تقسیم می‌شود. هریک از این نوع‌ها دارای خصوصیات و علائم خاص خود هستند و به نوع درمان و پیش‌بینی بیماری نیز تأثیرگذار هستند.
علائم سرطان ریه
معمولاً بیماری سرطان ریه سال‌های زیادی طول می‌کشد تا خود را نشان دهد. اما به صورت کلی دارای برخی از نشانه‌ها و علائمی می‌باشد که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.
• گاهی ممکن است بدون علامت باشد. در ۲۵ درصد افراد این بیماری زمانی تشخیص داده می‌شود که فرد برای درمان بیماری دیگری به پزشک مراجعه کرده باشد. زمانی که به سی تی اسکن مراجعه می‌کند و پزشک بیماری او را بررسی می‌کند ناگهان توده سرطانی کوچک را مشاهده می‌کند و تشخیص می‌دهد که فرد به سرطان ریه مبتلا شده است. در حالی که بدون هیچ گونه علامتی این بیماری تشخیص داده شده است.
• موجب اختلال در تنفس افراد می‌شود.
• موجب ایجاد سرفه‌های خونی می‌شود.
• اگر این بیماری به استخوان‌ها گسترش پیدا کند موجب درد شدید استخوان‌ها خواهد شد.
• همچنین ممکن است موجب کاهش وزن و بی‌اشت‌هایی و ضعف شود.
• موجب تجمع مایع در بخشی از ریه‌ها و قفسه سینه خواهد شد.
دلایل ابتلا به سرطان ریه
در اکثر موارد سرطان ریه ناشی از مصرف دخانیات است، اما مواردی وجود دارد که خطر ابتلا به بیماری سرطان را افزایش می‌دهند که عبارتند از:
• پرتودرمانی
• فیبروز ریه
• بیماری‌های ساده ریوی و عفونت ریه
• در معرض گاز‌های سمی مثل رادون و… قرار گرفتن
• بیماری‌هایی که سیستم ایمنی را درگیر می‌کنند مثل بیماری ایدز
• ستنشاق دود آتش ناشی از فر، شومینه، سوختن زغال و…
راه‌های تشخیص سرطان ریه
۱. آزمایش سرطان ریه در افراد سالم
افرادی که در معرض خطر ابتلا به سرطان ریه هستند ممکن است غربالگری سالانه سرطان ریه را با استفاده از سی تی اسکن با دوز پایین در نظر بگیرند. غربالگری سرطان ریه عموماً برای افراد مسن‌تری که سال‌ها به شدت سیگار کشیده‌اند یا در ۱۵ سال گذشته آن را ترک کرده‌اند، درخواست می‌شود.
۲. آزمایشات تشخیص سرطان ریه
اگر دلیلی وجود داشته باشد که تصور کنید ممکن است به سرطان ریه مبتلا باشید، پزشک می‌تواند تعدادی آزمایش را برای جستجوی سلول‌های سرطانی و رد سایر بیماری‌ها تجویز نماید. آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشند:
• تست‌های تصویربرداری: تصویربرداری اشعه ایکس از ریه‌ها ممکن است یک توده یا ندول غیر طبیعی را نشان دهد. سی تی اسکن می‌تواند ضایعات کوچک در ریه‌های شما را نشان دهد که ممکن است در عکس اشعه ایکس شناسایی نشوند.
• سیتولوژی خلط: اگر سرفه و تولید خلط وجود داشته باشد، نگاه کردن به خلط زیر میکروسکوپ گاهی اوقات می‌تواند وجود سلول‌های سرطانی ریه را آشکار کند.
• نمونه برداری از بافت: نمونه‌ای از سلول‌های غیر طبیعی ممکن است در روشی به نام بیوپسی برداشته شود.
پزشک شما می‌تواند بیوپسی را به روش‌های مختلفی انجام دهد، از جمله برونکوسکوپی، که در آن پزشک نواحی غیرطبیعی ریه‌های شما را با استفاده از یک لوله با انتهای روشن که از گلوی شما عبور کرده و به ریه‌های شما منتقل می‌شود را بررسی می‌کند.
مدیاستینوسکوپی، که در آن یک برش در پایه گردن شما ایجاد شده و ابزار‌های جراحی در پشت استخوان سینه شما قرار می‌گیرند تا نمونه‌های بافتی از غدد لنفاوی برداشته شود.
گزینه دیگر بیوپسی سوزنی است که در آن پزشک از تصاویر اشعه ایکس یا سی تی اسکن برای هدایت سوزن از دیواره قفسه سینه به داخل بافت ریه برای جمع آوری سلول‌های مشکوک استفاده می‌کند. نمونه بیوپسی همچنین ممکن است از غدد لنفاوی یا سایر مناطقی که سرطان در آن‌ها گسترش یافته است، مانند کبد شما گرفته شود.
۳. آزمایش‌هایی برای تعیین وسعت سرطان
هنگامی که سرطان ریه شما تشخیص داده شد، پزشک برای تعیین مرحله سرطان شما اقدام خواهد کرد. تعیین مرحله سرطان به شما و پزشکتان کمک خواهد کرد تا بهترین درمان را انتخاب کنید.
آزمایش‌های مرحله‌بندی ممکن است شامل روش‌های تصویربرداری باشد که به پزشک اجازه می‌دهد به دنبال شواهدی مبنی بر گسترش سرطان به خارج از ریه‌های شما باشد. این آزمایش‌ها شامل سی تی اسکن، ام آر آی، توموگرافی گسیل پوزیترون (PET) و اسکن استخوان است. هر آزمایشی برای هر فردی مناسب نیست، بنابراین با پزشک خود در مورد اینکه کدام روش برای شما مناسب است صحبت کنید. مراحل سرطان ریه با اعداد رومی از ۰ تا IV نشان داده می‌شود و پایین‌ترین مراحل نشان دهنده سرطانی است که محدود به ریه است. در سرطان ریه مرحله ۴، سرطان پیشرفته در نظر گرفته می‌شود و به سایر نقاط بدن گسترش یافته است.
درمان سرطان ریه
درمان سرطان ریه به موارد زیادی وابسته است. از جمله اینکه بیماری در چه مرحله‌ای از پیشروی خود تشخیص داده شده و چقدر پیشرفت کرده است. سرطان‌های ریه در مراحل ابتدایی به احتمال ۸۰ تا ۹۰درصد بهبود می‌یابند. البته همواره این احتمال وجود دارد که سرطان ریه پس از حتی سال‌ها بهبودی، دوباره عود کند و زندگی فرد را به خطر بیندازد. به همین دلیل، بسیاری از متخصصان معتقدند که همچنان درمان قطعی‌ای برای این بیماری وجود ندارد.
۱. جراحی
درمان جراحی برای سرطانی انجام می‌گیرد که هنوز در مراحل اولیه اش باشد و به حالت پیشرفته تبدیل نشده است. در حقیقت هدف از انجام جراحی، برداشتن سلول‌های بدخیم کوچکی هستند که هنوز به سایر نقاط انتقال نیافته اند. در این روش تومور بوسیله جراحی برداشته می‌شود. اگر غدد لنفاوی موجود در سینه نیز درگیر شده باشند، غدد لنفاوی نیز برداشته خواهند شد. این عمل با بیهوشی عمومی انجام می‌گیرد. در این عمل سعی می‌شود که فقط بافت‌های آسیب دیده ریه برداشته شود.
۲. شیمی درمانی
شیمی درمانی عبارت است از استفاده از دارو‌های شیمایی بصورت خوراکی یا تزریقی. شیمی درمانی یک روش برای درمان انواع سرطان به شمار می‌رود. در این روش سلول‌های بدخیم به کلی نابود می‌شوند یا از رشد و نمو آن‌ها جلوگیری می‌شود. با این روش می‌توان سرطان را با بصورت کلی یا جزئی درمان کرد. در صورتی که سرطان ریه از مراحل اولیه، خارج شده باشد و برداشتن تومور از طریق جراحی امکان پذیر نباشد، از این روش درمانی استفاده می‌شود.
۳. پرتودرمانی
پرتو درمانی عبارت است از تاباندن اشعه‌هایی با پرتو بالا به ناحیه درگیر شده. تاباندن اشعه‌هایی مثل آلفا و بتا و گاما و ایکس باعث نابودی سلول‌های سرطانی می‌شوند. همچنین استفاده از پرتودرمانی باعث جلوگیری از متاستاز خواهد شد. تعداد جلسات پرتو درمانی بنا به وضعیت سرطان و وضعیت بیمار تعیین می‌شوند.
۴. دارو‌های گیاهی موثر
در مقابل سرطان ریه، دارو‌های گیاهی هم می‌توانند به عنوان روش‌های درمانی موثری به کار گرفته شوند. برخی از دارو‌های گیاهی که به عنوان روش درمانی برای سرطان ریه مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از:
• ریشه کرفس
• ریشه جنسینگ
• ریشه پیاز
• برگ گیاه بومادران