اقتصاد۲۴- شیوا سپهری: نرخ تأمین مالی شبانه تضمین‌شده یا SOFR (Secured Overnight Financing Rate)، یک نرخ کاملاً مبتنی بر معاملات است که هزینه استقراض بین بانکی به‌صورت شبانه را منعکس می‌کند. این نرخ برای ناظران بسیار جذاب است، کمتر تحت تأثیر نوسانات بازار قرار می‌گیرد و توسط اوراق خزانه‌داری ایالات متحده تضمین می‌شود. به‌طور ساده، SOFR مانند "برچسب قیمت" برای مقدار پولی است که بانک‌ها برای استقراض کوتاه‌مدت از یکدیگر با استفاده از اوراق قرضه خزانه‌داری ایالات متحده به‌عنوان وثیقه پرداخت می‌کنند.
SOFR در واقع جایگزین LIBOR شده است که در خصوص پایداری و در دسترس بودن آن نگرانی‌هایی ایجاد شده بود. ژوئن ۲۰۲۳، تمام نرخ‌های LIBOR قطع شد و جای خود را به SOFR داد. در این مطلب، با مفهوم SOFR، نحوه محاسبه آن و تفاوت‌های کلیدی بین SOFR و LIBOR آشنا خواهیم شد.
نرخ SOFR چیست و چرا اهمیت دارد؟
نرخ تأمین مالی شبانه تضمین‌شده (SOFR) یک نرخ بهره مرجع برای مشتقات و وام‌ها (به دلار آمریکا) است که جایگزین LIBOR شده است. این نرخ‌ها از داده‌های واقعی معاملات استفاده می‌کنند که باعث می‌شود کمتر تحت تأثیر سوگیری قرار بگیرند و از این رو توسط ناظران ترجیح داده شوند. نرخ سوفر SOFR هزینه استقراض را به شکلی ایمن ثبت می‌کند.
تاریخچه SOFR
قبل از SOFR، LIBOR به‌عنوان نرخ مالی اصلی برای وام‌ها و معاملات بین بانک‌ها و سرمایه‌گذاران استفاده می‌شد. LIBOR بر اساس ارزیابی نرخ‌هایی که بانک‌های بزرگ از کشورهای مختلف از یکدیگر وام می‌گرفتند محاسبه می‌شد. این نرخ پنج ارز جهانی - دلار آمریکا (USD)، یورو (EUR)، پوند بریتانیا (GBP)، ین ژاپن (JPY)، و فرانک سوئیس (CHF) و هفت دوره زمانی مختلف سررسید را در بر می‌گرفت. البته نرخ سه‌ماهه دلار آمریکا رایج‌ترین نرخ LIBOR بود.
پس از رکود اقتصادی ۲۰۰۸، کاهش شدید فعالیت‌های اقتصادی باعث شد تا ناظران نسبت به اتکای بیش‌ازحد به LIBOR نگران شوند، زیرا نرخ‌های LIBOR عمدتاً بر اساس برآوردهای بانک‌های جهانی بود و نه معاملات واقعی. این نقطه ضعف در سال ۲۰۱۲ آشکار شد. زمانی که بیش از دوازده مؤسسه مالی به دست‌کاری در نرخ‌های LIBOR برای سود بیشتر در معاملات متهم شدند.
بیشتر بخوانید: نرخ بازگشت سرمایه چیست؟+ فرمول محاسبه
با وضع مقررات سختگیرانه بانکی پس از بحران مالی، کاهش شدید استقراض و معاملات بین‌بانکی رخ داد که اعتماد به LIBOR را بیشتر کاهش داد. با قوانین جدید که بانک‌ها را ملزم به عدم اشتراک‌گذاری داده‌های بین‌بانکی پس از ۲۰۲۱ می‌کرد، نیاز جهانی به یافتن نرخ جایگزین افزایش یافت. در سال ۲۰۱۷، فدرال رزرو کمیته نرخ‌های مرجع جایگزین را تشکیل داد و در این کمیته SOFR را به‌عنوان نرخ بهره مرجع جدید برای تمام معاملات دلاری معرفی کرد.
LIBOR در مقابل SOFR
LIBOR با SOFR تفاوت دارد، زیرا SOFR بر اساس معاملات واقعی در بازار قرارداد بازخرید یا رپو (repo) است، در حالیکه LIBOR بر اساس تخمین‌ها محاسبه می‌شود. همچنین، SOFR از نرخ‌های استقراض قانونی یا نادرست استفاده نمی‌کند و برعکس، از داده‌های واقعی معاملات استفاده می‌کند که آن را دقیق‌تر می‌سازد.
در ۳۰ نوامبر ۲۰۲۰، فدرال رزرو حذف نرخ LIBOR را اعلام کرد. تا پایان سال ۲۰۲۱، بانک‌ها موظف شدند که استفاده از LIBOR دلار آمریکا را به‌عنوان نرخ مرجع در تمامی قراردادها متوقف کنند. تاریخ ۳۰ ژوئن ۲۰۲۳ پایان LIBOR بود و نرخ SOFR به‌عنوان نرخ مرجع جدید دلار آمریکا انتخاب شد.
چالش‌ها و ملاحظات انتقال
به گزارش اقتصاد۲۴ تغییر به SOFR چالش‌های بزرگی را به‌ویژه در بازار مشتقات ایجاد می‌کند، اما تأثیر آن در تمام بخش‌های مرتبط با اعتبارات احساس خواهد شد.
چالش دیگر انتقال به SOFR این است که بسیاری از کشورها نرخ‌های جایگزین خود را شناسایی کرده‌اند. به‌عنوان مثال، بریتانیا SONIA (میانگین شاخص شبانه استرلینگ) را به‌عنوان نرخ برای وام‌های شبانه در معاملات استرلینگ خود انتخاب کرده است. بانک مرکزی اروپا نیز EONIA (میانگین شاخص شبانه یورو) را برای وام‌های بدون وثیقه شبانه انتخاب کرده است. بانک ژاپن نیز نرخ بهره سیاست‌گذاری خود را بر اساس TONAR (میانگین شبانه توکیو) قرار داده است.
سازمان‌هایی که در کشورهای مختلف فعالیت می‌کنند، باید با دقت نرخ‌های بهره مرجع بانک‌ها را بررسی کنند تا تصمیمات کلیدی خود را با آگاهی بیشتری اتخاذ کنند.
نرخ فعلی SOFR چقدر است؟
از ۲۲ آوریل ۲۰۲۴، نرخ فعلی SOFR برابر با ۵.۳۱ درصد است. لازم به ذکر است که میانگین SOFR به‌صورت مرکب در دوره‌های زمانی ۳۰، ۹۰، و ۱۸۰ روزه محاسبه می‌شود.