سحر گلی‌زاده، اقتصاد۲۴ - اگرچه بازار سهام مدتی است که روند کاملا صعودی را طی می کند، اما گاهی برخی از تحولات سیاسی این بازار را تحت تاثیر قرار داده و موجب اصلاح شاخص کل شده‌اند. در عین حال ورود ایران به لیست سیاه FATF با تحولات زودگذر سیاسی دیگر کمی تفاوت دارد، چرا که اثرات آن بلندمدت خواهد بود.
برخی از کارشناسان معتقدند با بازگشت ایران به لیست سیاه FATF ضمن دشوارتر شدن مبادلات پولی و تجاری اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی، همزمان بانک‌ها و موسسات مالی نیز به عنوان نهادهای مالی پرریسک وارد لیست سیاه جهانی خواهند شد که این موضوع باعث می‌شود هزینه‌های مبادله اقتصاد ایران بالاتر رود و شرکت‌های بخش خصوصی نیز دچار محدودیت‌های تازه‌ای شوند.
اما این سوال مطرح می شود که با توجه به اینکه در یک سال گذشته هیچ عاملی در افت شاخص بورس تاثیری نداشته است، آیا می توان گفت کرونا و FATF هم تاثیری بر بازار سهام ندارند؟
در عین حال همچنان این سوال جدی مطرح است که چرا با وجود بحران‌های متعددی (ترور سردار سلیمانی، سقوط هواپیمای اوکراینی بر اثر «خطای انسانی»، انتشار ویروس کرونا و این آخری قرار گرفتن در لیست سیاه FATF ) که طی چند وقت گذشته در ایران رخ داده است اما همچنان شاخص بورس در حال صعود است، در حالی که هر کدام از این بحران‌ها در گذشته بازار سرمایه را قفل و زمین گیر می کرد؟
در همین رابطه علی حیدری، کارشناس بازار سرمایه در گفتگو با خبرنگار اقتصاد ۲۴ مطرح کرد: FATF به زبان ساده یعنی بستن مرز‌های ایران به روی پول، یعنی بسته شدن هرگونه تراکنش‌های مالی برای بانک‌های ایران است.
وی افزود: قرار گرفتن ایران در لیست سیاه FATF و کشورهای اروپایی، با پایان سال مالی شرکت‌ها هم همراه بوده است که این نوعی تهدید جدی است و بهتر است مسئولان قبل از آنکه پرونده ایران به شورای امنیت ارجاع شود، راه حلی مطرح کنند چون در این شورا وضعیت از امروز بدتر می‌شود. همین عامل کافی است تا قیمت دلار در ماه‌های بعد به اوج خود برسد که این مسئله اگرچه برای صنایع صادرات محور، خوب است اما باعث افزایش تورم می‌شود؛ هرچند که این تورم قیمت سهام را نیز افزایش می‌دهد.
این کارشناس بازار سرمایه اظهار کرد: سود‌های بازار سرمایه برای سهامداران کلان است، نه برای سهامدار خرد. بیشتر این سودها برای سهامداران خصولتی و اقوام و آشنایان مسئولان است که به هر نحوی در شرکت‌های مربوطه، سمت و مسئولیت دارند.
حیدری با بیان اینکه انتشار ویروس کرونا در ایران و عدم اطلاع رسانی شفاف سبب می‌شود دیواری به نام اعتماد از میان مردم و مسئولان از بین برود، تصریح کرد: در حال حاضر ایران به دلیل بسته شدن تمام مرز‌ها برای واردات و صادرات، دیگر نمی تواند با کشورهای دیگر مبادله کند و اگر این شرایط ادامه دار باشد ما حتی نمی توانیم با دو کشور چین و روسیه مبادله ای داشته باشیم. از آنجایی که مواد اولیه صنایع برای عمده شرکت‌های ایرانی، از چین وارد می‌شود و در ادامه فشار‌ها بر روی چین سبب می‌شود که از فروش کالا هم صرف نظر کند در نهایت ضرر آن به شرکت‌های ایرانی می‌رسد و سبب می‌شود در مدت چهار تا پنج ماه شرکت‌های ایرانی با مشکل مواد اولیه و عدم دسترسی مناسب به دلار برای خرید مواد اولیه مواجه شوند و وقوع این دو با هم تهدید بزرگی است و فرض کردن آن که در این سناریو نوعی فرصت است، خوش بینانه محسوب نمی‌شود.
وی در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه هیچ عاملی در طول یک سال اخیر موجب افت شاخص بازار سرمایه نشده است آیا می‌توان گفت که FATF و کرونا هم نوعی تهدید علیه بورس نیستند؟ بیان کرد: رشد شاخص بورس، بدون هیچگونه عملیات اقتصادی در کشور زنگ خطری برای بدنه اقتصادی کشور است و دلیل آن هم این است که در کشوری که هیچگونه فعالیت اقتصادی صورت نگرفته ، چطور ممکن است که شاخص بورس رشد کند. این فرضیه فقط در شرایط تورمی ایجاد می شود.
این کارشناس اقتصادی خاطرنشان کرد: فشار‌های بین المللی تاثیر خود را بر شاخص بورس گذاشته است و کارایی شرکت‌ها به ۱۰ درصد رسیده است و عمده آن‌ها هم در حال بسته شدن هستند و می‌شود عنوان کرد که ۳۰ تا ۴۰ درصد از شرکت‌هایی که در بازار سرمایه وجود دارند، ثبت شده نیستند و یا موقعیت فیزیکی ندارند. فشار‌های بین المللی برخلاف گفته های مسئولان بر بازارهای اقتصادی و سهام فشار وارد کرده و آنچه که از بازار سهام تحت عنوان سود برداشت شد، برابر است با کاهش ارزش میزان سرمایه‌ای که داشتند.
حیدری اضافه کرد: میزان تورمی که در عمق جامعه حاکم است به همان میزان هم در بازار سرمایه وجود دارد و با افزایش قیمت دلار در سال آینده، بسیاری از سهام‌های صادرات محور هم افزایش قیمت خواهند داشت. چون دولت در سال ۱۳۹۸ کار اقتصادی انجام نداده است به همین خاطر رشد شاخص و بزرگنمایی آن یک نوع دستاورد در زمینه عمومی برای دولت محسوب می‌شود به همین دلیل دولت برای جا انداختن بازار سرمایه، به تبلیغ آن کمک می‌کند که در پایان سال به عنوان نوعی دستاورد برای خود ذکر کند و این کار غلطی است که به درستی انجام داده می‌شود.
ارزشگذاری سهام تنها بر مبنای سودآوری تعیین نمیشه بلکه ارزش دفتری دارایی های شرکت هم در تعیین قیمت سهام نقش بسزایی داره. یعنی درسته که ایران خودرو بازای هر سهم زیان ساخته ولی ارزش روز دارایی های شرکت چه دارایی های ثابت چه جاری و غیرتجاری اگر بر تعداد کل سهام شرکت تقسیم کنید حتی قیمت بالاتری از ان چیزی که روی تابلوی معاملاتی میبینید خواهد بود. شما ارزش صدها هکتار زمین و سوله ها و هزاران متر زیربنا و ربات ها و لایسنسها و ماشین آلات ایران خودرو رو را فکر میکنید چقدر با تورم امروز ارزش داره؟ فکر کنم الان پاسخ سوالتان رو گرفتید. ارزش جایگزینی هم مهمه یعنی اگر همین امروز شما بخواهید شرکتی با ابعاد ایران خودرو را ایجاد کرده و ماشین تولید کنید چقدر باید با تورم وحشتناک الان هزینه کنید. پس قیمت تابلوی معاملاتی فقط به سودآوری بستگی نداره چون سهام یه جور داراییه. شما وقتی سهام میخرید انگار دارید زمین و ساختمان شرکت را که در بهترین نقاط زمین دارند رو میخرید. مثلا سهام بکام رو ببینید بازآی هر سهم فقط چهل تومن سود ساخته ولی قیمتش یازده هزاره. چرا ؟ چون کارخانجات شهید قندی در یزد زمین کارخونش صد هکتاره با دویست هزار متر زیربنا. و کابل های پیشرفته تولید میکنه مثل فیبر نوری و ... . شما الان در یزد بخوای صد هکتار زمین بخری با دویست هزار متر زیر بنا چقدر باید پول بدی. دیوارش کنی. نفرات بیاری و ... . پس اون نماینده مجلس ... که اسمشو نمی گم میاد حرف زیادی میزنه میگه بورس حبابه این چیزا رو نمی دونه. امیدوارم توضیحاتم قانع کننده بوده باشه.