در واقع، تکمیل زنجیره‌های ارزش در صنعت فولاد ازجمله راهکارهایی است که می‌تواند منجر به جهش تولید و رونق هرچه بیشتر صنایع معدنی کشور شود.
خداداد غریب‌پور، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رئیس هیئت عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران، از چشم‌انداز اجرای طرح‌های معدنی در سال 1399 می‌گوید.
با توجه به وضعیت کنونی فروش نفت در بازارهای جهانی و ضرورت تأمین ارز موردنیاز کشور، معدن و صنایع معدنی نقش مهمی بر عهده دارند. چه نقش و سهمی را می‌توان برای این بخش در حوزۀ جهش تولید در نظر گرفت؟
امسال می‌توانیم در بخش معدن و صنایع معدنی با افزایش استخراج و تولید، صادرات را افزایش دهیم. بر این اساس، بخش معدن و صنایع معدنی بین 20 تا 25 درصد صادرات غیرنفتی کشور را به خود اختصاص داده است و در این خصوص نیز خوشبختانه عملکرد بسیار موفقی داشته است.
در این میان، نکتۀ حائز اهمیت آن است که ازآنجاکه محصولات معدنی و صنایع معدنی صادراتی ایران در تعداد زیادی از کشورهای دنیا معامله می‌شود، خطر آن برای صادرات کمتر است؛ بنابراین این کالاها همچون نفت نیستند که تنها چند کشور محدود خریدار آن‌ها باشند. می‌توانیم محصولات معدنی را به نقاط مختلف دنیا صادر کنیم.
به‌هرحال، امسال با تدبیر مقام معظم رهبری «جهش تولید» نام‌گذاری شده است. این امر در ادامۀ نام‌گذاری سال‌های پیش، برنامه‌ای بلندمدت و هدف‌دار است که حرکت براساس آن می‌تواند کشور را به نقطۀ مطلوب خود نزدیک کند. واقعیت آن است که جهش تولید مفهومی عینی است که در سال ۹۹ در بخش معدن و صنایع معدنی محقق خواهد شد؛ چراکه این جهش، مرهون مجموعۀ برنامه‌ها و اقداماتی است که سازمان ایمیدرو طی سال‌های اخیر با مشارکت بخش خصوصی و در راستای سیاست‌های دولت و وزارت صنعت، معدن و تجارت اجرایی کرده است.
به عبارت دیگر، سرعت گرفتن اجرای طرح‌های توسعه در زنجیرۀ فولاد، مس، آلومینیوم، سرب و روی و حتی طلا، از یک‌سو و ورود گام‌به‌گام پروژه‌های جدید به مدار تولید از سوی دیگر، دلیلی آشکار بر این امر است. ایمیدرو با هماهنگی بخش خصوصی، امسال برنامۀ راه‌اندازی 2.3 میلیارد دلار طرح توسعه‌ای جدید را پیش رو دارد. این طرح‌ها 8 هزار و 300 شغل مستقیم و ۶۴ هزار شغل غیرمستقیم ایجاد می‌کند، بنابراین در مجموع، بیش از ۷۰ هزار نفر به‌طور مستقیم و غیرمستقیم از این حوزه صاحب کار و درآمد می‌شوند.
بُعد دیگر این طرح‌ها این است که کشورمان نیز از ثمرات افزایش تولیدات این بخش بهره‌مند خواهد شد. در این میان، ایمیدرو، پیش از این، کارگروهی را برای نظارت بر تحقق اهداف توسعه‌ای این طرح‌ها تشکیل داده که پایش مستمر، بررسی و برطرف کردن نقاط بحرانی حوزه‌های تولید و توسعه را بر عهده دارد. با چنین تجربه‌ای بنا داریم در سال ۹۹ نیز کارگروهی را با حضور نمایندگان همۀ شرکت‌های بزرگ برای تحقق جهش تولید در بخش معدن و صنایع معدنی و رفع موانع آن ایجاد کنیم.
آیا امسال برای میزان صادرات محصول معدنی به بازارهای جهانی هدف‌گذاری شده است؟
بله، این هدف‌گذاری صورت گرفته است؛ به این معنا که ایران همه‌ساله، حدود 10 تا 11 میلیون تن فولاد به سایر کشورهای دنیا صادر می‌کند اگر شرایط به همین شکل فعلی ادامه یابد، حتما به هدف‌گذاری‌های صورت‌گرفته خواهیم رسید و درعین‌حال، به همین میزان می‌توانیم صادرات فولاد را تجربه کنیم.
اجرای طرح‌های توسعه‌ای ایمیدرو در سال جهش تولید چگونه خواهد بود؟
ما امسال بیش از 2 میلیارد دلار طرح در حوزۀ معدن و صنایع معدنی افتتاح خواهیم کرد و در کنار آن، حدود 8 هزار نفر نیز به‌صورت مستقیم، مشغول به کار خواهند شد که این‌ها به‌صورت مستقیم در جهش تولید مؤثر است، به‌هرحال هر طرحی که به بهره‌برداری می‌رسد، بخشی از بار تولید و اشتغال کشور را بر عهده می‌گیرد.
فولاد جزو صنایع یکه‌تاز در حوزۀ صادرات محصولات معدنی است. مشخصا برای بخش فولاد چه برنامه‌ای دارید؟
صادرات فولاد ایران حدود 4 میلیارد دلار است و سالانه برنامۀ صادرات بین 3 تا 4 میلیارد دلار را دنبال می‌کنیم.
امسال نیز همین هدف‌گذاری شده و امیدواریم بتوانیم کار را به نحوی پیش ببریم که همین میزان صادرات را حفظ کنیم. به‌هرحال ارتقای میزان صادرات نیز در دستور کار است.
در حوزۀ اجرای طرح‌ها و پروژه‌هایی که تکمیل‌کنندۀ زنجیرۀ تولید فولاد هستند، چقدر وارد عمل شده‌اید و این بخش چقدر از نظر سیاست‌گذار بخش معدن و صنایع معدنی حائز اهمیت است؟
واقعیت آن است که ما در مجموعۀ سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران طرح‌های مختلفی را برای اجرا به‌منظور توسعۀ طرح‌های معدنی کشور در دستور کار داریم که اجرای دقیق آن‌ها نه‌تنها می‌تواند در حوزۀ رونق تولید مؤثر باشد، بلکه جهش تولید را هم رقم خواهد زد.
بیشتربخوانید:ایراد‌های مرکز پژوهش‌های مجلس به قیمت گذاری فولاد
در واقع، بر اساس برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته از سوی ایمیدرو، تمامی بخش‌های زنجیرۀ فولاد برای ما حائز اهمیت است؛ به این معنا که در مجموعۀ ایمیدرو، هم سنگ‌آهن برای ما ارزشمند است و هم طرح‌های پایین‌دستی صنایع فولاد برای سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران حائز اهمیت است. به این معنا که حوزۀ تأمین سنگ‌آهن، فرآوری و سایر بخش‌های زنجیرۀ فولاد برای ما بسیار مهم است.
در واقع، بر اساس برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته از سوی ایمیدرو، تمامی بخش‌های زنجیرۀ فولاد برای ما حائز اهمیت است؛ به این معنا که در مجموعۀ ایمیدرو، هم سنگ‌آهن برای ما ارزشمند است و هم طرح‌های پایین‌دستی صنایع فولاد برای سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران حائز اهمیت است. به این معنا که حوزۀ تأمین سنگ‌آهن، فرآوری و سایر بخش‌های زنجیرۀ فولاد برای ما بسیار مهم است.
آیا شما در حوزۀ صنایع فولاد نیز هدف‌گذاری کرده‌اید؟
ما در حوزۀ کنسانتره، امسال طرح کنسانترۀ فولاد مبارکه و کنسانترۀ فولاد خوزستان را افتتاح خواهیم کرد و طرح‌هایی را در مجموعۀ چادرملو و گل‌گهر پیش‌بینی کرده‌ایم که امیدواریم با اجرای آن‌ها بتوانیم بخشی از زنجیرۀ فولاد خود را در حوزه تولید و رونق آن، پرقدرت‌تر پیش ببریم.
همان‌طور که می‌دانید، در واپسین هفته‌های سال گذشته، دو شرکت فولاد مبارکه و ملی صنایع مس افزایش سرمایه داشتند؛ اما به‌سبب مشکلات ناشی از ویروس کرونا، افزایش سرمایه را به آینده‌ای نزدیک موکول کردند و پس از آن نیز دیگر شرکت بزرگ سنگ‌آهن (چادرملو)، قرار دارد.
این برنامه (افزایش سرمایه) در واقع ضامن رشد و جهش تولید در زنجیرۀ فولاد خواهد بود. در همین حال، هدایت هزاران میلیارد تومان از سود انباشتۀ شرکت‌های بزرگ به سمت توسعه، اوج‌گیری اجرای پروژه‌ها را در پی خواهد داشت. تأثیر برنامه‌ای که ایمیدرو در دو سال گذشته همواره پیگیر آن بوده در سرعت گرفتن طرح‌های توسعه مشاهده می‌شود.
البته باید تأکید کرد که پایۀ فعالیت بخش‌های معدن و صنایع معدنی اکتشافات است؛ ازاین‌رو طی یک سال و نیم گذشته ۴۰۰ هزار کیلومترمربع به فعالیت‌های این بخش افزوده شده که بی‌سابقه‌ترین فعالیت اکتشافی در طول تاریخ معدنی کشور است. حاصل این اکتشافات تاکنون کشف ۷۶۰ محدودۀ امیدبخش بوده که برای ۲۸۰ محدودۀ آن، درخواست صدور پروانه شده است.
این اکتشافات معادن جدیدی را به کشور معرفی خواهد کرد که قطعا در جهش تولید نقش مهمی خواهد داشت.
در حوزۀ احیای معادن راکد کار را به چه نحوی پیش خواهید برد؟
در حوزۀ احیای معادن راکد کار را به چه نحوی پیش خواهید برد؟
سازمان ایمیدرو همچنین در سال ۹۹ همچون سال قبل، پروژۀ احیای معادن راکد بخش خصوصی را با برنامه‌ای وسیع‌تر به اجرا درمی‌آورد که خود گامی در جهت تأمین خوراک و جهش تولید در بخش معدن و صنایع معدنی به شمار می‌آید. در سال گذشته ۱۴۶ معدن احیا شد که بخشی از آن‌ها وارد مدار تولید شده‌اند و برای سال جدید نیز احیای ۲۰۰ معدن را در برنامه داریم و پیش‌بینی این است که با فعال‌سازی کامل این معادن، سالانه 3 هزار شغل در این بخش ایجاد و بخش قابل‌توجهی از خوراک کارخانه‌های فرآوری از این معادن تأمین شود.
در این میان افزایش دوبارۀ سرمایۀ صندوق بیمۀ سرمایه‌گذاری فعالیت‌های معدنی و رسیدن به رقم ۵۰۰ میلیارد تومانی یکی از اجزای این برنامه توسعه‌ای است که هدف جهش تولید را پیگیری می‌کند. البته در سال گذشته سرمایۀ این صندوق زیرمجموعۀ ایمیدرو، از ۱۱۰ میلیارد به ۳۵۰ میلیارد تومان رسیده بود و این رقم برای سال پیش رو ۵۰۰ میلیارد تومان خواهد شد.
به این موارد باید برنامۀ رسیدن ظرفیت تولید فولاد به ۱۰ میلیون تن در منطقۀ ویژه خلیج فارس را اضافه کرد. بخشی از این برنامه تاکنون اجرایی شده و به تولید رسیده و بخش دیگر آن با مشارکت شرکت‌های واقع در منطقه عملی می‌شود.
همچنین در شرقی‌ترین ساحل کشور یعنی چابهار برنامه‌ای مشابه در دست اجراست، به‌طوری‌که سواحل مکران، میزبان اجرای ۱۰ میلیون تن فولاد شود.
خوشبختانه با پیگیری‌های ایمیدرو، موضوع تأمین انرژی آن مورد موافقت دستگاه‌های بالادستی قرار گرفته و شورای عالی مناطق آزاد هم برای تحقق این برنامه، همکاری نزدیکی با این سازمان دارد. به‌هرحال، ارزآوری بخش معدن و صنایع معدنی است که ضمن رشد دورقمی صادرات طی ۱۱ ماه سال قبل، سهم رو به افزایش از صادرات کل کشور را بر عهده گرفته و امروز نقش ویژه‌ای در صادرات غیرنفتی کشور ایفا می‌کند.
دستاوردهای فوق در شرایطی برای اقتصاد کشور حاصل شده که این حوزه تحت تحریم‌های چندباره و پیچیدۀ دولت آمریکا قرار گرفته، اما توانمندی‌های این بخش همراه با راهبری سازمان ایمیدرو و نیز حمایت‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت و به‌ویژه بانک مرکزی، سبب شکستن سد تحریم‌ها در برابر ارزآوری کشور شد.
به واقع رشد تولید، صادرات، ارزآوری، اکتشافات، اجرای طرح‌های توسعه و مدیریت کلان حاکم بر آن، جملگی نویدبخش رونقی از جنس جهش تولید برای این حوزه از اقتصاد خواهد بود که در سال جاری مملوس‌تر از گذشته به ثمر می‌نشیند.
اجرای طرح نورد 2 فولاد مبارکه چقدر در دستور کار ایمیدرو برای حمایت قرار دارد؟
طرح نورد 2 فولاد مبارکه نیز ازجمله طرح‌های بسیار ارزشمند در حوزۀ معدن و صنایع معدنی کشور به شمار می‌رود که حمایت از آن نیز در دستور کار سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران قرار دارد.
این طرح کاملا توجیه فنی و اقتصادی دارد و از سوی فولاد مبارکه در مراحل اجرایی کار است. این طرح که به‌منظور تولید ورق‌های خاص فولادی طراحی شده است، می‌تواند تأمین‌کنندۀ نیاز کشور باشد.
وزارت صنعت چقدر در این طرح ورود کرده و چه اقدامات حمایتی از آن انجام داده است؟
ما در خصوص طرح نورد 2، منابع لازم را از محل افزایش سرمایه برای فولاد مبارکه تأمین کردیم. همان‌طور که می‌دانید، یکی از مهم‌ترین موارد در اجرای این طرح نیز تأمین مالی لازم برای آن بود و ما از محل افزایش سرمایۀ فولاد مبارکه تلاش کردیم این طرح را تأمین مالی کنیم.
اکنون مشکلی در این حوزه وجود دارد؟
خیر، هم‌اکنون تأمین مالی نیز صورت گرفته و مجوزهای لازم کسب شده است. به‌هرحال خود فولاد مبارکه هم اعلام کرده که بعد از اتمام دورۀ بحرانی شیوع کرونا، حتما این طرح را افتتاح خواهد کرد.
این طرح مشکلی ندارد و تأمین مالی لازم برای آن نیز صورت گرفته است. به‌هرحال ایمیدرو، هم در دورۀ کوتاه‌مدت و هم در میان‌مدت و بلندمدت، برنامه‌ای برای پیشبرد اهداف دولت در حوزۀ معدن و صنایع معدنی تدوین کرده است. تلاش ما بر آن است که در حوزۀ معدن و صنایع معدنی راهکارهایی را به کار ببندیم که این صنعت بتواند جهش کند.
بر این اساس با توجه به دانش فنی خوبی که در این بخش وجود دارد، سرمایۀ خوبی در این بخش متمرکز شده و هم بازارهای داخلی و هم بازارهای جهانی می‌توانند ما را به اهداف نزدیک کنند. به‌هرحال نورد 2 نیز ازجمله طرح‌های موفق برای تکمیل زنجیرۀ تولید و تأمین ورق‌های فولادی است که ثمرات خود را خواهد داشت؛ این در حالی است که وارد مدار شدن کنسانترۀ ۵ میلیون‌تنی فولاد مبارکه در سنگان و 2.5 میلیون‌تنی گندلۀ فولاد خوزستان در سنگان می‌تواند بخش مهمی از جهش تولید در بخش فولاد باشد.
این در حالی است که به دلیل این‌که تیم مدیریتی سازمان ایمیدرو در چند سال اخیر توسعه را در قالب استراتژی جدیدی پیگیری کرده و توجه وافری به سایر اجزای این پیکره داشته است؛ به‌طوری‌که در جایگاه سازمان راهبر بخش معدن و صنایع معدنی، ضمن پیگیری توسعه و پشتیبانی از شرکت‌های خصوصی، افزایش سرمایه و هدایت سود انباشته بنگاه‌های بزرگ را در همین مسیر تعریف کرده که اینک ثمرات آن در حال عیان شدن است.
منبع: فولاد مبارکه