اقتصاد۲۴ -بالا رفتن پی در پی قیمت‌ها و افزایش قیمت دلار و سکه باز هم بحث ونزوئلایی شدن اقتصاد ایران را بر سر زبان‌ها انداخته است، موضوعی که با کسری بودجه دولت و نحوه جبران آن، احتمال تورم و یا حتی ابرتورم در اقتصاد کشور را از ذهن دور نخواهد کرد. با این همه، اما برخی دیگر معتقدند راهکار‌هایی مانند انتشار اوراق بدهی توسط دولت و کاهش فشار کسری بودجه دولت به پایه پولی، شکل گیری ابرتورم حداقل در آینده نزدیک را منتفی می‌کند.
با این همه، اما سعید مسگری کارشناس و پژوهشگر اقتصادی معتقد است مسئله اقتصاد ایران ونزوئلایی شدن نیست بلکه مسئله تبدیل ایران به عنوان یک مورد جدید از شکست اقتصادی در جهان است، موضوعی که می‌توان دهه آینده اقتصاد ایران را با دشواری شدید روبرو کند.
مسگری در گفتگو با اقتصاد ۲۴ و در توضیح این ماجرا می‌گوید: چند سال پیش بحث ونزوئلایی شدن اقتصاد ایران مطرح شد که با فروکش کردن تورم این بحث تا اندازه‌ای فراموش شد تا اینکه دوباره در سال‌های ۹۷ و ۹۸ تورم بالا رفت و البته در سه ماهه نخست سال ۹۹ نیز باز هم شاهد افزایش تورم بودیم.
وی می‌افزاید: کسری بودجه شدید دولت و تورم بالا دوباره بحث ونزوئلایی شدن و شکل گیری یک ابر تورم در اقتصاد را داغ کرده است. به نظر می‌رسد موضوع مغفول مانده در این بحث این است که برای برخوردن به بحران و دچار مشکل شدن یک اقتصاد تنها ابرتورم و ونزوئلایی شدن نیست. در واقع تنها الگوی بحران اقتصادی کشور ونزوئلا نیست که هر وقت بخواهیم راجع به بحران صحبت کنیم این کشور را مثال می‌زنیم.
این پژوهشگر اقتصادی تشریح می‌کند: ابرتورم یک موضوع پیچیده است و به راحتی نمی‌توان گفت ما در آن مسیر قرار گرفتیم. طی دو سال گذشته پایه پولی نسبت به میانگین چند سال گذشته جهش چشمگیری نداشته است. ابرتورم به معنای آن است که قیمت‌ها هر دو ماه یکبار دو برابر شوند و در سال قیمت‌ها دو به توان شش شوند که باید گفت که اقتصاد ایران با این مسئله روبرو نیست.
ونزئلایی شدن یا ایران شدن؟
وی در پاسخ به این سوال که در آینده امکان حرکت به سمت ابرتورم مدنظر یا همان ونزوئلایی شدن وجود دارد یا خیر؟ گفت: به نظر نمی‌رسد نشانه‌ای مبنی بر حرکت به این سمت وجود داشته باشد. دولت اوراق منتشر می‌کند و بخشی از کسری بودجه جبران خواهد شد بنابراین اینگونه نیست که کسری بودجه به سمت پایه پولی حرکت کند.
مسگری تصریح می‌کند: اما به نظر می‌رسد مهمترین خطری که اقتصاد ایران را حتی با فرض ونزوئلایی شدن و وجود ابرتورم تهدید می‌کند خطر ایران شدن است.
این اقتصاددان می‌افزاید: این یعنی آنکه ایران به عنوان یک نمونه از کشور بحران زده در دنیا شناخته شود. راه‌هایی که اقتصاد‌ها به سمت نابودی، گسترش فقر و بحران می‌روند متعدد است و این نیست که تنها ونزوئلایی شدن یک بحران باشد.
رنج ۵۰ ساله اقتصاد از بی تدبیری
مسگری می‌گوید: ایران طی ۵۰ سال اخیر مسیری را در پیش گرفته که در حال حاضر تبدیل به یک کیس و مورد جدید شده است و سایر کشور‌ها بگویند مراقب باشیم که تبدیل به الگوی اقتصادی ناموفقی به اسم ایران نشویم.
وی خاطرنشان می‌کند: مشکل این است که در طول همه دولت‌ها از اواخر دهه ۴۰ تا به امروز سیاست‌های غلطی را در پیش گرفتیم که این خرده چالش‌ها روی هم تلنبار شده و امروز تبدیل به بحران‌های عمیق در اقتصاد شده است.
این کارشناس اقتصادی می‌گوید: اقتصاد ایران با چندین ابرچالش مهم که در طول سالیان متمادی شکل گرفته است دست و پنجه نرم می‌کند. این چالش‌ها توسط تحریم‌ها در دهه ۹۰ تعمیق شده اند. در دهه ۸۰ هم این مشکلات وجود داشت، اما با پول نفت روی آن‌ها سرپوش می‌گذاشتیم و به چالش‌ها مسکن تزریق می‌کردیم، اما در حال حاضر که پول نفت نیست این مسائل خود را نشان می‌دهد.
مسگری با بیان اینکه در دهه ۹۰ با اوج مشکلات روبرو بودیم، اظهار می‌کند: از میانگین رشد ۳ درصدی فاصله گرفته و به یک درصد رسیده ایم. میانگین رشد نقدینگی که ۲۵ درصد بوده نزدیک به ۳۰ درصد شده است و در دهه آینده این چالش‌ها بیشتر خواهد شد.
وی می‌افزاید: مشکلاتی مانند بودجه ریزی سنتی و غیر عملیاتی، بودجه جاری زیاد، نظام مالیاتی معیوب، وابستگی به درآمد‌های نفتی، چالش بودجه عمرانی و ... ابرچالش صندوق‌های بازنشستگی که بیش از ۷۰ درصد بودجه رفاهی کشور را می‌بلعند و اکثر این صندوق‌ها ورشکسته اند و دولت به این‌ها برای پرداخت حقوق پول می‌دهد.
مسگری یادآور می‌شود: ابرچالش نظام بانکی، معوقات بانکی و نبود استاندارد‌ها که هر کدام جزئیات مفصلی را در خود دارند اقتصاد ایران را به سمت یک بحران تمام عیار پیش می‌برند.
حکمرانی اقتصادی اصلاح نشود تبدیل به مورد جدید در دنیا می‌شویم
مسگری می‌گوید: باید به فکر اصلاح ابرچالش‌ها باشیم. اگر این مشکلات ساختاری را برطرف نکنیم تبدیل به یک نمونه جدید از بحران در جهان تبدیل خواهیم شد به نام ایران که کشور‌ها مراقب خواهند بود تا به ایران تبدیل نشوند.
وی بابیان اینکه اقتصاد ایران سالهاست که دچار رکود تورمی است، اظهار می‌کند: ایران همواره رشد اقتصادی پایینی داشته است که به جز سال‌های معدودی این رشد همواره کم بوده است و در دهه آینده ممکن است میانگین رشد اقتصادی نزدیک به صفر شود.
این پژوهشگر اقتصادی تصریح می‌کند: اگر نگران اقتصاد کشور هستیم باید به فکر حل چالش‌های ساختاری مانند نظام بودجه ریزی، کاهش رشد نقدینگی، ایجاد درآمد‌های پایدار و سالم برای دولت، شکل گیری بازار‌های عمیق مالی و حل مشکلات نظام بانکی و صندوق‌های بازنشستگی باشیم. تردیدی نیست که نظام حکمرانی اقتصادی کشور باید اصلاح شود و اگر این اتفاق رخ ندهد دهه آینده سخت‌تر خواهد شد، ولی اگر تصمیم به اصلاحات ساختاری گرفته شود دهه نود تبدیل به نقطه عطفی در اقتصاد خواهد شد.
وی می‌گوید: تبدیل اقتصاد ایران با رشد مداوم صفر و تورم با میانگین همیشگی بالای ۲۰ درصد در دهه آینده بیشتر از ونزوئلایی شدن اقتصاد است. شکل گرفتن یک رکود تورمی مستمر و طولانی با رشد بسیار اندک خطری است که اقتصاد ایران را تهدید می‌کند.
مسگری یادآور می‌شود: اقتصاد ایران نیاز به اصلاحات جدی دارد. اگر می‌خواهیم تبدیل به یک الگوی شکست خورده جدید در دنیا نشویم باید از علم اقتصاد و کارشناسان اقتصادی برای اصلاح ساختار‌ها بهره ببریم و تا دیر نشده است این اتفاق باید رخ دهد.