فاجعه تاریخی نقدینگی در اقتصاد

اقتصاد۲۴- هنگامی که دونالد ترامپ اعلام کرد کشورش از برجام خارج می‌شود شاید کسی تصور نمی‌کند روند حوادث به سمتی پیش روند که با خالی شدن قدرت تحریم‌ها موجی از یک بیماری ناشناخته فشار را بر اقتصاد ایران و این بار بر تمام جهان حاکم کند. انتظار می‌رفت پس از دو سال اثرات فشار تورمی خارج شود و حتی پیش‌بینی صندوق بین‌المللی پول پایان رشد منفی در اقتصاد کشور بود، اما سه ماه قبل از آغاز امسال یک بیماری ناشناخته از چین سردرآورد و در مدتی کوتاه تمام مرز‌ها را درنوردید تا حالا نه تنها پیش‌بینی این نهاد بین‌المللی از رشد اقتصادی ایران بلکه از کل جهان منفی شود و این در حالی است که هر روز پایان شیوع کرونا در جهان در حالتی از ابهام بیشتر قرار می‌گیرد.

حیدر مستخدمین حسینی، کارشناس امور اقتصادی، در رابطه با آسیب شناسی اقتصادی کشور گفت: اکنون شرایط به گونه‌ای است که هم مردم و هم دولت درگیر مشکلات هستند و به باور من هیچگاه چنین پیچیدگی در اقتصاد ایران وجود نداشته است. این در حالی است که ایران در طول تاریخ جنگ‌های فراوان و قحطی‌هایی داشته است مانند جنگ جهانی اول. ولی آن شرایط یک وضعیت عام بود که اقتصاد جهان درگیر آن بود. امروز شرایط اقتصادی ایران متفاوت از وضعیت جهان است و در حالی که کشور پر از منابع و نیروی انسانی و متخصص داریم دچار این وضعیت عجیب شده‌ایم.

بیشتر بخوانید: نقدینگی به ۲۶۵۱ هزار میلیارد تومان رسید

 

او افزود: یکی از نکاتی که پیش از پرداختن به جنبه‌های آسیب‌های اقتصادی موجود باید به نداشتن برنامه دقیق در کشور اشاره کنیم. اگر هم برنامه توسعه‌ای وجود دارد تنها نوشته می‌شود، اما در مرحله عمل چندان به عملی شدن آن توجه نمی‌شود. این مهم به تدریج بدنه کارشناسی را از نظام تصمیم گیری جدا کرده است. اکنون هم اگر به خبرگزاری‌ها بنگریم متوجه انواع نظرات و بدیل‌ها می‌شویم، اما دولت‌ها اغلب نسبت به این مسائل بی توجه هستند و تنها به بدنه محدود خود اکتفا می‌کنند.

معاون اسبق رییس کل بانک مرکزی با اشاره به نحوه برنامه نویسی در جهان گفت: در اغلب کشور‌ها دولت برنامه‌های خود را با متخصصان درمیان می‌گذارد و حتی بابت این به آن‌ها حق‌الزحمه می‌دهد. اما در کشور ما کارشناسان بدون هیچ چشم‌داشتی و از سر دلسوزی تلاش می‌کنند تا راه‌های بهتری برای کشور پیدا کنند، اما دولت توجه لازم را به آن‌ها نمی‌کند. گاهی هم اگر اقدام به استفاده از نظر کارشناسی کند پس از گذشت زمان موثر چنین می‌کند که در این مورد، چون بیماری اگر بیماری در زمان لازم درمان نشود نسخه درمانی هم تغییر می‌کند و نسخه اولیه اثر چندانی ندارد.

معاون اسبق وزیر اقتصاد تاکید کرد: متاسفانه با وجود مشکلات فراوان در اقتصاد ما دولت‌ها ترجیح می‌دهند که دوره خود را صرفا تمام کنند. متاسفانه همین عاملی می‌شود که این بار با افزایش بدهی، نارضایتی معیشتی و مشکلات وسیع مربوط به فقر دوره به اتمام برسد که قطعا تبعاتی به همراه خواهند داشت.

مستخدمین حسینی در رابطه با مشکلاتی که هم اکنون و به شکل مبرم در اقتصاد وجود دارند و باید هر چه سریعتر مرتفع شوند تصریح کرد: البته نظرات خود را بار‌ها گفته‌ایم، اما اثری نداشته است، ولی بازهم می‌گویم. مشکل اصلی ما در بخش فضای کسب و کار است و دولت و مجلس باید هر چه سریعتر محدودیت‌های نالازم در این بخش را هرچه سریعتر رفع کنند. انتظار می‌رود مجلسی که با شعار‌های انقلابی روی کار آمده در عمل جدی باشد.

وی گفت: از سوی دیگر اصلاح ساختار اقتصادی کشور هم ضروری است. ما ساختاری بیمار داریم و این مهم آنچنان ناکارآمد شده که حتی رهبری نیز درپیامی از مجلس خواست ریل گذاری اقتصاد کشور را تصحیح کند که حداقل به باور من بیانگر نارضایتی ایشان از ریل گذاری اقتصادی است. همچنین رهبری بر اصلاح خطوط اصلی اقتصادی ملی و اهمیت اشتغال تاکید کردند. به باور من اگر دولت تنها هدف خود را افزایش نرخ اشتغال هم می‌گذاشت اکنون شرایط کشور هم در تولید صنعتی و هم در رفاه اجتماعی به مراتب بهتر از امروز بود.

او خاطرنشان ساخت: این میان مسئولان هم گاهی به تناقض گویی می‌افتند مثلا از یکسو گفته می‌شود دلار از مبادلات اقتصادی کشور حذف شد، ولی بعد از مدتی رییس کل بانک مرکزی می‌گوید قصد انتشار اوراقی با زمینه یورو دارند تا از این طریق نقدینگی موجود در بازار را جمع کنند. حال معلوم نیست بالاخره نقش ارز‌های خارجی در کشور ما چیست؟ یا مثلا آقای همتی گاهی پیش از جلسه شورای پول و اعتبار از طرح‌های پیشنهادی خود در اینستاگرام پرده‌برداری می‌کنند که در گذشته چنین رسمی نبوده است.

مستخدمین حسینی با اشاره به نواقص متعدد سیستم بانکی گفت: سیستم فعلی باید اصلاح شود، ولی اصلاحات آن به فراموشی سپرده شد این سیستم کاملا در خدمت ثروتمندان است و از چرخش منابع پولی کشور میان عموم جلوگیری میکند. به بیان ساده‌تر نظام بانکی کشور یکی از عوامل مهم افزایش شکاف طبقاتی در کشور است و اصلاح آن به طور کلی فراموش شد. با این نظام پولی نباید انتظار بهبود فضای کشور را داشت.

این کارشناس اقتصادی در رابطه با مشکل اصلی وضعیت فعلی ما افزود: حجم نقدینگی فاجعه تاریخی عصر ماست و متاسفانه این دولت که در ابتدای کار نقد‌های جدی به دولت دهم بابت افزایش نقدینگی داشت خود به رکورددار بیشترین افزایش نقدینگی دست یافت. اکنون هم بیشترین بدهی به نظام بانکی و تولید نقدینگی را این دولت به وجود آورد. با این همه دولت و مجلس باید مشخص کنند بالاخره بناست اقتصاد ایران سوسیالیستی باشد یا سرمایه‌داری؟ بناست اقتصاد دولتی باشد یا به بازار آزاد واگذار شد تا حداقل براساس آن نهادسازی شکل بگیرد.

این مدرس دانشگاه در رابطه با مساله معیشتی با اشاره به اثر کسری بودجه بر خلق نقدینگی گفت: کسری بودجه به رشد نقدینگی انجامیده است. در اقتصاد می‌گویند رشد نقدینگی مجموع تولید به علاوه تورم است. این در حالی است که در دو سه سال گذشته رشد اقتصادی کشور منفی بود پس هر چه بر نقدینگی افزوده شد بر موج تورمی سایه خواهد انداخت. مادامی‌که دولت نتواند نقدینگی کشور را حتی با کمک قوه قضاییه به سمت تولید بکشاند معیشت مردم روز به روز بدتر خواهد شد.

او تصریح کرد: نقدینگی بیش از ۲۷ هزار هزار میلیارد تومانی اگر به تولید نرود تورم همچنان ادامه خواهد یافت و هیچ چیز به اندازه تورم نمی‌تواند به فقر فقرا دامن بزند و ثروتمندان را با ثروت‌های باد آورده مواجه کند. در این شرایط دامن زدن به سیاست‌های تورم زا مصداق دست کردن در جیب مردم است و امیدوارم دولت دیگر از این روش استفاده نکند.