اقتصاد۲۴ - موضوع عرضه خودرو در بورس کالا ابعاد وسیعی پیدا کرده و احتمالاً این اتفاق به زودی رخ دهد. پیش از این ابراهیم رئیسی رئیس قوه قضائیه خواستار عرضه خودرو در بورس شده بود و البته رئیس انجمن خودروسازان نیز از ارائه پیشنهادی به رئیس‌جمهور مبنی بر عرضه خودرو در بورس در راستای حمایت دولت از بازار سرمایه خبر داده بود، موضوعی که می‌تواند دوباره دست شورای رقابت را از قیمت گذاری خودرو کوتاه کند.
در شرایط کنونی، نحوه قیمت‌گذاری و عرضه خودرو به بازار همه را ناراضی کرده به‌طوری‌که از یکسو قیمت‌گذاری دستوری مانع از رشد تولید و همچنین زیان مالی خودروسازان شده و از دیگر سو سیاست‌گذار خودرویی هم به‌دلیل تبعات آزادسازی قیمت، نمی‌تواند خودروسازان را در این امر دخالت دهد بنابراین مجبور است به نحوه تعیین قیمت از سوی شورای رقابت رضایت دهد.
پیش از این تعیین قیمت ۵ درصد کمتر از حاشیه بازار، با انتقادات فراوان همراه شد با این حال، اما پیشنهاد قیمت گذاری خودرو در بورس هر چند جزئیات آن معلوم نیست، اما می‌تواند به واقعی‌تر شدن قیمت خودرو کمک کند.
برخی کارشناسان معتقدند در صورت تحقق چنین خبری به شرط اطمینان از تامین کامل خودرو برای متقاضیان، شیوه نرخ گذاری دستوری توسط شورای رقابت به فراموشی سپرده خواهد شد.
هر چند بعید است به‌طور کامل اختلاف قیمت با بازار به صفر برسد، اما بدون شک تاثیر قابل توجهی در بازار خودروی داخلی و از آن جدی‌تر در ارزش سهام خودرویی‌ها خواهد گذاشت.
پیش‌تر عنوان شد که بورس کالا دستورپذیر نیست و جذابیت این نوع عرضه برای خودروسازان نیز به واسطه ماده ۱۸ قانون توسعه ابزار‌های مالی و نهاد‌های مالی است. در این ماده عنوان شده که دولت مکلف است کالا‌های پذیرفته شده در بورس کالا را از نظام قیمت‌گذاری خارج کند.
باید توجه داشت که این قانون در صورت اجرا می‌تواند یک ابزار قدرتمند برای خودروسازان باشد تا قیمت خودرو را براساس عرضه و تقاضا تعیین کنند.
حال، اما باید دید این اتفاق در مقام اجرا چه تاثیراتی بر بازار خودرو خواهد گذاشت؟ آیا اختلاف عجیب قیمت بازار و کارخانه بالاخره کم خواهد شد و یا اینکه قیمت خودرو به تعادل خواهد رسید؟
پای دلالان از بازار خودرو قطع می‌شود؟
امیرحسین کاکایی کارشناس حوزه خودرو در گفتگو با اقتصاد ۲۴ می‌گوید: اوضاع صنعت و بازار خودرو بسیار بد است و اگر هرچه زودتر قیمت گذاری‌ها به گونه‌ای نشود که خودروسازان بتوانند هزینه‌های خود را تامین کرده و درآمد کسب کنند، با فاجعه بزرگتری روبرو خواهیم شد. در حال حاضر هر خودرویی که خودروسازان به دست مشتری می‌دهند زیان می‌کنند.
بیشتر بخوانید: طرح تحول صنعت خودروسازی به صحن علنی می‌رود/ بالاخره قیمت خودرو بر اساس کیفیت و ایمنی تعیین می‌شود؟
وی می‌افزاید: بنابراین مسئله قیمت خودرو باید هر چه زودتر تعین و تکلیف شود. یک روش ساده این است که قیمت کارخانه ۵ درصد پایین‌تر از حاشیه بازار تعیین شود که اشکال این روش این است که به طور کوتاه مدت شوک ایجاد می‌کند و البته شجاعت برای پذیرش این مسئله وجود ندارد. نگرانی از این است که به مردم فشار وارد شود هرچند که با این روش نیز فشار بر جای خود باقی است.
کاکایی ادامه می‌دهد: اما روشی که اخیراً متخصصان پیشنهاد دادند این است که خودرو وارد بورس شود و تحت ضوابط مشخصی به افرادی که مجاز هستند فروخته شود. این کار ظرف مدت ۱۵ روز می‌تواند خودرو را به قیمت تعادلی نزدیک کند البته شبیه به همان ۵ درصد حاشیه بازار خواهد بود.
این کارشناس حوزه خودرو با بیان اینکه ما به عنوان نابلدان بورس به این طرح شک داریم، اظهار می‌کند: اما متخصصان بورس معتقدند که خیلی زود کشف قیمت صورت می‌پذیرد و به قیمت تعادلی می‌رسیم.
وی می‌افزاید: خاصیت این کار در این است که خودروساز از زیان دهی در خواهد آمد و بازار برای دلال‌ها سودی ندارد. در حال حاضر هر کس که از خودروساز خودرو خریداری می‌کند چیزی بین ۵۰ تا ۱۰ درصد سود می‌کند در حالی که بورس این شیوه نادرست را اصلاح می‌کند و پای دلالی را از بازار قطع خواهد کرد.
شوک احتمالی بعد از فروش خودرو در بورس
کاکایی می‌گوید: در هر صورت چه خودرو با قیمت ۵ درصد حاشیه بازار و چه در بورس به فروش برسد باعث کسب درآمد خودروساز خواهد شد.
وی تصریح می‌کند: در حال حاضر دولت بر دو خودروساز بزرگ نظارت مستقیم دارد بنابراین اگر پول اضافه در آورد مالیات آن را دریافت و می‌تواند آن را در جای دیگر هزینه کند، اما نکته دیگر این است که در حال حاضر خودروسازان طرح‌هایی دارند که به دلیل نداشتن منابع مالی نمی‌توانند آن‌ها را توسعه دهند. سود حاصل از فروش خودرو می‌تواند به توسعه در تولید خودروسازان منجر شود که در نتیجه افزایش ظرفیت تولید را در پی خواهد داشت.
کاکایی تاکید می‌کند: این افزایش تولید موجب عرضه بیشتر خودرو خواهد شد و چون سودی برای دلال‌ها ندارد قیمت به تعادل خواهد رسید.
این کارشناس حوزه خودرو معتقد است روش فروش خودرو در بورس می‌تواند مثبت باشد، اما باید در نظر داشت که با این روش حداقل یک تا دو ماه با شوک در بازار مواجه خواهیم شد. عرضه خودرو در بورس لزوماً منجر به کاهش قیمت نخواهد شد بلکه قیمت‌ها واقعی می‌شوند و به تدریج به سمت پاسخگو کردن خودروساز خواهیم رفت.
کاکایی یادآور می‌شود: به دلیل زیان دهی خودروسازان نمی‌توان درباره کنترل بازار مطالبه گر بود لذا روش فروش خودرو در بورس می‌تواند این مشکل را برطرف کند. البته باید مدتی به مسئولان بورس این فرصت را داد تا به یک ثبات رویه و تعادل در بازار برسیم.
خودروسازان امکان سوء استفاده از واقعی شدن قیمت را دارند؟
کاکایی با بیان اینکه مسائلی مانند خصوصی سازی دغدغه چند دهه‌ای در خودروسازی کشور است، اظهار می‌کند: اما باید توجه داشت که سی و چند خودروساز کشور تعطیل و نیمه تعطیل شده اند، اما دو خودروساز بزرگ داریم که این‌ها برخلاف تصور عام اتفاقا پاسخگو هستند و اگر این‌ها نبودند همین را هم نداشتیم.
وی یادآور می‌شود: باید توجه داشت با این شیوه قیمت گذاری همین دو خودروساز هم در حال نابودی هستند؛ بنابراین با توجه به کنترل‌های امنیتی و نظارتی که بر خودروسازان وجود دارد می‌توان امیدوار بود که در صورت واقعی شدن قیمت و سودسازی، خودروسازان عایدی آن را صرف توسعه در تولید کنند.
این کارشناس حوزه خودرو می‌گوید: اگر پول فروش خودرو صرف افزایش ظرفیت تولید شود قطعاً در قیمت‌ها نیز اثرگذار خواهد بود. باید توجه داشت که خودروسازی ما به یک جراحی بزرگ نیاز دارد، اما الان زمان این کار نیست؛ مانند بیماری که سرطان دارد، اما در عین حال کرونا هم دارد. در صورت جراحی ممکن است جان خود را از دست دهد بنابراین باید نخست جلوی کرونا را گرفت و بعد به جراحی بیمار فکر کرد.
کاکایی تاکید می‌کند: نمی‌توان تضمین داد که خودروساز سوء استفاده نکند، اما می‌توان مطمئن بود که در صورت ادامه این روند دیگر چیزی از خودروسازی باقی نخواهد ماند.
این کارشناس خودرو همچنین یادآور می‌شود: در نهایت، اما کسانی که روش فروش خودرو در بورس را پیشنهاد داده‌اند باید آن را مکتوب و قابل رصد کنند چرا که اظهارنظر‌ها بر مبنای اظهارنظر‌های شفاهی برخی مسئولان است که این شفافیت را کاهش می‌دهد. در واقع این طرح باید قابل رصد و بررسی زمان‌مند باشد.