اقتصاد۲۴- در روز‌های اخیر تحولات مهمی در بازار‌های مالی کشور رخ داده است. بازار سهام در ۲.۵ ماه اخیر حدود ۸۰۰ هزار واحد افت کرده است. اخیرا نیز شاهد ریزش‌های قابل توجه در بازار‌های ارز و طلا بودیم این درحالی است که بازار سهام همچنان ریزشی است. در همین خصوص گفتگویی با امیر تقی‌خان تجریشی؛ عضو هیئت مدیره بورس تهران انجام داده‌ایم.
*با توجه به کاهش ارزش دلار، آیا شرکت‌های بورسی به ویژه شرکت‌هایی که وابسته به نرخ دلار هستند، هنوز جایی برای افزایش قیمت در بازار سهام دارند یا نه؟
- به چند نکته در این خصوص باید توجه کرد: اول اینکه آخرین سودی که این شرکت‌ها اعلام کرده‌اند، سود مربوط به فصل تابستان است که در آن زمان دلار در محدوده ۱۸۵ تا ۱۹۰ هزار ریال بود، پس در نتیجه حتی با وجود همین نرخ‌های فعلی دلار هم این شرکت‌ها در فصل‌ها و دورههای بعدی سود بالاتری نسبت به آخرین سود اعلام شده از سمت آن‌ها اعلام خواهند کرد.
دومین نکته این است که شرکت‌های دلاری تولید کننده و صادر کننده کالا‌های پایه هستند و سودآوری آن‌ها به نرخ جهانی کالا‌های پایه وابسته است. طبق پیش‌بینی‌ها نرخ جهانی کالا‌های پایه مانند فلزات، نفت، انرژی و کالا‌های پتروشیمی در سال ۲۰۲۱ روندی صعودی خواهند داشت، پس از این طریق هم به سودآوری شرکت‌ها کمک میشود.
شرکت‌های دلاری هچنان ارزنده هستند
سومین نکته نیز باید گفت تا برخی موانع مرتفع نشود ما همچنان در تنگنای ارزی قرار داریم و در نتیجه ریزش دلار نیز محدوده اندکی دارد و در یکجا در واقع متوقف خواهد شد. این موضوع را باید اضافه کرد که خیلی از این شرکت‌های دلاری بیشتر از نرخ دلار ریزش داشته‌اند. در این بین شرکت‌هایی داشتیم که پنجاه درصد و یا حتی بیشتر از پنجاه درصد ریزش داشته‌اند. باید گفت زمانی که تمامی این موارد را کنارهم قرار می‌دهیم همچنان معتقدیم که شرکت‌های دلاری اگر در یک افق طولانی مدت به آن‌ها نگاه کنیم در وضعیت مناسب ارزش‌گذاری قرار گرفته‌اند و همچنان ارزنده هستند، اگرچه ممکن است در کوتاه مدت بازار حرکت سریعی در برابر آن‌ها نداشته باشد، اما برای سهام دارانی که قصد نگه‌داری سهامشان را دارند به نظر در وضعیت مناسب ارزش‌گذاری قرار گرفته‌اند.
* در مورد سایر سایر شرکت‌ها تحلیل شما چیست؟
- در مورد سایر شرکت‌ها نیز در حال حاضر بورس در حالت تدافعی قرار دارد که در فاز تدافعی بازار بیشتر از اینکه به دارایی شرکت‌ها توجه کند به وضعیت سود آوری و جریانات وجوه نقد آن‌ها توجه دارد، و شرکت‌هایی که از این لحاظ وضع مناسبی داشته باشند شروع به یک کف سازی میکند و در یک محدوده قیمت‌های آن‌ها متعادل میشود.
سهامداران روی سهام سود محور با جریان نقدینگی مناسب تکیه کنند
اما از آن سمت هم شرکت‌هایی که دارایی محور هستند و جریانات وجوه نقد و سودآوری ندارند ممکن است افت قیمت آن‌ها ادامه‌دار شود و دیرتر به تعادل برسند، به طور کلی در چنین بازار‌هایی بهتر است سهامداران روی سهام سود محور با جریان نقدی خوب و با تقسیم سود‌های مناسب تکیه کنند و سرمایه گذاری اصلی خودشان را در این موارد انجام دهند.
* طی چهارماهه اول سال با سوق یافتن سرمایه‌های به سمت بورس، قیمت‌ها و شاخص بورس بی ضابطه و بدون حساب و کتاب افزایش یافت، چه فرایندی صورت گیرد تا این بار این خطا تکرار نشود، بلکه بورس با یک روند طبیعی صعودی و با شیب ملایم که سود منطقی نصیب سهامدار شود، مواجه گردد.
- به صورت کلی چیزی که باعث هیجانات بورس چه به سمت بالا و یا به سمت پایین میشود، عدم اطلاع سرمایه گذاران بورسی از ارزش گذاری معقول و منطقی سهام است که این هم میتواند نقشی در صعود و ریزش بازار بورس داشته باشد. در دنیا تعداد سهامداران که در واقع ترکیب سهامداران خرد و معاملاتی که آن‌ها انجام می‌دهند چیزی بین ۱۰ تا ۲۰ درصد کل معاملات را به خود اختصاص می‌دهد و سایر معاملات را سهامدارن حرفه‌ای و سرمایه گذاران نهادی انجام می‌دهند.
۸۰ درصد معاملات روی دوش سهام داران خرد بازار
در ایران تقریباً این فضا حالت عکس دارد و میتوان گفت که شاید ۸۰ درصد از معاملات را به صورت میانگین سهامدارن خرد و مابقی را سهامداران نهادی انجام می‌دهند.
به دلیل اینکه سرمایه‌گذران نهادی دید بلند مدت و مبنای ارزش گذاری دارند و همچنین پورتفو‌های بزرگ را مدیریت می‌کنند هیجان کمتری در معاملات خود دارند که این امر در مورد سهامداران خرد برقرار نیست. ابتداً اتفاقی که در این خصوص باید صورت پذیرد دارد این است که چنین ترکیبی در بازار شروع به تغییر کند، یکی از آن اتفاق‌ها این است که فعالان خرد بازار و آن‌هایی که دانش مستقیم سرمایه گذاری ندارند و همچنین زمان زیادی را نمیتوانند برای آموزش سرمایه گذاری در بورس بگذرانند باید منابع خود را از طریق سرمایه‌داران نهادی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری وارد بازار کنند، قطعا در این حالت که وزن سهامداران نهادی در معاملات افزایش پیدا کند ما شاهد هیجانات بسیار کمتری چه از سمت مثبت و چه از سمت منفی بازار سهام خواهیم بود.
با بازارگردانی دامنه صعود و ریزش سهم‌ها محدود میشود
مورد بعدی در این خصوص بحث بازارگردانی می‌باشد، در واقع سهامداران عمده شرکت‌ها باید بتوانند به صورت فعال چه در مواقع مثبت و یا در مواقع ریزش بازار در حجم‌های قابل توجه‌تری نسبت به بازارگردانی سهام اقدام کنند، که این باعث میشود دامنه صعود و ریزش سهم‌ها محدودتر شود و کمتر از ارزش ذاتی سهم فاصله گیرد.
مستثنی بودن بازار سهام از مالیات برعایدی سرمایه این بازار را جذاب نگه میدارد
*دولت و بورس چطور می‌توانند به سوق دادن سرمایه‌های فراری از بازار ارز و سکه و خودرو به سمت بورس کمک کنند. بالاخره الان بازار‌های موازی بورس خیلی جذاب نیست، ولی مشکل اینجاست که خود بورس هم در وضعیت جذابی نیست، چطور میشود بازار سهام را برای سرمایه‌های سرگردان جذاب کرد؟
- به هر حال ما باید بپذریم که بازار بورس و یا سایر بازار‌های موازی بعد از یک دوره پر نوسان و پر تلاطم نیاز به یک دوره آرامش و به ثبات رسیدن دارند که این یک اتفاق مثبت است که سرمایه‌گذاران می‌توانند با اطمینان تصمیم‌گیری کنند و از تصمیمات لحظه‌ای و هیجانی بتوانند پرهیز کنند، بورس نشان داده است که یک نقد شوندگی خیلی خوب را میتواند به سرمایه‌گذاران ارائه دهد، به این معنا که هر زمان تصمیم بگیرند چه بصورت مستقیم و یا از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌توانند وارد بازار و یا از آن خارج شوند، حتی در این ماه‌های اخیر که بازار منفی بود با بازارگردانی و حمایتی که شرکت‌های حقوقی انجام دادند سرمایه‌گذاران در سطوح مختلف شاخص امکان خروج را داشته اند، در حالی که در هیچ یک از بازار‌های موازی در صورت ریزش قیمت‌ها چنین امکانی داده نمی‌شود و سرمایه‌گذار چه برای ورود و چه خروج با موانعی رو به رو میشود.
عامل دیگری که بورس را جذاب میکند بحث‌های مالیات است که خب بازار سهام مستثنا شده است، ولی در سایر بازار‌های موازی مالیات بر عایدی سرمایه در حال بررسی و وضع شدن می‌باشد. ما اعتقاد داریم که وقتی بازار‌ها به ثبات و آرامش برسند همچنان بهترین گزینه برای یک سرمایه‌گذاری بلند مدت بازار سرمایه خواهد بود بویژه به این علت که سهامداران بصورت غیر مستقیم و از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری این کار را انجام دهند و در یک افق بلند مدت نسبت به سرمایه‌گذاری اقدام کنند.