اقتصاد۲۴ - تورم، تحریم و کرونا امروزه جزو اصلی‌ترین چالش‌های اقتصاد ایران به حساب می‌آیند. به عبارتی دیگر طی سال‌های اخیر بر اقتصاد کشور تحریم‌های سنگینی وضع شد و شیوع کرونا وضعیت را بیش از پیش شکننده کرد، در این میان وضعیت تورم نیز از هر سال به مراتب بدتر شد و حالا با این شرایط برخی از تحلیلگران این احتمال را می‌دهند که کشور با ابرتورم روبه‌رو شود. با وجود این شرایط چند ماه پیش بانک مرکزی هدف تورمی اعلام کرد. این هدف‌گذاری با نرخ بیست و دو درصد عنوان شد. در همان موقع بسیاری از اقتصاددانان معتقد بودند که این هدف‌گذاری امکان‌پذیر نیست چراکه نرخ بیست‌ودو درصد با واقعیت‌های اقتصادی همخوانی ندارد. صحبت از کاهش نرخ تورم تنها همان یک‌بار نبود و اخیرا بار دیگر رئیس بانک مرکزی وعده ثبات قیمت‌ها و کاهش نرخ ارز را داده است.
عبدالناصر همتی، رئیس بانک مرکزی در یادداشتی در اینستاگرام خود با عنوان نوشت: «امروز، وعده الهی تحقق یافت و دشمن شماره یک مردم ایران با آبروریزی مطلق به انتهای پرونده رذالت بار خود رسید. از ۱۵مرداد ۹۷که تحریم‌ها و فشار حداکثری آغاز شد، تا ۱۵ آبان که تحریم بانک مرکزی و بانک‌های کشور را شامل شد، بی‌سابقه‌ترین تحریم غیرقانونی وضع شده علیه اقتصادکشورمان بود. تاحدی که هیچ یک از بخش‌های اقتصاد و تجارت خارجی ایران نبود که مشمول تحریم‌ها واقع نشده باشد. در سال ۹۸ و سال ۹۹ (تاکنون) درآمد ناشی از صادرات نفت ایران جمعاً کمتر از ۲۰ میلیارد دلار و دسترسی بانک مرکزی به آن نیز بسیار کمتر بود. این در حالی است که درآمد‌های ارزی سالانه ناشی از صدور نفت، در سال‌های قبل، همراه با دسترسی به آن، سالانه بیش از ۴۰ میلیارد دلار بوده است. بی‌شک ملت بزرگ ایران، با مقاومت تحسین برانگیز و علی‌رغم سختی‌ها و مشکلات ناشی از گرانی‌ها، عمدتاً برخاسته از آثار تحریم‌ها، پیروز این میدان است. با فروکش کردن انتظارات و هیجانات سیاسی و رشد صادرات نفت و فرآورده در ماه‌های اخیر از یک طرف و گشایش‌های آغاز شده درخصوص برخی منابع بانک مرکزی، همانگونه که قبلاً اعلام کردم، امیدوارم به تدریج شاهد آرامش بیشتر دربازارها، ثبات قیمت‌ها و کاهش تورم باشیم.»
بیشتر بخوانید: ذوب یک سوم درآمد ایرانیان در دهه ۹۰
وعده رئیس بانک مرکزی محقق می‌شود؟
به گفته برخی از کارشناسان اقتصادی کاهش ریسک‌های سیاسی یکی از دلایلی است که باعث شده رئیس بانک مرکزی وعده کاهش نرخ تورم را بدهد، چراکه پیروزی دموکرات‌ها می‌تواند موجب شود که روند لغو تحریم‌ها سرعت بیشتری بگیرد و بایدن دست بازتری برای حل اختلافات با ایران داشته باشد. اما از سوی دیگر هستند کارشناسانی که معتقدند مشکلات اقتصادی ایران تنها وابسته به مسائل بین‌المللی نبوده و گاهی تصمیمات داخلی که به یک‌باره اتخاذ می‌شود می‌تواند مسیر حرکتی اقتصاد را تغییر دهد، بنابراین برای حل هر مشکلی ابتدا باید ضعف‌های درون‌مرزی را برطرف کنیم. با وجود این مسائل باید دید که آیا وعده همتی درخصوص کاهش نرخ تورم محقق خواهد شد یا خیر؟ ابراهیم نکو، دبیر دوره نهم کمیسیون اقتصادی مجلس و کارشناس مسائل اقتصادی در پاسخ به این پرسش به «ابتکار» گفت: هیچ تضمینی وجود ندارد که بایدن به برجام بازگردد و به سرعت تحریم‌ها را لغو کند، این در حالی است که ایران نیز شرط بازگشت به برجام را لغو تحریم‌ها اعلام کرده است، بنابراین برای هرگونه پیش‌بینی باید منتظر ماند و دید که روابط دو کشور چه سمت‌وسویی را برای حرکت انتخاب می‌کند. مشخص نبودن رویکرد‌ها نشان می‌دهد که هنوز ابهامات زیادی در خصوص توافقات داریم و از سوی دیگر هنوز مشخص نیست که برگشت به برجام چگونه خواهد بود به همین دلیل نمی‌توان با قطعیت از چگونگی وضعیت اقتصاد ایران در ماه‌های پیش‌رو صحبت کرد.
دبیر دوره نهم کمیسیون اقتصادی مجلس در ادامه گفتگو با اشاره به مشکلات داخلی ایران گفت: حال فرض کنیم که آمریکا به برجام بازگردد، در این شرایط نباید انتظار داشته باشیم که معجزه‌ای در اقتصاد رخ دهد به گونه‌ای که مشکل تورم، بیکاری، فقر، تولید و ... ریشه کن شود، این انتظار یک رویا بوده که برخی از سیاست‌گذاران در ذهن می‌پرورانند، رئیس بانک مرکزی باید متوجه این مسئله باشد که اقتصاد بر اساس دستورات و خواسته سیاست‌گذاران حرکت نمی‌کند.
دبیر دوره نهم کمیسیون اقتصادی مجلس در ادامه گفتگو با اشاره به مشکلات داخلی ایران گفت: حال فرض کنیم که آمریکا به برجام بازگردد، در این شرایط نباید انتظار داشته باشیم که معجزه‌ای در اقتصاد رخ دهد به گونه‌ای که مشکل تورم، بیکاری، فقر، تولید و ... ریشه کن شود، این انتظار یک رویا بوده که برخی از سیاست‌گذاران در ذهن می‌پرورانند، رئیس بانک مرکزی باید متوجه این مسئله باشد که اقتصاد بر اساس دستورات و خواسته سیاست‌گذاران حرکت نمی‌کند.
اقتصاد قواعد مشخصی دارد
این کارشناس اقتصادی با بیان این مسئله که اقتصاد قواعدی مشخص دارد که طبق همان قواعد حرکت می‌کند، ادامه داد: اقتصاد قواعد مشخصی دارد و طبق این قواعد و الزامات تصمیم به حرکت می‌گیرد. اینکه آقای همتی در شرایط فعلی از کاهش نرخ تورم می‌گوید حاکی از آن است که یا به اوضاع حاکم بر اقتصاد آگاه نیستند و یا می‌خواهند با شعار‌ها و یا سیگنال‌هایی فضا را کمی آرام کنند.
نکو اظهار کرد: متاسفانه با شعار و گفتمان اقتصاد به سروسامان نمی‌رسد. سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران باید بدانند که اقتصاد تابعی از یک‌سری عوامل بیرونی و درونی است، در مسائل بیرونی که کاملا نقاط ضعف مشخص بوده و تحریم‌های آمریکا و هم‌پیمانانش در راس مشکلات است. اما مشکلات درونی ما بیشتر بوده و برای برون رفت از این شرایط باید به حل نقاظ ضعف داخلی پرداخت.
ایران کشوری غنی و توانمند است
وی با اشاره به غنی بودن ایران ادامه داد: ایران غافل از اینکه کشوری بزرگ با منابع انسانی و طبیعی غنی است، اما هنوز درجا می‌زند. آقایان باید از خود بپرسند که آیا وقت استفاده از ظرفیت‌های اقتصاد و بنگاه‌های خرد نرسیده است؟ آیا وقت استفاده از منابع طبیعی و انسانی نرسیده است؟
این کارشناس اقتصادی در بخش دیگری از صحبت‌هایش با بیان این مسئله که به انتظار معجزه بودن مشکلی را حل نخواهد کرد، ادامه داد: متاسفانه به انتظار معجزه نشستن و با خیال‌پردازی برنامه‌ریزی کردن کار به جایی نخواهد برد. ما برای هرگونه برنامه‌ریزی باید با دقت عمل کنیم نه اینکه با مُسکن‌های موقتی به دنبال درمان اقتصاد بیمارمان باشیم. مشکلات بین‌المللی بخشی از دست‌انداز‌ها بر سر راه اقتصاد است و برای رساندن اقتصاد به یک آرامش نسبی نباید تنها به این دست‌انداز‌ها (مشکلات بین‌المللی) توجه کرد.
منجی در کار نیست
منجی در کار نیست
نکو با تاکید بر اینکه بخش بزرگی از مشکلات ما ریشه داخلی داشته و برای بهبود شرایط ابتدا باید ضعف‌های داخلی را شناخت، گفت: من معتقدم برای حل مشکلات باید عوامل درونی را به دقت بررسی و چالش‌ها را برطرف کنیم و تنها منتظر معجزات بین‌المللی نباشیم. طی سال‌های اخیر به ایران ثابت شد که منجی از بیرون مرز‌ها برای حل مشکلات اقتصاد داخلی وجود ندارد، هیچ کشوری نمی‌تواند مشکلاتی همچون فقر، بیکاری، تورم و... را در درون مرز‌های ما حل کند و برای بهبود شرایط باید خودمان دست به کار شویم.
منبع: ابتکار