نگاهی به فراز و فرود‌های بورس در سال ۱۳۹۹/ از جهش بزرگ تا سقوط بزرگ!

اقتصاد۲۴ - یوسف اصلانی: در سال اسفند سال ۱۳۹۸ شاهد ریزش قیمت نفت بودیم. از آن مهم‌تر این که قیمت‌های جهانی کامودیتی‌ها به دلیلی شیوع کرونا، در شرایط کاملا مبهم قرار داشت، ضمنا هیچ چشم‌اندازی نیز برای پایان کرونا وجود نداشت. در چنین وضعیتی|، بازار سرمایه به استقبال سال ۱۳۹۹ رفت.

تصور بسیاری از فعالان بازار سرمایه در ابتدای سال ۱۳۹۹ این بود که در این سال بازدهی بازار سرمایه مانند سال ۱۳۹۸ نخواهد بود و بازار در طول سال ۱۳۹۹ یک بازار نوسانی و عمدتا نوسان‌های کوچک خواهد بود.

اما به تدریج و از همان نخستین ماه سال ۱۳۹۹ دیدیم که پیش‌بینی‌ها درست نبود و بازار سرمایه وضعیت مطلوبی پیدا کرد. در همان روزهای کاری در نوروز ۱۳۹۹ بازار شروع بسیار خوبی داشت. بعد از پایان نوروز هم بازار شکل و شمایل دیگری به خود گرفت.

این اوضاع خوب بازار و رشد قیمتی سهام به تدریج توجه عموم مردم را به سوی بازار سرمایه و بورس جلب کرد. از طرفی، چون در سایر بازار‌ها مخصوصا بازار ملک، شاهد رکود بودیم حتی مشاهده شد مردم دارایی‌های خود را که به صورت مسکن و زمین بود، فروختند و پولش را وارد بورس کردند. سیگنال‌های مثبتی هم که از طرف دولتمردان ارائه شد. در نتیجه حجم معاملات سنگینیشکل گرفت  که تا به آن روز هیچ کدام از فعالان بازار سرمایه ندیده بودند. حتی علی‌رغم شیوع کرونا شاهد صف‌های طولانی در کارگزاری‌ها برای دریافت کد بورسی بودیم. تمام این موارد، نوید یک سال فوق‌العاده عالی را برای بازار سرمایه می‌داد.

از آنجایی که تحلیلگران بازار سرمایه، می‌توانند تحلیلگر قیمت دلار، مسکن و بازار‌های مشابه هم باشند از نظر فعالان بازار سرمایه، دلار نیز شرایط قیمتی رو به رشدی را نشان می‌داد و این باعث می‌شد که بیشتر سهامداران ترجیح بدهند در این شرایطی که احتمال پایین آمدن بیشتر ریال هم متصور بود، سهم، خریداری کنند.

بیشتر بخوانید: از بورس فلزات لندن چه می دانید؟

روز‌های خوش بازار سرمایه تا مرداد ماه سال ۱۳۹۹ ادامه داشت و حجم عرضه شرکت‌های دولتی در بازار سرمایه به طرز چشم‌گیر و عجیبی در مرداد ماه افزایش پیدا کرد. از اواخر مرداد ماه اما سقوط شاخص کل آغاز شد و روند نزولی به خود گرفت. اما اغلب سهامداران به خصوص قدیمی‌های بازار، به دلیل چشم‌اندازی که از وضعیت قیمت دلار به ریال می‌دیدند، جرئت این که سهام خود را فروخته و تبدیل به ریال کنند، نداشتند. در نتیجه بسیاری از فعالان بازار سرمایه (عمدتا قدیمی‌ها و نه تازه واردها) در بازار مانند و خارج نشدند.

در اواسط سال، بسیاری از تحلیلگران یک چشم‌انداز تورمی را برایاقتصاد  کشور، متصور بودند. همه این عوامل باعث شد بسیاری از سهامداران با وجود این که بازار سرمایه مقداری ریخته بود باز به آینده خوش‌بین باشند. اما اصلاح بازار سرمایه ادامه پیدا کرد و  این اصلاح عمیق‌تر شد و از اواخر مرداد تا آذر ماه و حتی دی ماه و بهمن ماه این اصلاح طول کشید.

رشد خیره کننده بازار سرمایه در نیمه اول سال ۱۳۹۹ یک جو خوش‌بینی عجیب و عمیقی را بین همه به وجود آورده بود و هیچ کس اصلا فکر نمی‌کرد زمان اصلاح این قدر طولانی شود. کما این که از یک مقطعی به بعد هم وضعیت قیمت جهانی کامودیتی‌ها بسیار خوب شد و حتی شرکت‌ها گزارش‌های ۶ ماهه و ۹ ماهه خوبی نیز روانه کدال کردند، اما آن عرضه‌های سنگینی که در مرداد ماه اتفاق افتاد و شرایط بازار را به سمت سقوط کشاند، جو بی‌اعتمادی عجیب و عمیقی را در بین سهامداران به وجود آورد.

فرسایشی شدن اصلاح بازار سرمایه اواخر سال ۱۳۹۹  را می‌توان محصول تصمیمات خلق الساعه و عجیبی دانست که سازمان بورس به عنوان متولی و نهاد ناظر بورس می‌گرفت. این تصمیمات باعث شده بود که حتی اصلاح فرسایشی، ادامه‌دارتر و فرسایشی‌تر بشود و حس بی‌اعتمادی را در بین سهامداران بیشتر کند.

نهایتا اواخر سال ۱۳۹۹ قیمت‌های جهانی کامودیتی‌ها بسیار مطلوب‎‌تر از اواسط سال شده بود و چشم انداز قیمت‌های جهانی، بالای خوب را نشان می‌داد. نفت وضعیت مطلوبی پیدا کرده بود. البته دلار هم علی‌رغم پیروزی بایدن در انتخابات همچنان اصلاح خاصی نکرد. چشم انداز توافق با آمریکا هم همچنان گنگ و مبهم بود، که باعث شد عملا قیمت دلار هم پایین نیاید. روز‌های آخر سال ۱۳۹۹ به تدریج شاهد بازگشت نسبی رونق به بورس بودیم.