رکوردشکنی بورس در تأمین مالی و فروش اوراق بدهی

اقتصاد ۲۴ -یکی از آمار‌های ادعایی نامزد یادشده تامین مالی ۳۰۰ هزار میلیارد تومانی دولت از بازار سرمایه بود. منتقدان می‌گویند دولت برای تامین کسری بودجه‌اش از طریق بازار سرمایه، زمینه‌های نزول بورس را فراهم کرده است. اما واقعیت چیست؟ حجم کل تامین مالی دولت از بازار سرمایه در سال گذشته چقدر بوده است؟

آمار‌ها چه می‌گویند؟

داده‌های آماری بانک مرکزی نشان می‌دهد جمع کل تامین مالی دولت از طریق انتشار اوراق بدهی در سال ۱۳۹۹ معادل ۱۸۳ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان بوده که بخش عمده این رقم شامل فروش اوراق مرابحه دولتی است. طبق این اطلاعات از جمع کل اوراق بدهی که دولت در سال گذشته فروخته، ۱۳۰ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان آن مربوط به فروش اوراق مرابحه دولتی و ۴۳ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان مربوط به فروش اسناد خزانه اسلامی بوده است.

این دو نوع اوراق بدهی بیشترین سهم را در تامین مالی دولت در سال گذشته داشته‌اند. دولت همچنین پارسال ۵ هزار میلیارد تومان اوراق منفعت و ۴.۴ هزار میلیارد تومان اوراق سلف موازی استاندارد فروخته است.

در مورد اینکه چه میزان از این اوراق به جذب نقدینگی به‌طور مستقیم از بازار سرمایه منجر شده، شک و ابهام وجود دارد و تاکنون هیچ نهاد رسمی گزارشی در این‌باره منتشر نکرده، اما آنطور که روز سه‌شنبه فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد گفت، دولت اجازه عرضه ۲۱۳ هزار میلیارد تومان اوراق بدهی را داشت که از این میزان ۱۳۲ هزار میلیارد به فروش رفت.

خریداران این اوراق عمدتاً کسانی بودند که نمی‌توانستند از لحاظ قانون و مقررات در بازار سهام وارد شوند و تنها گزینه آن‌ها بازار بدهی بود؛ بنابراین رقم ۳۰۰ هزار میلیارد تومان کذب است.

فعلا در فضای ابهام‌آلود نظام آماری که همیشه حلقه‌های گمشده‌ای وجود دارد، مشخص نیست چه میزان از منابعی که می‌توانست صرف معاملات سهام شود، صرف فروش اوراق بدهی دولتی شده؛ با این حال شواهد موجود نشان می‌دهد احتمالا این منابع را در سال گذشته، صرف‌نظر از بانک‌ها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری خریده‌اند؛ موضوعی که در چند‌ماه گذشته مورد توجه سازمان بورس و اوراق بهادار قرار گرفته و صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت به سرمایه‌گذاری حداقل ۱۵ درصد و حداکثر ۲۵ درصد از ارزش کل دارایی‌هایشان در سهام ملزم شده‌اند.

جمع کل تأمین مالی از طریق بازار سرمایه

آمار‌های بانک مرکزی نشان می‌دهد در سال گذشته که کشور با بحران شدید تامین نقدینگی مواجه بود بازار سرمایه توانست ۴۴۷ هزار میلیارد از منابع مالی مورد نیاز همه بخش‌های اقتصادی، ازجمله دولت و شرکت‌های خصوصی را تامین کند.

بیشتربخوانید:سرمایه‌گذاران بورس بلاتکلیفند

این تامین مالی از طریق افزایش سرمایه، عرضه‌های اولیه و فروش اوراق بدهی انجام شده است. طبق این آمار حجم تامین مالی انجام‌شده از بازار سرمایه در سال گذشته ۱۰۷ درصد افزایش داشته که در تاریخ بازار سرمایه بی‌سابقه است.

همچنین طبق آمار بانک مرکزی، دولت و شرکت‌های بخش خصوصی توانسته‌اند در سال گذشته ۲۲۵ هزار میلیارد تومان از منابع مالی مورد نیازشان را از طریق فروش اوراق بدهی و ۲۲۲ هزار میلیارد تومان را از طریق عرضه اولیه و افزایش سرمایه به‌دست بیاورند.

حجم تامین مالی بخش خصوصی در سال گذشته به‌طور بی‌سابقه‌ای رشد کرد و شرکت‌های بخش خصوصی توانستند ۳۶ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان از نقدینگی مورد نیازشان را با فروش اوراق بدهی در بورس تامین کنند که این مقدار ۴۱۱ درصد رشد داشته است. همه این ارقام نشان می‌دهد در شرایطی که اقتصاد ایران سال گذشته به‌دلیل افزایش تحریم‌ها و شیوع کرونا با کمبود پول مواجه بوده، بازار سرمایه توانسته بار تامین مالی اقتصاد ایران را به دوش بکشد.