واکنشی به نادیده گرفتن فرهنگ در مناظره‌ها

اقتصاد۲۴- عصر روز سه‌شنبه (۱۸ خردادماه) دومین مناظره انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ برگزار شد؛ مناظره‌ای با عنوان مناظره فرهنگی، اجتماعی و سیاسی که انتظار می‌رفت در این برنامه، کاندیدا‌های ریاست‌جمهوری به مسائل و دغدغه‌های فرهنگی و هنری بپردازند و برنامه‌های خود را برای آینده فرهنگ و هنر و هنرمندان این مملکت بیان کنند؛ اما این اتفاق نیافتاد. این موضوع انتقاد سیدعباس صالحی _ وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی _ را هم در پی داشت؛ او در توییتی نوشت: «فرهنگ و هنر بخش مغفول مناظرات بود، حتی در دومین مناظره با عنوان فرهنگی و اجتماعی. ایران بدون فرهنگ و هنر ایران نیست! از کدام برنامه سخن می‌گوییم؟».

اما در پی این موضوع سیدکاظم موسوی بجنوردی، رئیس مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی (مرکز پژوهش‌های ایرانی و اسلامی) در گفتگو با ایسنا اظهار کرد: این برای نخستین‌بار نیست که فرهنگ در غفلت قرار می‌گیرد. به نظرم نقطه قوت هر ملتی باید در فرهنگش جست‌وجو شود. اگر برنامه قطعی برای بالابردن خرد عمومی داشته باشیم، آن زمان می‌توان گفت اقدام اساسی برای رسیدن به توسعه پایدار کرده‌ایم، بنابراین توجه به فرهنگ حتی از اولویت استراتژیک برخوردار است. این غفلت واقعا توجیهی ندارد. اما هزار راه وجود دارد.

او سپس گفت: ما باید زیرساخت‌های فرهنگی را درست کنیم، چرا نباید تمام منابع تحقیق را در اختیار داشته باشیم؟ در زمینه‌های مختلف از عرفان و ادیان گرفته تا ادبیات فارسی، ادبیات عرب و ادبیات ملل و تاریخ و جغرافیا و فلسفه و منطق و تاریخ علوم و... همه این‌ها هریک دریایی از منابع دارند. خاورشناسان بیش از ۳۰۰ سال است که دارند کار می‌کنند و ما منابع آنان را نداریم، البته کمی هست، اما همه منابع را در اختیار نداریم. اگر کتابخانه ملی ما توسعه یابد و همه منابع را داشته باشد ما ملت ایران با همه سوابق درخشانی که داریم ضروری است که بزرگ‌ترین کتابخانه ملی را در اختیار داشته باشیم، مخصوصا منابعی که در دانشگاه‌های جهان اسلام پدید می‌آیند. باید همه آن‌ها تهیه شوند. اگر چنین ساختاری به وجود بیاید، کسانی که مشغول تحقیق هستند و می‌خواهند مقاله یا رساله‌ای بنویسند، به ما مراجعه خواهند کرد و یا استادانی که فرصت مطالعاتی می‌گیرند، می‌توانند به ایران بیایند و خواسته‌های خود را در ایران پیدا کنند و ما امکاناتی را در اختیار آن‌ها بگذاریم تا بتوانند فرصت مطالعاتی خود را بگذرانند و صد‌ها مورد دیگر. همچنین ما مجله‌های علمی خاورشناسان را نیز باید داشته باشیم.

موسوی بجنوردی خاطرنشان کرد: این غفلت درباره فرهنگ متأسفانه هست و باعث می‌شود برنامه اشاعه خرد عمومی تحقق پیدا نکند. البته ملت ما خود به خود خرد دارد، منکر این مسأله نیستم، اما منظورم افزایش خردمندی و هوشیاری است. نمی‌شود یک کشور را به توسعه پایدار منهای فرهنگ برسانیم؛ این جزء محالات است.

رییس مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی در پایان گفت: در کنار زیرساخت‌ها باید به موسسات فرهنگی هم توجه داشته باشیم، باید نهادسازی کرد و نهاد‌های فرهنگی و پژوهشی به وجود بیاید. مسئله دیگر مسئله آموزش‌های پژوهشی است؛ باید از سطح دبستان تا آخرین مقاطع تحصیلات تکمیلی روش پژوهشی را معمول کنیم یعنی سنت تحقیقاتی باید برقرار شود. در دانشگاه‌ها نیز همین روش باید در پیش گرفته شود. مثلا با استادان دانشگاه قرداد پژوهشی داشته باشیم و هر استادی با تعدادی از دانشجویان خود مشغول تحقیق باشد. این تحقیقات بسیار بسیار کارآمد و مهم است که باید به مقالات پژوهشی در رشته‌های مختلف منتهی شود، این موضوع باعث رشد علمی یا تولید علم می‌شود.