کامی که با شکر ایرانی شیرین می‌شود

اقتصاد۲۴- ماجرای افزایش قیمت شکر و عرضه بالاتر از نرخ مصوب ستاد تنظیم بازار از سال گذشته در کشور آغاز شد که بسیاری از فعالان بازار، چند نرخی بودن شکر را علت اصلی این گرانی ها مطرح کردند.

بررسی ها از سطح بازار نشان می دهد که با اتمام ماه رمضان و عرضه شکر های تنظیم بازاری، قیمت هر کیلو شکر با نرخ ۱۵ تا ۲۰هزار تومان در مغازه های سطح شهر عرضه می شود که با ازدیاد تقاضا همزمان با پیک مصرف احتمال مجدد افزایش قیمت در بازار وجود دارد.

گرچه در سال ۹۶ با تولید ۲ میلیون تن شکر به خوداتکایی نسبی دست یافتیم، اما اتخاذ سیاست های نامناسب در خصوص قیمت خرید تضمینی منجر به شکست این طرح شد و هم اکنون کار به جایی رسیده که برای تامین نیاز کشور چاره ای جز واردات یک میلیون تن شکر نداریم.

بسیاری از مسئولان براین باورند که افزایش حدود ۲ برابری قیمت خرید تضمینی چغندر قند از ۸۴۰ به ۱۲۴۷ تومان در سال زراعی ۱۴۰۰_۹۹ ، تاثیر خشکسالی بر کاهش تولید و افزایش قیمت جهانی شکر از علل اصلی گرانی این کالا در بازار به شمار می رود که با توسعه کشت چغندرقند پاییزه و استمرار سیاست حمایتی از کشاورزان دستیابی به خوداتکایی تولید شکر شدنی است.

حال به سراغ مسئولان ذی ربط می رویم تا از آخرین علل گرانی بازار شکر، ناکامی خودکفایی شکر و راهکار بی نیازی از واردات و تامین صد درصدی نیاز کشور در داخل با خبر شویم:

قیمت تمام شده هر کیلو شکر داخلی ۱۲ هزار تومان

غلامرضا بهمنی دبیر انجمن تصفیه کنندگان شکر با اشاره به دلایل گرانی قیمت شکر در بازار اظهار کرد: هم اکنون قیمت شکر در استان های مختلف متغیر است به طوریکه هر کیلو شکر در جنوب ۱۱ هزار و ۷۰۰ تا ۱۲ هزار و ۹۰۰ تومان و تهران ۱۲ هزار و ۵۰۰ تا ۱۲ هزار و ۶۰۰ تومان در مغازه ها عرضه می شود.

وی با اشاره به اینکه واردات شکر صرفه اقتصادی ندارد، افزود: در حال حاضر قیمت هر کیلو شکر خام در بنادر ۱۰ هزار و ۵۰۰ تا ۱۰ هزار و ۶۰۰ تومان تمام می شود که با تبدیل آن به شکر سفید قیمت بالای ۱۲ هزار تومان تمام می شود، به همین خاطر عدم صرفه اقتصادی موجب شده واردات به کندی صورت گیرد.

بهمنی ادامه داد: سال ۹۶ با تولید ۲ میلیون تن شکر به خوداتکایی نسبی رسیدیم که متاسفانه اعمال سیاست های نادرست در زمینه قیمت منجر به شکست این طرح شد.

این مقام مسئول با بیان اینکه به طور متوسط سالیانه ۸۰۰ هزار تن شکر برای تعادل قیمت در بازار وارد می شود، گفت: انجمن تصفیه کنندگان شکر میزان مصرف شکر سالیانه را ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تن و انجمن تولیدکنندگان ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تن اعلام می کند که با این وجود بر سر واردات شکر هم اختلاف نظر وجود دارد.

دبیر انجمن تصفیه کنندگان شکر با اشاره به اینکه خبری از توزیع شکر با نرخ مصوب نیست، بیان کرد: با پیک مصرف شکر در مرداد، قیمت دچار نوساناتی می شود که در شهریور با عرضه محصول داخلی قیمت تا حدودی متعادل می شود.

بهمنی با اشاره به تاثیر کم بارشی بر کشت چغندرقند گفت: با تمامی کشت های غرقابی از جمله چغندرقند به دلیل محدودیت آب مخالف هستیم و امسال خشکسالی و کم بارشی هم بر میزان تولید تاثیر گذار است.

این مقام مسئول ادامه داد: امسال شورای قیمت گذاری، قیمت هر کیلو چغندرقند را نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲ برابر افزایش داد که بر مبنای استحصال یک کیلو شکر از ۷ کیلو چغندر قند، نرخ تمام شده ۱۰ تا ۱۱ هزار تومان تمام می شود که با احتساب سود کارخانه ۱۲ تا ۱۳ هزار تومان قیمت تمام شده هر کیلو شکر از چغندر قند داخلی می رسد. به طور کلی با افزایش عرضه قیمت کاهش و با کمبود عرضه قیمت بالا می رود.

دبیر انجمن تصفیه کنندگان شکر با اشاره به اینکه استان های غربی بیشترین تولید چغندرقند را دارند، تصریح کرد: با توجه به محدودیت آب در کشور، قیمت تمام شده شکر با احتساب هزینه آب بالاتر از این نرخ تمام می شود که با وجود مصرف بالای آب برای کشت چغندرقند در استان های غربی، تولید چغندر ناشی از شرایط خشکسالی منطقی نیست.

راه حل خودکفایی شکر چیست؟

محمد شفیع ملک زاده رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی با اشاره به دلایل شکست خوداتکایی تولید شکر اظهار کرد: در سال ۹۶ برنامه ریزی مناسب دولت، کشاورزان را به سمت و سوی کشت چغندرقند و نیشکر سوق داد و همین امر موجب شد به خوداتکایی نسبی برسیم.

وی افزود: تا قبل از سال ۹۵ چغندر قند پاییزه کشت نمی شد و تنها کشت چغندرقند بهاره در مناطق سردسیر صورت می گرفت که کشت پاییزه چغندر در مناطق جنوبی منجر به خودکفایی شکر در سال ۹۶ شد.

ملک زاده با اشاره به اینکه سال ۹۶ تولید شکر به مرز خودکفایی رسید، بیان کرد: در سال ۹۶ نیاز واردات به کمتر از ۱۰۰ هزار تن رسید که متاسفانه سیاست گذاری نادرست در تعیین قیمت چغندرقند و خرید محصول منجر به کاهش استقبال کشت این محصول شد.

رئیس نظام صنفی کشاورزی ادامه داد: طی سال های اخیر سیاست نامناسب قیمت خرید تضمینی موجب شد به سال های قبل از خودکفایی برسیم به طوریکه نیاز به واردات شکر افزایش یافت.

وی افزایش قیمت چغندر قند را عاملی برای ترغیب کشاورزان به کشت اعلام‌کرد و گفت: امسال با اصلاح قیمت چغندرقند از سوی شورای قیمت گذاری، تاحدودی نرخ به واقعیت نزدیک شد که بنابر آمار همین امر منجر به افزایش حدود ۴۰ درصدی سطح زیر کشت شد.

ملک زاده با بیان اینکه دولت قیمت خرید تضمینی هر کیلو چغندر قند را ۸۴۰ تومان اعلام کرده بود، گفت: اگر قیمت اصلاح نمی شد، کشاورزان رغبتی به کشت نداشتند که افزایش ۲ برابری قیمت خرید به ۱۲۴۷ تومان منجر به استقبال کشاورزان شد.

این مقام مسئول با اشاره به تاثیر خشکسالی بر تولید چغندر قند بیان کرد: با وجود خشکسالی شدید در برخی استان ها اجازه ندادند که چغندرقند بیشتر کشت شود، درحالیکه اگر خشکسالی نبود، استقبال بیشتری از کشت به دلیل قیمت مناسب می شد.

به گفته وی، با اعلام قیمت مناسب خرید تضمینی متناسب با هزینه های تولید طی سال های آتی و ارزش قائل شدن دولت آینده به خودکفایی موجب شده نه تنها در تولید شکر، بلکه در سایر محصولات همچون دانه های روغنی ظرف مدت چند سال به خوداتکایی نزدیک شویم.

ملک زاده قیمت تمام شده هر کیلو شکر وارداتی با ارز نیما را ۱۴ هزار تا ۱۴ هزار و ۵۰۰ تومان اعلام کرد و افزود: با توجه به نرخ ۱۲۴۷ تومانی چغندرقند، قیمت تمام شده شکر بالای ۱۲ هزار تومان است.

بیشتربخوانید:شکر هنوز چندنرخی است/ روغن را به شرط خرید دیگر اقلام می‌فروشند

رئیس نظام صنفی کشاورزی ادامه داد: با افزایش قیمت شکر، دستگاه های نظارتی باید به درستی وظایف خود را انجام دهند تا فروشنده و دلال نتواند با قیمت های دلخواه عرضه کند چرا که بعضا در یک‌ خیابان، شکر با کیفیت یکسان و نرخ های مختلف عرضه نشود.

این مقام مسئول افزایش هزینه های حمل و نقل را یکی از علل گرانی شکر در بازار اعلام کرد و گفت: در حال حاضر بزرگترین مشکل در بخش کشاورزی از جمله تولید چغندر قند، هزینه حمل و نقل است که منجر به افزایش قیمت و ایجاد مشکلات متعدد در کشور شده است به طوریکه در برخی مواقع چغندر قند یا نیشکر برداشت نمی شود یا به علت تاخیر در برداشت کیفیت کاهش می یابد.

وی با تاکید بر حمایت دولت از بخش کشاورزی و تولید تصریح کرد: حمایت های یارانه ای، پرداخت تسهیلات بلاعوض و سیاست گذاری مناسب در قیمت گذاری ها موجب شده که با گذشت خشکسالی بیش از نیاز داخل محصول تولید شود به طوریکه علاوه بر تامین نیاز داخل، بخشی به بازارهای هدف صادر شود.

دلایل شکست طرح خوداتکایی شکر چیست؟

عبدالرحیم رحیمی نیا کارشناس کشاورزی با اشاره به دلایل شکست طرح خوداتکایی شکر اظهار کرد: در خصوص شکر ۲ محصول استراتژیک چغندرقند و نیشکر در کشور تولید می شود که مدیریت در تولید تاثیر بسزایی دارد.

وی نیاز سالیانه شکر در کشور را ۲ میلیون تن اعلام کرد و افزود: هم اکنون یک میلیون و ۲۰۰ تا یک میلیون و ۴۰۰ هزار تن شکر در داخل تولید می شود که بنابر آمار با احتساب ذخایر استراتژیک یک میلیون تن شکر وارد می شود.

رحیمی نیا توسعه کشت چغندرقند پاییزه را گامی مهم در مدیریت بهره وری آب دانست و گفت: بهره وری آب در چغندرقند پاییزه بالاست که طی سال های اخیر، توسعه چغندرقند پاییزه گامی مهم در تولید این‌محصول استراتژیک محسوب می شود.

این کارشناس کشاورزی با اشاره به مشکلات پیش روی تولید شکر در کشور بیان کرد: در حال حاضر مشکلات در ارتباط با هفت تپه، کاهش سطح کشت و افت ضریب استحصال را بدنبال داشته که تمامی این مسائل بر تولید اثر گذاشته است.

وی ادامه داد: هفت تپه اولین کشت صنعت کشور در قبل از انقلاب بوده که مسائل در ارتباط با نحوه واگذاری بر این موضوع اثر گذاشته است.

رحیمی نیا تعیین قیمت منطقی را عامل مهم برای خودکفایی برشمرد و گفت: اگر در موضوع قیمت گذاری، تعیین قیمت برای تولید داخل واقعی نباشد، ضربه ای مهلک به تولید داخل وارد می شود چرا که برای تامین نیاز داخل ناگریز به افزایش واردات هستیم.

این کارشناس کشاورزی با اشاره به خارج شدن قیمت خرید تضمینی از انحصار دولت بیان کرد: در محصولات استراتژیک همچون گندم، کلزا و چغندرقند مشکلات متعددی در بحث قیمت وجود داشت که با تصویب تعیین قیمت از سوی شورای قیمت گذاری، نرخ گذاری محصولات استراتژیک از انحصار دولت خارج شد.

وی افزود: واقعی نبودن قیمت محصولات تولیدی و پایین بودن قیمت ها نسبت به هزینه های تولید، ضربه ای مهلک به تولید وارد می کند چرا که در برخی مواقع قیمت نهاده های تولید بیش از تورم موجود در جامعه افزایش می یابد که این موضوع در کمیت و کیفیت تولید تاثیر بسزایی دارد.

رحیمی نیا در پایان تصریح کرد: افزایش هزینه های تولید در کمیت و کیفیت‌ تولید نقش بسزایی دارد. به عنوان مثال در برخی مواقع به رغم افزایش سطح زیرکشت، ضریب استحصال بالا نمی رود.همچنین گاهی اوقات از لحاظ کیفی، گرانی نهاده ها در میزان تولید تاثیر بسزایی می گذارد که در برخی مواقع منجر به افزایش واردات و زیان مصرف کننده از حیث نوسان قیمت می شود.

از سال گذشته تاکنون قیمت شکر به عنوان یکی از کالاهای سبد مصرفی خانوار تحت تاثیر عوامل مختلف همچون قیمت جهانی، افزایش هزینه های تولید و حمل و نقل چندبار دچار تغییرات قیمت شد که بعد از ماه مبارک رمضان، قیمت شکر رسما از سوی بازرگانی دولتی افزایش یافت که متاسفانه در سایه نبود نظارت دستگاه های متولی همچنان بالاتر از قیمت اعلامی عرضه می شود که این امر با واکنش شدید خانوارها روبرو شده است که انتظار می رود با اعمال نظارت های دقیق و سیاست حمایتی از ‌کشاورزان بازار به تعادل برسد.