تاریخ انتشار: ۰۹:۴۷ - ۱۵ تير ۱۴۰۰

چرایی کاهش قدرت خرید خانوار‌ها

طی سالیان و دهه‌های گذشته، کاهش قدرت خرید مردم و افت ارزش پول ملی به یکی از مهمترین دغدغه‌های اقتصاد مردم و مسئولان تبدیل شده است. بررسی شاخص‌هایی که به قدرت خرید خانوار‌ها ارتباط دارد، نشان می‌دهد که در طول سه دهه گذشته قدرت خرید مردم بشدت کاهش یافته است.

هزینه زندگی

اقتصاد۲۴- طی سالیان و دهه‌های گذشته، کاهش قدرت خرید مردم و افت ارزش پول ملی به یکی از مهمترین دغدغه‌های اقتصاد مردم و مسئولان تبدیل شده است. بررسی شاخص‌هایی که به قدرت خرید خانوار‌ها ارتباط دارد، نشان می‌دهد که در طول سه دهه گذشته قدرت خرید مردم بشدت کاهش یافته است.

تعریف ساده «قدرت خرید» این است که با یک واحد پول مشخص (دلار یا ریال) چه میزان کالا یا خدمت می‌توان خریداری کرد. مفهومی ساده که روی بسیاری از شاخص‌های اقتصادی تأثیر می‌گذارد و درسوی دیگر از متغیر‌های بسیاری مانند نرخ تورم، نرخ بهره، مالیات، تولید ناخالص داخلی و... تأثیر می‌پذیرد.

براساس محاسبه گر تورم مرکز آمار ایران، ارزش هزار تومان درسال ۱۳۶۸ درسال ۱۳۹۹ به ۲ میلیون و ۶۵۴ هزار و ۶۸۲ تومان رسیده است و ارزش یک میلیون تومان درسال ۶۸ به ۲۶۵ میلیون و ۴۶۸ هزار و ۲۲۰ تومان افزایش یافته است. به عبارت دیگر می‌توان گفت که قدرت خرید هزار تومان سال ۶۸ برابر ۲ میلیون و ۶۵۴ هزار و ۶۸۲ تومان در سال گذشته و قدرت خرید یک میلیون تومان سال ۶۸ معادل بیش از ۲۶۵ میلیون تومان سال ۱۳۹۹ است. این مقایسه به‌خوبی نشان می‌دهد که رشد نرخ تورم چه تأثیری در قدرت خرید داشته است.

از سوی دیگر با توجه به اینکه عمده کالا‌های قابل تجارت و غیرقابل تجارت از نرخ ارز تأثیر می‌پذیرد، مقایسه نرخ ارز درسال ۶۸ با امروز و میزان رشد آن، گویای بخش دیگری از افت قدرت خرید مردم است. درحالی که نرخ دلار امریکا در سال ۱۳۶۸ معادل هزار و ۲۰۷ ریال (۱۲۰ تومان) بوده این نرخ در روز گذشته به ۲۴۹ هزار و ۷۴۰ ریال (۲۴ هزار و ۹۷۴ تومان) رسیده است که نشان دهنده رشد بیش از ۲۰ هزار درصدی نرخ ارز است به عبارت دیگر در این دوره زمانی نرخ دلار بیش از ۲۰۶ برابرشده است. طبق گفته‌های عبدالناصر همتی رئیس کل سابق بانک مرکزی، رابطه پول ملی با دلار ۰.۰۰۰۰۰۶ است که رابطه بسیار ضعیفی در دنیا محسوب می‌شود.

اما جدای از عواملی مانند نرخ ارز و تورم که تأثیر مستقیمی بر قدرت خرید دارد، تولید و درآمد ملی نیز روی دیگری از این شاخص را به تصویر می‌کشد. درواقع وقتی که تولید و درآمد‌های حاصل ازآن به دلیل رشد نرخ تورم و فشار‌های خارجی تحریم افت می‌کند، درمجموع درآمد ملی کاهش می‌یابد و روی درآمد ملی سرانه و سهم هر ایرانی ازاین درآمد اثرمی گذارد.

براساس گزارش بانک مرکزی، درآمد ملی ایران در سال ۱۳۹۸ (به قیمت‌های ثابت سال ۱۳۹۰) به ۳۹۳.۹ هزار میلیارد تومان رسیده است. بدین ترتیب حداقل در یک دوره ۱۵ ساله، درآمد ملی ایرانیان هیچ تغییری نکرده است و نسبت به ابتدای دهه ۹۰، در حدود ۲۹ درصد افت کرده است. همچنین درسال ۱۳۹۸ درآمد سرانه هر ایرانی به قیمت ثابت سال ۹۰، به ۴.۷ میلیون تومان رسیده است که در ۱۶ سال اخیر افت قابل توجهی را نشان می‌دهد.

دلایل کاهش قدرت خرید

وحید محمودی اقتصاددان در این‌باره به «ایران» گفت: در ادبیات اقتصادی، قدرت خرید نسبت درآمد خانوار به سطح عمومی قیمت‌هاست. درصورتی که درآمد خانوار نسبت به سطح قیمت‌ها دریک دوره زمانی ثابت باشد، به معنای ثابت بودن قدرت خرید است، اما اگر قیمت‌ها رشد بیشتری از درآمد داشته باشد باعث کاهش قدرت خرید می‌شود.

استاد دانشگاه تهران افزود: اتفاقی که در فاصله سال ۱۳۶۸ تا امروز رخ داده این است که مخرج این کسر (سطح عمومی قیمت‌ها) بشدت افزایش یافته است. در ابتدای سال ۱۳۶۸ و اجرای سیاست تعدیل اقتصادی با تورم ۵۰ درصدی مواجه بودیم که پس از ۳۲ سال، همچنان نرخ تورم درحدود ۵۰ درصد قرار دارد و این نشان می‌دهد که تورم در این دوره خود را بر خانوار‌ها تحمیل کرده است.


بیشتر بخوانید: خطر حذف برخی خوراکی‌ها از سبد خانوار


وی توضیح داد: در شرایطی قدرت خرید مردم در این دوره ثابت باقی می‌ماند که در مقابل تورم ۵۰ درصدی و رشد قیمت‌ها، درآمد خانوار‌ها نیز به همین میزان رشد پیدا می‌کرد که این‌گونه نبوده است. این در حالی است که به گفته «فریدمن» تورم حاصل خطای دولت‌هاست.

به گفته وی، تورم سال به سال افزایش می‌یابد و خانوار‌ها برای جبران کاهش قدرت خرید خود مجبور می‌شوند تا با تلاش بیشتر درآمد اسمی خود را افزایش دهند تا درآمد واقعی آن‌ها ثابت بماند که این موجب بروز پدیده‌ای به نام «زمان‌فروشی» درخانوار‌ها می‌شود به عبارت دیگر افراد برای کسب درآمد بیشتر، مدت زمان بیشتری کار می‌کنند و به شغل دوم و سوم روی می‌آورند.

این استاد دانشگاه تهران با اشاره به اینکه صورت و مخرج کسر هر دو در قدرت خرید مؤثرند، اظهار کرد: در ۳۲ سال اخیر پس از جنگ تحمیلی، هم در صورت و هم در مخرج کسر ناتوان بوده‌ایم.

به گفته وی، شاخص فلاکت که درکنار قدرت خرید معنا پیدا می‌کند، ماحصل جمع نرخ بیکاری و تورم منهای رشد اقتصادی است که در طول دهه‌های اخیر با رشد بالایی همراه بوده و یکی از مهمترین شاخص‌های کارنامه دولت‌ها محسوب می‌شود.

راهکار افزایش قدرت خرید

محمودی درخصوص راهکار افزایش قدرت خرید، گفت: برای افزایش قدرت خرید باید درآمد خانوار‌ها افزایش و نرخ تورم نیز کاهش یابد. این در صورتی است که گروه هدف اصلی برای افزایش قدرت خرید حقوق‌بگیران، کارگران یا بیکاران هستند، چرا که ثروتمندان و اقشار خاص به میزان زیادی از مزایا و درآمد‌های افزایش نرخ تورم بهره‌مند می‌شوند. به گفته وی، خانوار‌ها برای حفظ قدرت خرید خود از طریق مشروع و نامشروع اقدام می‌کنند. مشروع همان زمان فروشی و فعالیت دوچندان است و نامشروع نیز به پدیده فساد و زیرمیزی منجر می‌شود که درطول سالیان گذشته رشد داشته است.

این اقتصاددان با بیان اینکه راه حل افزایش قدرت خرید روشن است، افزود: برای افزایش درآمد خانوار باید اشتغال بیشتری ایجاد شود تا افراد بیشتری دریک خانوار شاغل شوند یا درآمد فردی که شاغل است، افزایش یابد.

وی همچنین به ضرورت مهار نرخ تورم برای افزایش قدرت خرید خانوار‌ها تأکید کرد و گفت: علاوه برکاهش اشتغالزایی و درآمد خانوارها، درطول بیش از سه دهه اخیر، در زمینه راهبری ظرفیت‌های نقدینگی و حوزه‌های پولی نیز عملکرد قابل قبولی نداشته‌ایم. آمار‌ها نشان می‌دهد که در طول ۱۰ سال گذشته نرخ رشد نقدینگی هزار و ۲۵۷ درصد افزایش یافته است، حال آن‌که میانگین نرخ رشد اقتصادی به قیمت ثابت دراین مدت صفر درصد بوده است.

این استاد دانشگاه تهران ادامه داد: این حجم از نقدینگی درکشور نتوانسته است در طرف عرضه و تولید جذب شود تا زمینه‌های رشد تولید و اشتغال را فراهم کند. وی تأکید کرد: درواقع مشکلات ساختاری دراقتصاد ایران آثار خود را درحوزه‌های خرد و در سطح خانوار نشان داده است و بدین ترتیب ریشه‌های کاهش قدرت خرید را باید دراقتصاد کلان جست‌و‌جو کرد که درحیطه وظایف دولت‌ها جا می‌گیرد.

وی اظهارکرد: درطول ۳۲ سال اخیر دولت‌ها توفیقی در افزایش کشش طرف عرضه برای جذب نقدینگی نداشته‌اند که شاید بخش عمده آن به مسائل خارج از دولت ارتباط داشته باشد.

منبع: روزنامه ایران
ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

قیمت خودرو‌های جک و لیفان شرکت کرمان موتور امروز + جدول

صفحه اول روزنامه‌های سیاسی امروز

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

قیمت لیر ترکیه امروز در بازار + جزئیات

قیمت قند و شکر امروز

قیمت روز روغن خوراکی + جدول

قیمت انواع خودرو‌های مزدا ۳، بسترن و کاپرا گروه بهمن امروز

قیمت تبلت سرفیس و سامسونگ امروز + جدول

وضعیت هواشناسی امروز

عکس زیبای شیرین سریال «نون خ» در کنار دریا

قیمت دینار عراق امروز در بازار + جزئیات

فیلم/شعار یا حسین میرحسین هواداران مسعود پزشکیان

عکس/تیپ تابستانی و شیک خانم بازیگر سریال فاصله‌ها

قیمت انواع لپ تاپ لنوو + جدول

ژاوی سرمربی پرسپولیس شد؟

قیمت سکه و طلا امروز دوشنبه ۴ تیر ۱۴۰۳ + جدول

قیمت خودرو‌های ایران خودرو امروز دوشنبه ۴ تیر ۱۴۰۳ + جدول

قیمت خودرو‌های سایپا امروز دوشنبه ۴ تیر ۱۴۰۳ + جدول

قیمت دلار و یورو امروز دوشنبه ۴ تیر ۱۴۰۳ + جدول

عکس/ کارنامه تحصیلی علیرضا زاکانی در چهارم دبیرستان

خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

اینفوگرافی/ ۴ جایگزین برای متقاضیان طلای دست دوم

اسکناس ۲۰ ریالی جدید به بازار آمد+ عکس

تازه‌ترین آمار متقاضیان دریافت یارانه دستمزد

نرخ بهره ژاپن صعود خواهد کرد؟

اینفوگرافی/ جایگزین طلای دست دوم

ممنوعیت رسمی فروش طلای دست دوم

فاطمه سجادی، همسر سعید جلیلی کیست؟

نامزد‌های ریاست جمهوری درباره بورس چه گفتند؟

عکس/ واکنش تمسخر آمیز رضا رشیدپور به اشتباه زاکانی

همه چیز درباره بمب افکن ترسناک بی-۲۱ ریدر

واکنش علی ربیعی به چهارمین مناظره انتخابات ریاست جمهوری

آب پاکی ایرا‌ن‌خودرو روی دست مشتریان پژو پارس

حمله آذری‌جهرمی به قاضی زاده: چرا گردن گیری شما خراب است؟!

آغاز ثبت نام ایران خودرو ویژه عید غدیر + لینک ثبت نام

انتقاد عباس عبدی از نحوه مناظره کاندیداهای اصولگرا

زاکانی درباره حمله به سفارت انگلیس چه گفته بود؟

سردرگمی ادامه‌دار قالیباف درباره برجام؛ از «دوست عزیزم آقای دکتر ظریف» تا «خجالت هم خوب چیزی است»!

۴ دیدگاه مهم درباره تغییر فاز بازار ارز

هر آنچه باید از موزه بانک سپه تهران دانست

اتحادیه اروپا یک نهاد وابسته به سپاه را تحریم کرد

حمله ۴ نفره کاندیدا‌های اصولگرا به پزشکیان

مناظره چهارم و رسوایی کاندیدا‌های پوششی/ پزشکیان وارد بازی نشد، قالیباف در دام افتاد؛ پورمحمدی با جلیلی و شاگردش زاکانی رو در رو شد

فیلم/ آزادی بنیان‌گذار ویکی‌لیکس پس از ۱۴ سال

همدستی ۴ اهرم در تحرک بازار طلا

فیلم/ یمنی‌ها روی کشتی اسرائیلی، عید غدیر را جشن گرفتند

سعید جلیلی؛ دیپلماتی که رویا می‌فروشد/ تئوری جلیلی در سیاست خارجی، عبور از سه چهار کشور واقعی و دنبال آن ۱۹۶ کشور خیالی!

وضعیت آلودگی هوای تهران در ۵ تیر ۱۴۰۳

وضعیت هواشناسی امروز

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

قیمت مزدا ۳، بسترن و کاپرا گروه بهمن + جدول

قیمت روغن خوراکی امروز + جدول

قیمت روز لپ تاپ لنوو LENOVO

قیمت دینار عراق امروز + جزئیات

قیمت لیر ترکیه امروز + جزئیات

قیمت خودرو‌های سایپا + جدول

قیمت خودرو‌های ایران خودرو + جدول

قیمت سکه پارسیان + جدول

قیمت سکه و طلا + جدول

قیمت بیت کوین و رمزارز‌ها + جدول

قیمت دلار، یورو و سایر ارز‌ها + جدول

منابع مالی وعده های انتخاباتی آقایان کجاست؟/ نارضایتی جدی مردم به خاطر سر دادن شعار‌های توخالی است/ اطلاعات مردم از برخی نامزد‌ها بیشتر است

ناخن های مستحکم و سالم با این ۳ ماده مغذی

تاثیر آناناس بر لاغری و کاهش وزن

اینفوگرافی/ راه‌های افزایش تمرکز

بهترین خوراکی برای تناسب اندام

مردم روی شعار‌های بورسی نامزد‌ها حساب باز نکنند/ واکنش بورس به نتیجه انتخابات قوی‌تر از دوره‌های قبلی خواهد بود

راست و دروغ ادعا‌ها در مناظره چهارم

عکس/ گپ و گفت سعید جلیلی و پورمحمدی بعد از مناظره پر از جدل

تنظیم قولنامه عادی برای این اسناد ممنوع شد

عکس/ حمله شدید آذری جهرمی به قاضی زاده هاشمی؛ حیا کن