آیا دیوارکشی کلید حل مشکلات امنیتی ترکیه است؟

اقتصاد ۲۴- سیامک کاکایی با بیان این‌که ترکیه اعلام کرده است که دیوار مرزی میان ایران و ترکیه با هدف ایجاد امنیت و مقابله با ناامنی، مقابله با مهاجرت روز افزون افغان‌ها که از مرز ایران انجام می‌شود و مقابله با قاچاق کالا احداث می‌شود گفت: این دیوار اکنون در مرز استان وان با ایران در حال احداث است. چهار استان شرقی ترکیه با ایران هم مرز است که بیش از ۵۰۰ کیلومتر مرز مشترک دارند. در فاز اول دیوار سازی فعلا ۶۲ کیلومتر از مرز وان ساخته شده است.

وی گفت: ترکیه با هدف مقابله با ناامنی و قاچاق کالا و تردد مهاجران اقدام به احداث دیوار در مرز ایران می‌کند. احداث دیوار و اقدامات بلوک بندی بر کنترل تردد‌ها از جمله تحرکات گروه‌های تروریستی در نواحی مرزی تاثیر گذار است، اما آیا دیوارکشی کلید حل مشکلات امنیتی در ترکیه است؟ آن‌هم در مرز با ایران که کمترین تنش و چالش را داشته است. اگر این روش مناسب و موثر برای امنیت باشد، پس باید انتظار داشت ترکیه سراسر مرز با عراق را دیوارکشی کند؛ کاری که دشوار و پر هزینه به نظر می‌آید. برخی کارشناسان سیاست و امنیت یک عامل مهم‌تر ثبات و امنیت داخلی کشور‌ها را اهتمام به حل ریشه‌ای مشکلات از جنبه‌های اقتصادی و فرهنگی می‌دانند. در عین حال در بلندمدت این مساله جای پرسش دارد و مشخص نیست که واقعا دیوارسازی مرزی تا چه اندازه اهداف اعلامی ترکیه از احداث این دیوار را تامین می‌کند و با آن مطابقت خواهد داشت.

این کارشناس مسایل منطقه با بیان این‌که هر کشوری می‌تواند برای مرز‌های خود تصمیم بگیرد و به شیوه‌های مختلف مرزبندی را اجرا کند، اظهار کرد:، اما دیوارکشی روشی است که کمتر مورد استقبال ملت‌ها و دولت‌ها بوده است. یک بحث پایه‌ای و بومی مطرح است که دیوارکشی ترکیه در مناطق مرزی با ایران می‌تواند به معنایی خط فاصله ذهنی میان ارتباط تعلقات فرهنگ‌ها و قومیت‌هایی باشد که تاریخ زیست مشترک و مرتبط داشته‌اند و این همان حس ناخوشایندی است که نسبت به احداث دیوار مرزی وجود دارد. بحث دیگر مربوط به آثار اقلیمی و زیست محیطی ناشی از دیوارکشی مرزی مربوط است.

بیشتر بخوانید: تصاویر جدید از دیوارکشی ترکیه در مرز ایران

وی ادامه داد: برخی کارشناسان حفاظت محیط زیست انتقاد‌هایی را متوجه این دیوارکشی کرده اند. آنان معتقدند مناطق مرزی فراز و فرود زیادی دارد و ایجاد مانع ممکن است به فرسایش یا تغییر اکوسیستم منطقه بینجامد. مناطقی که در آن دیوار در حال احداث است، اغلب مناطق کوهستانی و برف‌گیر و پر باران هستند و زیستگاه گونه‌های مختلف جانوران در آن منطقه که ممکن است حیات آن‌ها به مخاطره بیفتد، همچنین مساله آبراه‌ها یا گذرگاه‌های آبی و تغییر فصلی در جابجایی جانوران نیز مهم است.

این کارشناس مسایل منطقه درباره رویکرد ایران به احداث این دیوار در مرز با ترکیه تصریح کرد: وزارت امور خارجه ایران از همان ابتدا اعلام کرد که مشکلی با احداث این دیوار ندارد و از آن استقبال هم کرد، اما آقای دکتر حسن روحانی در اظهارنظری گفته است که "دوره دیوارکشی به پایان رسیده است"؛ این نقطه نظر به منزله نقدی بر اقدام ترکیه در احداث دیوار مرزی است.

کاکایی ادامه داد: چندی پیش سلیمان سویلو، وزیر کشور ترکیه در سخنانی غیر مسئولانه و سوال برانگیز، به طور تلویحی ایران را به پناه دادن عناصر تروریستی در نواحی مرزی متهم کرد و حتی تهدید‌هایی را هم متوجه ایران کرد که به جدال لفظی انجامید. بنا بر این، اگر چنین دیدگاه‌هایی در پشت دیوارکشی ترکیه وجود داشته باشد، باید مورد نقد قرار گیرد، زیرا ایران و ترکیه روابطی پایدار و خوب با یکدیگر داشته و توافق‌های متعددی هم در بحث حفاظت‌های مرزی داشته‌اند.

وی خاطرنشان کرد: احداث دیوار مرزی اگرچه در کنترل هدفمند مرز‌های ایران و ترکیه و برای هر دو طرف کمک کننده است و از آن هم استقبال شده، اما نباید در میان مقام‌ها و رسانه‌های ترکیه این خط تبلیغی ترویج شود که دیوارکشی در مرز ایران، امنیت ترکیه را تضمین کرد.

این کارشناس مسایل منطقه تصریح کرد: عمق تاریخی و سیاسی روابط ایران و ترکیه و پیشینه دوستی میان مردمان فلات ایران و آناتولی چنان است که حتی اگر دیوارکشی سراسر مرز دو کشور هم انجام شود این مساله موجب دوری و جدایی نمی‌شود، اما لازم است بخشی از عوامل ثبات بخش و امنیت ساز را کشور‌ها در درون خود بجویند.