دولت روحانی تمام شد، اما مسکن مهر تمام نشد

اقتصاد ۲۴ - حسن روحانی در دوران ۴ ساله ریاست جمهوری خود به هیچ طرحی به اندازه مسکن مهر حمله نبرد و از قضا وعده اتمام هیچ پروژه‌ای را نیز به اندازه وعده اتمام پروژه مسکن مهر تکرار نکرد.

روحانی در مناظرات انتخاباتی سال ۱۳۹۲، در پاسخ به این سوال که برنامه شما برای تامین مسکن و مهار قیمت آن چیست، پس از اشاره به این نکته که اصل تامین مسکن ارزان برای جامعه مخصوصا نسل جوان از برنامه‌های دولت تدبیر و امید است، به جای ارائه برنامه‌های خود و پاسخ به سوال مطرح شده برای اولین بار از طرح مسکن مهر یاد کرد و این طرح را پروژه‌ای با مشکلات زیاد عنوان نمود.

«وعده» و «حمله»، چکیده فعالیت روحانی در ارتباط با پروژه مسکن مهر

رئیس جمهور سابق در این مناظره با اشاره به اینکه قرار بود، در پروژه مسکن مهر ۲۰۰ هزار واحد در ۱۰ سال ساخته شود، گفت: «واحد‌های در نظر گرفته شده مسکن مهر از ۲۰۰ هزار واحد به ۱.۵ میلیون واحد مسکونی افزایش یافت که با شتابزدگی، بدون مطالعه مکان‌یابی صحیح و رعایت اصول فنی و مهندسی و در نتیجه عیوب فراوانی اجرا شد.»

پس از پیروزی روحانی در انتخابات سال ۹۲، تنها ۴ سال بعد بار دیگر شاهد نامزدی وی در انتخابات سال ۱۳۹۶ بودیم. در شرایطی که جامعه این بار از حسن روحانی انتظار داشت، در مسئله مسکن از برنامه‌های خود رونمایی کند، اما روحانی بار دیگر در مناظره برگزار شده برای انتخاب رئیس جمهور به جای ارائه راهکار برای این حوزه بار دیگر به طرح مسکن مهر اشاره کرد و پس از نقد چندین باره این طرح گفت: «دولت یازدهم خود را متعهد دید که این پروژه را تکمیل کند و در حال حاضر تقریبا تا پایان دولت این پروژه تکمیل خواهد شد.»

نگاهی به دوران ریاست جمهوری ۸ ساله حسن روحانی در حوزه تامین اساسی‌ترین نیاز مردم نیز تفاوت چندانی با اظهارات او در مناظرات نداشته و تنها برنامه مستمر وی در این سال‌ها وعده برای اتمام پروژه مسکن مهر است. وعده‌هایی که از اتمام پروژه تا پایان دولت یازدهم شروع شد و با وعده اتمام فرآیند ساخت این پروژه در پایان دولت دوازدهم ادامه یافت و حتی تغییر سکان‌دار وزارت راه و شهرسازی نیز نتوانست، زمینه تکمیل این پروژه را فراهم نماید.

۸۰ درصد از خط اعتباری مسکن مهر توسط مردم به نظام بانکی بازپرداخت شد

یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد پروژه مسکن مهر استفاده از خط اعتباری به منظور تامین مالی و پرداخت تسهیلات بانکی است، بر اساس اطلاعات وزارت راه و شهرسازی، خط اعتباری مسکن مهر در دولت دهم با مبلغ ۴۵ هزار میلیارد تومان کار خود آغاز کرد. تا انتهای دولت دهم ۳۹ هزار میلیارد تومان از ۴۵ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده، معادل ۸۶ درصد از مبلغ مذکور در قالب تسهیلات ساخت مسکن به خانوار‌های فاقد واحد مسکونی داده شد.

پس از استقرار دولت یازدهم، مبلغ ۱۰.۵ هزار میلیارد تومان از محل اقساط بازگشتی به خط اعتباری ۴۵ هزار میلیارد تومانی اضافه شد.

بیشتربخوانید:  ۷۰۰ واحد مسکن مهر پردیس در دست یک دلال!
با توجه به اینکه این مبلغ از محل اقساط بازگشتی تامین شد، لذا عنوان کردن این مسئله که خط اعتباری پروژه مسکن مهر ۵۵.۵ هزار میلیارد تومان است، صحیح نبوده و میزان خط اعتباری همان مبلغ ۴۵ هزار میلیار تومان است.

با گذشت ۸ سال از فعالیت دولت یازدهم و دوازدهم از ۴۵ هزار میلیارد تومان خط اعتباری به اضافه ۱۰.۵ هزار میلیارد تومان اقساط بازگشتی، تاکنون ۵۴.۵ هزار میلیارد تومن قرارداد تسهیلات با متقاضیان مسکن مهر منعقد شده و تا این لحظه ۵۲.۵ هزار میلیارد تومان از این تسهیلات به خانوار‌های مذکور پرداخت شده است.

انحراف ۲۷ هزار میلیارد تومانی اقساط بازگشتی مسکن مهر

نکته قابل توجه پیرامون تامین مالی پروژه مسکن مهر، اقساط بازگشتی ۳۵ هزار میلیارد تومانی این پروژه است که بر اساس مصوبه هیئت وزیران در دولت دهم قرار بود، بار دیگر در قالب تسهیلات ساخت مسکن به مردم پرداخت شود. این یعنی مردم نزدیک به ۸۰ درصد از خط اعتباری مسکن مهر را در قالب اقساط بازگشتی به نظام بانکی برگردانند و این مبلغ باردیگر باید در قالب تسهیلات به سایر خانوار‌های فاقد مسکن می‌رسید.

توجه به آمار پرداخت تسهیلات توسط دولت یازدهم و دوازدهم، تاکنون تنها ۷.۵ هزار میلیارد تومان از اقساط بازگشتی مسکن مهر بار دیگر در قالب تسهیلات ساخت به متقاضیان فاقد مسکن پرداخت شده و ۲۷.۵ هزار میلیارد تومان از اقساط بازگشتی پروژه مسکن مهر بر خلاف مصوبه هیئت وزیران در محل‌های به غیر از تسهیلات ساخت واحد مسکونی توسط بانک عامل مسکن در دولت یازدهم و دوازدهم هزینه شده است.

بر اساس اطلاعات موجود، دو مقصد پرداخت تسهیلات خرید مسکن در قالب صندوق پس انداز یکم و همچنین پرداخت تسهیلات بین بانکی به عنوان مقصد‌های ۲۷.۵ هزار میلیارد تومان اقساط بازگشتی مسکن مهر معادل ۸۰ درصد از کل اقساط بازگشتی این پروژه نام برده می‌شود، اما بانک مسکن تاکنون اطلاعاتی پیرامون این مسئله منتشر نکرده است.

مسکن مهر با پیشرفت ۸۰ درصدی به دولت روحانی رسید

فارغ از مسئله تامین مالی پروژه مسکن مهر، دولت روحانی به عنوان یکی از ناتوان‌ترین دولت‌های پس از انقلاب در حوزه مسکن، تنها وعده اتمام این پروژه را بیان کرده و هیچگاه موفق به تکمیل آن نشد.

بر اساس مستندات ارائه شده از سوی وزارت راه و شهرسازی، تا انتهای دولت دهم که مبدع پروژه مسکن مهر بود، در تاریخ ۲۹ مردادماه سال ۱۳۹۲، از ۴.۳ میلیون واحد در نظر گرفته شده پروژه عظیم مسکن مهر، ۲ میلیون و ۱۲۰ هزار واحد مسکن روستایی در قالب این پروژه آغاز شد. بر این اساس تا تاریخ مذکور ۱ میلیون و ۶۰۰ هزار واحد از ۲ میلیون ۱۲۰ هزار مسکن روستایی به طور ۱۰۰ درصد به اتمام رسیده و ۵۲۰ هزار واحد دیگر نیز تنها به تامین مالی نیاز داشت.

از سوی دیگر ۲ میلیون و ۱۸۰ هزار واحد مسکن شهری نیز به عنوان مسکن مهر در حال ساخت بوده که تا ۲۹ مرداد ماه سال ۱۳۹۲، ۱ میلیون و ۱۸۰ هزار واحد از افتتاح شده و ۱ میلیون واحد دیگر آن نیز پیشرفت ۷۰ درصدی دارد.

بر این اساس، تا پایان دولت دهم واحد‌های مسکن مهر شهری با پیشرفت ۸۶ درصدی و واحد‌های مسکن روستایی این طرح نیز با پیشرفت ۷۵ درصدی به دولت به دولت یازدهم واگذار شد.

توجه به این نکته ضروری است که تکمیل واحد‌های مسکن مهر روستایی تنها به مسئله تامین مالی از منابع داخلی بانکی وابسته بوده و دولت به جز هماهنگی برای دریافت تسهیلات ساخت توسط متقاضیان نیاز به هیچ فعالیت دیگری نداشته است.

جمع‌بندی آمار ارائه شده در ۲ حوزه مسکن مهر شهری و روستایی پروژه مسکن مهر نشان می‌دهد، ساخت و تکمیل معادل ۸۶۰ هزار واحد مسکونی معادل ۲۰ درصد از کل واحد‌های مسکن مهر به دولت یازدهم و دوازدهم واگذار شد.

۲۴۰ هزار خانوار در پایان دولت روحانی مسکن مهر خود را دریافت نکردند

در شرایطی که ۸۰ درصد پروژه مسکن مهر در ۴ ساله دولت دهم به اتمام رسیده بود، اما دولت تدبیر و امید در طول ۸ سال نتوانست سهم باقی‌مانده از این پروژه را به اتمام برساند. همین مسئله سبب شد تا مسئله سرپناه ۸۶۰ هزار خانوار که عمدتا از دهک‌های کم درآمد جامعه بودند با مشکل جدی مواجه شده و ساماندهی بازار مسکن نیز با چالش جدی مواجه شود.

  بر اساس آخرین آمار‌های رسمی تا انتهای تیرماه سال ۱۴۰۰، تعداد ۲۴۰ هزار و ۷۳ واحد مسکن مهر همچنان توسط دولت تکمیل نشده است. از ۲۴۰ هزار ۷۳ واحد مسکونی باقیمانده پروژه مسکن مهر، ۴۸.۶ درصد در شهر‌های بالای ۲۵ هزار نفر، ۴۲.۵۱ درد در شهر‌های جدید و ۹.۴۱ درصد از واحد‌های باقیمانده نیز در شهر‌های کمتر از ۲۵ هزار نفر واقع هستند.

به طور کلی نحوه مواجه دولت روحانی و ۲ وزیر راه و شهرسازی این دولت با پروژه مسکن مهر زمینه ایجاد خسارت گسترده برای مردم را مهیا کرد.

مردم فاقد مسکن در سال‌های اخیر علاوه بر تحمل تورم ۷۰۰ درصدی در تامین اساسی‌ترین نیاز خود، نتوانستند، شیرینی صاحب‌خانه شدن را چشیده و حتی فرسنگ‌ها با این مسئله فاصله پیدا کردند.

این شرایط در حالی رقم می‌خورد که مسکن مهر باید تا انتهای سال ۹۴ به طور کامل به بهره‌برداری رسیده و ۴.۲ میلیون خانوار در قالب نزدیک به ۱۵ میلیون نفر می‌توانستند صاحب سرپناه شوند.